Katalog

4 OCAK 2021 2 İŞÇİ PARTİSİ BAŞKANI’NIN TARTIŞMALI STRATEJİSİ, SENDIKALARI OLUŞUMDAN YABANCILAŞTIRIYOR Starmer’in ılımlı muhalefeti OWEN HATHERLEY * Baştarafı 1. sayfada K arşılarında, sadık bir emperyalizm karşıtının yerine, iyi bir cemiyetten gelen değerli bir isim, insan hakları savunuculuğunda uzmanlaşmış bir avukatlık firmasının kurucusu ve Kraliçe tarafından şövalyelik nişanı verilmiş bir başsavcı vardı. Bu Tanrısal sentez, partiyi tekrar bir araya getiriyor gibiydi, üstelik sonraki seçimlerde kazanma umudu da doğurmuştu. Starmer, partinin en sol kanadını temsil eden Rebecca LongBailey ile partinin (giderek daha fazla) sağa kayan kanadını temsil eden Lisa Nandy ile arasına mesafe koymada sıkıntı yaşamadı. Nisan 2020’de yapılan parti içi seçimde, 2015 ve 2016 seçimlerinde Corbyn’e oy veren üyelerin neredeyse yarısının desteğini almayı başardı. İşçi Partisi’nin Corbyn’ci akımı Momentum’un kurucusu Laura Parker gibi Corbyn destekçisi ağır isimleri de yanına çekmeyi başardı. Ancak bu ümit vaateden sentez, dokuz ayın sonunda parçalara ayrılmıştı bile. Kriz her zamankinden daha şiddetli bir şekilde su yüzüne çıktı. Starmer, selefine yönelik antisemitizm suçlamalarını Corbyn’in milletvekilliği görevini yasaklamaya kadar ileri götürdü. Parti Genel Sekreteri David Evans, yerel toplantılarda Corbyn’in kovulması ile ilgili tartışmaları engelledi ve mevcut yönetimin göreve gelmesini sağlayan program ıskartaya çıkarıldı. İşçi Partisi için yeni bir şafak sözü veren “on vaat” ise partinin internet sitesinden çıkarıldı. Değişken geometrili katılık Aslında başından bu yana Starmer’in stratejisinin fırsatçılık ve manipülasyon içerdiği şüphe götürmüyordu. Örnek vermek gerekirse, ülkenin en solcu şehri Liverpool’daki bir mitingde Starmer kampanya döneminde, medya imparatoru Rupert Murdoch’a ait Sun gazetesine artık demeç vermeyeceğini açıklamıştı. Bu karar, 1989 yılındaki Hillsborough dramını taraflı haber yapan gazeteyi boykot eden taban tarafından alkışlanmıştı. Buna karşılık, Starmer seçilir seçilmez Sun’a röportaj vermekten çekinmedi. Partinin 2019 yılındaki seçimlerde büyük yenilgisinden bir süre sonra yayımlanan Starmer’in ilk kampanya videosu, partinin çoğu solcu üyesinin siyasi parkuruna başladığı 1980 ve 1990’lı yıllarda verilen mücadelelerin habercisi gibi tanıtıyordu Starmer’i. Starmer’in katıldığı, 1986 yılındaki Wapping matbaalarının Murdoch karşıtı grevi ya da 1990’lı yıllarda McDonald’s’ın saldırısına uğrayan iki hayvan hakları savunucusuna sunduğu destek gibi katıldığı gösterilerin görüntüleri tozlu arşivlerden çıkarılarak kullanıldı. Ama 2003’ten sonrası için hiçbir şey yok. Tek bir görüntü bile yok... Özellikle de Starmer’in, önemli davalar için taşıdığı avukatlık cüppesini İngiltere ve Galler için ceza davalarını yürütmek üzere başsavcılık görevi için değiştirdiği 2008 yılından sonrasına ait tek bir görüntü bile yok. Brexit süreci gölge bakanı Babası makinist, annesi hemşire olan işçi sınıfının bu çocuğu, yeni görevinde sert ve pek de ilerici olmayan konumu