Katalog

SECIM0503 30/6/07 22:25 Page 3 M A R D İ N h M alk, AKP’nin 2002 seçimlerinde 19 bin oy alarak Meclis’e giren Bölünmez’e yaptıklarını konuşuyor. 22 Temmuz seçimleri için bağımsız 47 Mardin İli Seçim Genel Sonuçları: Toplam Sandık: 1.559 Toplam Seçmen: 247.887 Toplam Kullanılan Oy: 231.476 Toplam Geçerli Oy: 219.844 Gümrük K. Geçerli Oy Payı: 311 Katılım Oranı: % 84,21 Milletvekili Sayısı: 6 Mardin İli Seçim Genel Sonuçları: Toplam Sandık: Toplam Seçmen: Toplam Kullanılan Oy: Toplam Geçerli Oy: Gümrük K. Geçerli Oy Payı: Katılım Oranı: Milletvekili Sayısı: 1.432 312.132 231.132 225.120 681 % 74.27 6 1999 ‘Telkâri’nin demokrasi deneyimi... OKTAY EKİNCİ emen her hafta birkaç etkinliğin düzenlendiği Mardin’deki bu kültürel hareketiliğin nedeni, sadece kentin aydınları ya da toplantıları için Mardin’i seçenler değil... Mardin’in bizzat “kendisi” öylesine etkileyici ki böyle bir kentte günlerin “sıradan” geçmesi olanaksız... Bu nedenle şu seçim öncesinin hareketli siyasal yaşamı da Mardin’de bir başka... adaylık başvurusunu yapan Bölünmez’e sonra AKP’den de teklif geliyor. AKP listesinin 2. sırasına konulan Bölünmez, bir süre sonra İddiaya göre Bölünmez, AKP’nin baskısı üzerine istifa etti. MARDİN gizemli biçimde adaylıktan çekiliyor. Nüfus: ranı: Seçmen/Nüfus O : yı GSYİM Pa İM (USD): Kişi Başına GSY 705.098 % 44.27 % 0.41 1.151 ‘Yeni kent’ Mardin mi? Ne var ki bu hareketliliğin yaşanabilmesi için, öncelikle Mardin mimarisinin çekiciliği olmak üzere geleneklerin ve kültürlerin “farkına” varmak gerekiyordu... Yöresel özgünlüğe duyarsız politikalarla 1980’lerden sonra eski ve “asıl kent” terk edilip, aşağılarda yeni ve “modern”(!) bir kent kuruldu. Böylece tarihsel Mardin, sözde imar baskısından korunması adına, daha da yıpratıcı bir “metruk”laşmaya terk edildi. O kadar ki valilik ve kimi kamu kurumları dışında “belediye” bile asıl Mardin’den ayrılarak, adeta “varlık nedeni”nden uzaklaştı... Neyse ki 2000’lere doğru bu aymazlığın sorgulanmaya başlanması ve özellikle ilin unutulmaz Valisi Temel Koçaklar’ın kollarını sıvamasıyla birlikte, Mardin yeniden “özüne dönme”ye başladı. Bu çabaya kentin duyarlı kesimleri, sanatçılar ve aydınlar da katılınca, bugün aynı coşkunun turistik sonuçları bile yaşanıyor. Mardin’de eski taş evler onarılıp değerlendirilirken, kenti yıllar önce terk etmiş ailelerden geri dönenenler de az değil.. Bölünmez’in intikamı Hedef CHP ardin’de merkez sağın 1999 ile 2002 arasındaki oy oranı arasında uçurum bulunuyor. DYP ve ANAP’ın 1999’de 78 bin olan oyunun 38 bine düşmesi dikkat çekiyor. Veysi Şahin’in birinci sıra adayı olduğu DP’nin baraj sorunu Mardin’de de ısrarla dile getiriliyor. AKP ise hem liste sıkıntısı hem de Bölünmez’e yapılanların tepkisini çekiyor. İlk sırada Süleyman Çelebi bulunuyor. 3. sıra adayı olan Yrd. Doç. Dr. Cüneyt Yüksel kentin en genç milletvekili adayı olarak çaba gösteriyor. Hukuk mezunu olan ve Harvard ve Stanford üniversitelerinde yüksek lisans ve doktora yapan Yüksel, Mardin’in geri kalmışlığı ve ihmal edilişine dur demek için aday olduğunu, turizm projeleri üreteceğini belirtiyor. Tüm Güneydoğu kentlerinde olduğu gibi Mardin’de de bağımsız adaylar tüm partilerin hesaplarını altüst ediyor. Mardin’de asıl sorun Süleyman Bölünmez olmasına karşın bağımsızların da dengeleri değiştireceğine kesin gözüyle bakılıyor. 