Katalog

2 Akademi 5 Nisan 2017 Çarşamba Halkoylaması sonuçlarını anlıyor muyuz? Ümit Şenesen Ben tam anladığımı söyleyemem. Bunu en baştan belirteyim de size ders değil, dert anlatacağım belli olsun. Şöyle dediğinizi duyar gibiyim: “Bunda anlaşılmayacak ne var? 16 Nisan’da yapılacak oylamada yüzde şu kadar evet, yüzde bu kadar hayır çıkacak demiyor mu bu anketler?” Keşke iş bu kadar yalın olsaydı! O zaman şöyle haberlere rastlamazdık: GENAR’ın anket sonuçlarında refe randuma yüzde 55 “Evet” olarak dgiöyzelenmlelreinndoiy.1oranı THEMİS Araştırma A.Ş. tarafından 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü için referandum araştırması yapıldı. Son ankyüetzedegö4r2e.4Haoylaırraykübzdeleir5le7n.6d,i.E2vet ise Bu anketlerden ikisi de doğru tahmin yapıyor olabilir mi? Peki hangisine inanacağız? Elbette gönlümüzde yatan aslana soracağız. Bizim nabzımıza göre şerbet sunan doğru, öteki yanlıştır. Ya da kararsızsak iyice kafamız karışacak. lGüven aralığı/ güven düzeyi Bir anketin sonucu önceden tam olarak bilmesi ancak mucizedir. Yaptıkları tahmin üç aşağı, beş yukarı doğrudur. Ciddi araştırmalarda bu oranlar artıeksi iki puan ya da artıeksi üç puan aralığındadır diye açıkça yazılır. Böylece bunu duyan, okuyanlar da sözgelimi yukarıdaki ilk tahmini yüzde 5357 ya da yüzde 5258 oranında “Evet”, ikinciyi yüzde 55.659.6 ya da yüzde 54.660.6 oranında “Hayır” diye anlar. Bu aralığın halka açıkça bildirilmesi gerekir. İstatistikçiler buna güven aralığı adını takmıştır. Yani bizim tahminimiz bu Ciddi araştırma kurumları kimlerle görüşüleceğini belirlerken rassal bir örneklem seçmeye çok dikkat eder. Görüşülenlerin niteliği tahminin güvenirliğini belirleyecektir. aralıkta geçerlidir demek isterler. Sonuç, bize bildirdikleri aralıkta çıkarsa doğru tahmin yapmış sayılırlar. Elbette bu aralığı geniş tutarak hep doğru tahminlerde bulunabilirler. Diyelim bir anket sonucu yüzde 42 ile yüzde 64 arası “Hayır” çıkacak diye verilse yanılma payı yok denecek ka dar azdır, belki de yoktur. Ama bu durum hem “Hayır” hem “Evet” kazanabilir anlamına geldiğinden, bu bilgi değersizdir. Bir tahmin aralığı ne kadar darsa o kadar değerli bilgi verir. Güven aralığının genişliği yanında çok önemli başka bir özelliği de tahmine ne kadar güvenebileceğimizi gösteren güven düzeyidir. Araştırmacılar genellikle yüzde 95, bazen de yüzde 99 güven düzeyini yeğler. Elbette başka herhangi bir derece kullanmak yasak değildir. Ama asla yüzde 100 güven düzeyi kullanılmaz. Diyelim ki birisi önümüzdeki halkoylaması sonucunu yüzde 100 doğru tahmin etmek istiyor. “Hayır da çıkabilir, Evet de” diyorsa tahmininde yanılmaz. Şeytan kulağına kurşun, oylama yapılırsa elbette. Böyle bir tahminin bilgi yükünün sıfır olduğunu söylemeye gerek var mı? l Örneklem Peki diyelim yüzde 95 güven düzeyi ne demektir? İşte burası birazcık, ama sadece birazcık karışıktır. Araştırma kurumları sayısı 60 milyona dayanan seçmenleri tek tek yakalayıp nasıl oy kullanacaklarını soramaz. Buna ne para dayanır ne de zaman yeter. Zorunlu olarak daha az sayıda kişiyle ilişki kuracaklardır. İstatistikçiler bu kişilere örneklem, bunların sayısına da örneklem büyüklüğü der. Araştırma şirketlerinin belli büyüklükteki örnekleme seçtikleri kişilere bakalım. Bunlardan en az biri farklı olan başka örneklemler de seçebiliriz. Çekilebilecek bu tür örneklemlerin sayısı inanılmayacak kadar büyüktür. Hatta kimse elektronik hesap makinesiyle bile bu sayıyı hesaplayamaz dersem yanlış söylememiş olurum. Bu örneklemlerin bir bölümü gerçek oylama sonucunu tutturur, kalanları tutturamaz. Yüzde kaçı tutturur? İşte bu yüzde güven düzeyidir. Görüşülen seçmen sayısının, yani örneklem büyüklüğünün, hem güven aralığının genişliği (darlığı) ile hem de güven düzeyi ile ilgisi vardır. Daha doğrusu bu üçü birbirlerine sıkı sıkıya bağlıdır. Örneklem büyüklüğünü değiştirmeden güven düzeyini yükseltmek isterseniz güven aralığını genişletmek zorunda kalırsınız. Tersine güven aralığını >> Akademi 5 NİSAN 2017 ÇARŞAMBA SAYI: 6 Tek sayfa için boşluklu 6 bin 500, çift sayfa için boşluklu 13 bin karakterlik yazılarınız için adresimiz: akademi@cumhuriyet.com.tr İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu l Yayın Yönetmeni: Özgür Gökmen l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Abbas Yalçın l Görsel Yönetmen: Hakan Akarsu l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişliİstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam ve Pazarlama Danışmanı: Ayşe Cemal l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: (0212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. Danışma kurulu l Ali Tayfun Atay, Antropoloji ve Sosyoloji l Ayşe Erzan, Fizik l Beliz Güçbilmez, Tiyatro l Gençay Gürsoy, Sağlık Bilimleri l Haldun Gülalp, Siyaset Bilimi l İbrahim Ö. Kaboğlu, Hukuk l İlhan Uzgel, Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika l Korkut Boratav, İktisat l Necmiye Alpay, Dilbilim l Nilgün Toker Kılınç, Felsefe l Özdemir Aktan, Sağlık Bilimleri l Reşit Canbeyli, Psikoloji l Sefa Feza Arslan, Matematik l Uygur Kocabaşoğlu, Tarih ve İletişim l Zeliha Etöz, Sosyoloji ve Siyasal Antropoloji