ile egemen düzeni tatmin edecekti. Aslında Starmer’in İşçi Partisi’nin başında ilk ayları, İşçi Partisi Başbakanı Gordon Brown’ın yönetiminde savcı olarak atandıktan sonra gerçekleştirdiği değişim ve adaptasyon sürecinin hızlandırılmış hali gibi. Starmer, ilk kez 2015 yılında Londra’da baştan kazanacağı belli olan bir bölgeden milletvekili seçildi. Bir yıl sonra İşçi Partisi’nin gölge kabinesinde Brexit’ten sorumlu bakan oldu. İşçi Partisi’nin çok sayıda üyesi Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nde (AB) kalmasını isterken çok sayıda seçmen tam tersine çıkmasını tercih ediyordu, 2019 seçimleri de bunun bir göstergesi oldu. İşçi Partisi konu ile ilgili konumu nedeniyle bu seçimlerde ikinci bir referandum da talep etti. Ancak bu pek de sıcak olmayan hatta uygunsuz kaçan talep seçmenleri harekete geçirmedi. Starmer de partinin başkanı olur olmaz bu talebi gündemden düşürdü. Partinin, “Avrupa yanlısı” etiketine sahip olmasının ona siyaseten pahalıya mal olacağını biliyordu. Bu yüzden tıpkı 2008 yılında insan hakları kavramının tabloid basın tarafından saçmalık olarak görüldüğü bir ülkede, “hümanist bir savcı” olmayacağına dair ikna etmek zorunda kaldığı gibi aynı kararlılıkla bu etiketten kurtuldu. Corbyn’nin parti başkanı olduğu dönemde kendisine düşman basın tarafından ortaya atılan antisemitizm skandalı, Starmer’in parti içi kampanyasında çok küçük bir yer tuttu. Yahudi İşçi Hareketi’nin suçlamaları ve soruları karşısında, Starmer’in rakipleri LongBailey ve Nandy herkesi şaşırtarak kendilerini Siyonist ilan ettilerse de Starmer bunu yapmayı reddetti. Ancak parti başkanı seçildikten sonra, tuhaf bir şekilde gardırop önünde kaydedilmiş ve Starmer’i kırmızı çizgiler ve panik halinde gösteren video mesajı ile yaptığı ilk kamu açıklamasında Starmer sadece iki konuya odaklandı: Covid19 ve “antisemitizm lekesi”. Bu iki tema Starmer’in bugüne kadar ki görevinin ana başlıkları oldu. Covid açısından bakıldığında, pandeminin son derece başarısız yönetimi konusunda hükümeti eleştirmeme politikasına bağlı kalarak, ara sıra yetkilileri “uyarLE MONDE diplomatique lemondediplomatique@cumhuriyet.com.tr 4 OCAK 2021 SAYI: 12 İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni AYKUT KÜÇÜKKAYA Dış Haberler Müdürü Mine Esen Sorumlu Müdür Olcay Büyüktaş Akça Görsel Yönetmen Hakan Akarsu Paris TemsilcisiYayın Koordinasyon Süleyman Tosunoğlu Sayfa Tasarım Ece Kurtuluş Dursun Reklam Genel Müdürü Ayla Atamer Törün Yayın Kurulu Ali Sirmen, Aykut Küçükkaya, Mine Kırıkkanat, Mine Esen Édité par la SA Le Monde diplomatique Actionnaires: Société éditrice du Monde, Association Gunter Holzmann, Les Amis du Monde diplomatique 1, avenue StephenPichon, 75013 Paris Tél.: 0153949601. Télécopieur: 0153949626 www.mondediplomatique.fr Yönetim Kurulu Başkan ve Genel Yayın Yönetmeni SERGE HALIMI Üyeler Vincent Caron, Bruno Lombard, Pierre Rimbert, AnneCécile Robert Dış İlişkiler ve Baskılar Müdürü AnneCécile Robert Yazı İşleri Müdürü Benoit Breville Yazı İşleri Müdür Yardımcıları Martine Bulard, Renaud Lambert Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: reklam@cumhuriyet.com.tr Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Tel: (0212) 454 32 55 Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. İşçi Partisi’nin eski başkanı Corbyn, eşitsizlik ve emperyalizm mücadelesini devam ettirmek üzere barış ve adalet için proje tanıtımını gerçekleştirdi. Bu girişim, bölünmekte olan partide uzlaşma sağlamak üzere yeni başkan seçilen ancak partinin sol kanadını bastırmaya çalışan Starmer’ın sağa kayıyor olmasından faydalanacaktır. mak” adına beylik laflardan oluşan yönetimsel bir açıklama yapıyor. Başbakan Boris Johnson’ın politikasına muhalefetin bir kenara itildiği bir bağlamda, sola karşı yapılan saldırılar daha da büyük bir önem kazanıyor. LongBailey bu saldırıların ilk hedefi oldu. Haziran 2020’de, İşçi Partisi’nin gölge kabinesinde Eğitim Bakanı olan LongBailey, Twitter’da film yıldızı Maxine Peake’in Amerikalı polislerin enseye bastırılan diz tekniğini İsrail gizli servisine ait bir uzmanlık ile kıyasladığı röportajını paylaştıktan sonra istifa etti. Bu, İşçi Partisi’ne desteğini açıkladığı bir röportajında yarım satır yer tutan makul ancak kanıtlanmamış suçlama idi. Bu “antisemitist komplo teorisi”ni kınayan Starmer, kamuoyu önünde geri çekilmeyi önermiş olan eski rakibini cezalandırmaya karar verdi. İşçi Partisi’nin sol kanadı birden kendini şüphe altında buluverdi. İşçi Partisi Başkanı, antisemitizmle suçlanacak herkesin, suçlamanın esasına bakılmaksızın görevden alınacağını açıkladı. Ancak bu kural Nazi taraftarı eski vekil Nancy Astor’a hayranlığını açıklayan Rachel Reeves ya da Temmuz 2020’de Twitter üzerinden Yahudi bir işadamını muhafazakâr hükümeti manipüle eden “kuklacı” olarak tanımlayan Steve Reed gibi Starmer’in müttefiklerine uygulanmadı. LongBailey’nin istifasının ardından parti içi iletişim Starmer ile olan çatışmanın siyasi farklılıklardan kaynaklandığını ortaya çıkardı. Tartışma yaratan rapor Ekim ayında, Eşitlik ve İnsan Hakları Komisyonu’nun (EHRC), parti içindeki antisemitizm ile ilgili raporunun sunulması sonrasında Corbyn’in görevinden uzaklaştırılması gerginliği daha da artırdı. Aslında bu rapor, Corbyn yönetimi tarafından EHRC’ye değerlendirilmesi için sunulan ve basında çıkan bir başka parti içi raporun ardından hazırlanmıştı. Bu rapor antisemitizme tahammülsüz olmakla bilinen çok sayıda İşçi Partisi sorumlusunun konu ile ilgili çeşitli şikâyetlere karşı harekete geçmediklerini gösteren WhatsApp üzerindeki yazışmalar ve elektronik posta mesajlarını içeriyordu. EHRC’nin raporu bu öğeleri teyit ederek yönetimi üç noktada eleştiriyordu: Eski Londra Belediye Başkanı Ken Livingstone’un ve Lancashire’ın bilinmeyen bir danışmanının antisemit olarak değerlendirilen konuşmasına karşı pasif kalmak; parti içi takibatı engellemek üzere müdahaleleri (bir tanesi antisemit karikatürler ile ilgili Corbyn’in Facebook sayfasında bırakılan yorumlarla ilgili müdahale, diğeri Livingstone’un ihracını hızlandırmayı hedefleyen müdahale); antisemit vakaların yönetimi konusunda parti kadrolarını düzgün bir şekilde oluşturamama. Bu şikâyetler sol kanat dahil olmak üzere parti içerisinde çok az itiraza neden oldu. Yönetime karşı katı tutumuna rağmen EHRC, basın tarafından yayılan bu şok edici suçlamaları iletmekten kaçındı. Basın Corbyn’i Yahudiler için “varoluşsal tehdit”e benzeterek onun hesabını görmek için bu krizi işlemekten çok mutluydu. Hatta muhafazakâr köşe yazarı Simon Heffer, Corbyn’i “Auschwitz’i yeniden açmak” istemekle suçlayacak kadar ileri gitti (LBC, Temmuz 2019). Corbyn, EHRC raporunu iyi karşılasa da beklenildiği gibi, ama oldukça beceriksizce sorunun medya tarafından olduğu kadar “parti içinde ve dışındaki muhalifleri” tarafından da “büyük ölçüde abartıldığı” yönündeki gözlemlerini paylaştı. Aslında antisemit bir gölge kabinede görev yapmasının dışında Starmer’in pek de itiraz edebileceği bir açıklama değildi bu açıklama. Ancak Starmer, bu durumu fırsat bilerek Corbyn’i İşçi Partisi üyeliğinden çıkarmak için bahane olarak kullandı. Bu cezanın gerekçeleri hâlâ net değil. Corbyn antisemit olayları küçümsediği için mi yoksa Evans’ın muğlak ifadesinde dediği gibi “partinin itibarını zedelediği” için mi cezalandırılmıştı? Corbyn’e destek Partideki tüm eğilimlerin temsilcisi olan Ulusal Yürütme Komitesi üyelerinden oluşan bir panelde Corbyn’in partiye üyelik kartının kendisine verilmesini oybirliğiyle kararlaştırdıysa da Starmer, Corbyn’in İşçi Partisi milletvekili olarak kalmasına halen karşı. Sendikalar ve gençlik hareketleri gibi İşçi Partisi ile bağlantılı onlarca grup, eski parti liderine desteklerini gösterdiler. Evans, konunun tartışmaya açık olmadığını belirtmeden önce bu grupları askıya alma niyetini açıkladı, bunun üzerine Ulusal Yürütme Komitesi üyelerinin bir kısmı greve gideceğini duyurdu. Sarmal tam bir cehennem. Sendikaların, Anthony Blair’in görev süresinde bu noktaya gelmeleri yıllar sürmüş iken bu sefer İşçi Partisi’nden kopmayı düşünmeleri için birkaç ay yeterli oldu. EHRC’nin raporunun genel olarak onaylanması dikkate alındığında, sorun İşçi Partisi genelinde antisemitizm sorunu olup olmadığını bilmekten daha başka. Öğrenilmek istenen aslında tasfiyelere yönelik herhangi bir eleştiriyi antisemit olarak tanımlayan yaklaşım, raporun tavsiyelerinin uygulanmasını kolaylaştırıyor mu yoksa zorlaştırıyor mu? Partiyi yeniden bir araya getirmek için bugünkü koşullar ne olabilir? 2019’daki seçim yenilgisinin ardından hazırlanan “İşçi Partisi birlikte” başlıklı rapor, konu ile ilgili birkaç öneride bulunuyor. Brexit için ikinci bir referandum ile ilgili akıl karıştırıcı talebin yenilginin ana nedeni olduğu kabul edilse de rapor yazarları, krizin üstesinden gelinmesi için, sağı sakinleştirmek üzere daha fazla “profesyonellik” ve “vatanseverlik” gösterilmesi, Momentum hareketinin genç sosyalistlerini daha fazla dışarda bırakmamak için ise toplumsal mücadelelere daha fazla destek ve programa dair daha fazla cesaret gösterilmesi öğüdünde bulunuyorlar. Bu oldukça dengeli önerilerin parti tarafından yanlış yorumlandığı söylenebilir zira düzen ve güvenlik ile ilgili her konuda parti yönetimi muhafazakârlara bel bağlıyor, sosyal ve ekonomi açısından gölge kabinede Maliye Bakanı olan Annelise Dodds’un temsil ettiği merkeze yakın olma konusunda ısrarcı. Johnson hükümetinin kamu harcamalarının ve asgari ücretin artışı ile dikkat çeken bütçe politikası dikkate alındığında İşçi Partisi ile Muhafazakâr Parti arasındaki farkları görmek giderek daha zorlaşıyor. Polis şiddetine tepkiye karşı söylem Starmer’in İşçi Partisi başına gelmesinden sonra parti içinde kargaşaya neden olan olay ilerici çizginin benimsenmesinin reddedilmesi idi. Partinin yeni lideri önce ABD’deki Siyahların Hayatları Değerlidir hareketi ile ilgili küçümseyici yorumları ile dikkat çekti. Starmer hareketi önce “bir olay” olarak nitelendirdi ardından da Amerika’da polis şiddetini kınayanlara karşı çıktı: “Başsavcılık Müdürü olarak beş yıl İngiltere ve Galler’de binlerce kişinin adalete teslim edilmesine yardımcı olarak polis güçleri ile çalıştım. Bu nedenle, onlarla yürüttüğüm eylemlerin de gösterdiği gibi polis gücüne desteğimin çok güçlü olduğunu herkes görebilir” (1). Starmer’in gölge kabinesinde yer alan bir grup sosyalistin, Johnson hükümetinin asker ve istihbarat görevlilerinin operasyonlarında suç işlemeleri halinde cezasız kalmasını öngören yasa tasarılarına karşı oy vermeleri nedeniyle istifaya zorlanmaları parti içinde gerilimi tırmandırdı. İşçi Partisi’nin resmi çizgisi karşı oy kullanmak değil çekimser kalmaktı. Bu, insan hakları alanında bir zamanlar önemli bir avukat olan kişi tarafından yönetilen bir parti için oldukça şaşırtıcı bir duruş. Ekonomik açıdan İşçi Partisi, Maliye Bakanı Rishi Sunak tarafından kabul edilen az sayıda sosyal önlemin Dodds tarafından yapılan nazik baskının bir sonucu olduğunu öne sürebilir. Ancak halk önünde aşağılanması karşılığında Corbyn’in desteklerine sunulacak en iyi şey bu ise yeterli olmayacağı söylenebilir. Starmer şu ana kadar hükümeti oldukça ılımlı eleştiren bir rol üstlenmiş gibi. Parti içinde ise militanların kapı kapı girişimlerini engellemeyi, partinin en sadık üyelerini nefret ettirmeyi ve sendikaları yabancılaştırmayı başarmış gibi duruyor. Bu inkârların amacıStarmer gibi siyaseten tanımlanamayan bir parti yöneticisinden geldiğinden hâlâ gizemini koruyor. Savaş suçlarının aklanmasına karşı oy vermeyi reddeden insan hakları savunucusu, Avrupa yanlısı iken Brexit savunucusuna dönüşen, partiyi birlik yapma adayı iken partisi içinde tasfiyeler düzenleyen biri... Bu metamorfozlar anketlere pek yansımıyorsa da basın tarafından coşkuyla karşılandı. Starmer’in asıl toyluğu bu kutsanmanın onun iktidara taşıyacağına inanıyor olması değil de ne? (*) Yazar. Red Metropolis: Socialism and the Government of London Repeater Books, Londra, 2020) Çeviri: Sedef Atam (1) Elliot Chappell, “Starmer Siyahların Hayatları Değerlidir hareketine atıfla sarf ettiği ‘bir olay’ nitelemesi ifadesi için üzgün olduğunu söyledi”, LabourList, 2 Temmuz 2020, https://labourlist.org