1999’da DTP’nin 55 bin oyunun, 2002’de 89 bini aştığı dikkate alındığında hem radikal oyların yükselişi hem de merkez sağın oylarının nereye gittiği apaçık ortaya çıkıyor. Ancak bağımsızların kendi içinde yaşadığı sorunlar seçimlerde DTP için risk oluşturuyor. DTP Genel Başkanı Ahmet Türk ve Emine Ayna’nın aday gösterildiği Mardin’de DTP kökenli 3. isim olan Kamiran Yıldırım partinin hesaplarını bozuyor. DTP destek vermese de Yıldırım etkin olduğu Kızıltepe ve çevresinde diğer iki bağımsızı zora sokuyor. Kızıltepe’nin DTP’li Belediye Başkanı Cihan Sincar’ın da akrabası olan Yıldırım’ı desteklediği ifade ediliyor. Türk’ün Mardin’e geldiği gün gözler Sincar’ı arıyor. Ancak Sincar bizi Kızıltepe’deki evinde hasta yatağında karşılıyor! Sincar DTP’nin iki vekil çıkarabileceğini belirtirken “Şehirde hiç seçim havası yok!” diyor. MEHMET FARAÇ ADNAN AVUKA MARDİN Otomobilimiz sıcağın bir buhar kazanına dönüştürdüğü ovadan Mardin’e yaklaştığında, kente gizemli bir siluet oluşturan taş evlerin görkemi insanı etkiliyor. Yeşilin sarımtırak taşlara yenildiği ve sanki binlerce yıl öncesinden kalmış yapıların insan beklediği kentte, daracık sokaklar gölgelerin bekçiliğini yapıyor! Gecekonduların tarihin sırtında kanlı bir hançer gibi durduğu kent merkezinde, kamu binalarının çirkinliği, gelişigüzel briket binalar, yıllar süren emekler sonunda inşa edilen nakışlı duvarlara yapışmış keneleri andırıyor. Geleceği turizmde olması gereken bir kentin kendi ayağına nasıl kurşun sıktığını görmek için birer altın sandukaya benzeyen binalara bakmak yetiyor. Mardin’de tarih hem görkemli ve mağrur duruyor hem de çevresini saran rezalete ağlıyor. Bu durum şüphesiz Güneydoğu’da adeta tüm geçmişiyle eski bir eşya gibi bir kenara atılan kentin sahipsizliğini de dışa vuruyor. Siyasetin feodalitenin çıkar çarkında döndüğü kentte, hem geçmişteki belediye başkanları hem de milletvekillerinin ihmali bu kimsesizliğin temelini oluşturuyor. Aslında bu durum Güneydoğu’nun tüm kentlerinde hâkimiyetini sürdürüyor. Aşiret ve akraba ilişkileri “bananecilik”, “bir şey olmaz”cılık, “idare et”çilikten kaynaklanan duyarsızlık yüzünden insanların çıkarları kentlerin çıkarının önüne geçiyor, sonra da geri kalmışlık kentle insanı aynı çukura çekiyor. Türk’ün, Arap’ın, Kürt’ün, Süryani’nin, Ermeni’nin aynı ortamda hoşgörü içinde yaşadığı, geçmişi MÖ 8 bin yılına uzanan Mardin, her ne kadar çokdilli ve çokkültürlü olmanın onurunu yaşasa da onlara aynı kucağı açan kente yönelik duyarsızlık yıkılamıyor. Coğrafi konumu nedeniyle yapılaşmanın tarihi evleri bir keşmekeşe çektiği kentte, son 10 yıldır yerleşim alanları tarihi kalenin aşağılarında oluşturuluyor. Kenti çevreleyen ovanın batı tarafında oluşturulan yeni şehir, kalenin eteklerindeki eski evlere yönelik tahribatı bir nebze olsun durdurmayı amaçlıyor. Süryanilerin dönüşü İşte bu sürecin önemli kazanımlarından biri olan “Süryani”lerin dönüşleriyle birlikte, hem Mardin evlerinin eski sahiplerince yeniden yaşatılması başladı; hem de tarihten gelen farklı inançlarla ortak kent kültürü zenginliği yeniden kendini gösterdi. Aynı zenginliğin, yaşama olan katkısıyla birlikte siyasete yansıması ise ilk kez bir Süryani adayın 22 Temmuz’da Mardinlilerden oy istemesi... CHP Mardin’in Atatürk’le anıları da adayı Gebro çok özel... Gazi hemen her Tokgöz, ildeki fırsatta “Paşa olduğum diyar” Süryani vatansözüyle anarmış. Çünkü daşların en yogeneralliğe yükseldiğini, ğun yaşadıkları Samsun’a çıkışından 3 yıl önce Midyat ilçesinalbay rütbesiyle geldiği bu den ve üstelik kentteyken öğrenmiş. “telkâri” ustası. Mardinliler, o gece ağırladıkları “Üstelik” diAtatürk’ün ertesi gün “35 yaşında yorum, çünkü telgenç bir paşa” olduğunu kâri hem Süryagördüklerinde önce nilerin Anadolu’ya inanamamışlar, sonra topluca armağanları olan selama durmuşlar. Ertesi yıl dünyaca ünlü bir el (1917), bu kez İkinci Ordu sanatı, hem de Komutanı olarak gelişinde Mardin’in kimlik dede büyük coşku ve ğerleri arasında çok törenle karşılamışlar... özel bir yeri var... Atatürk’ün ‘Paşa’lığı Mardin’deki 6 milletvekilliğinin kaderini Bölünmez, DTP’li üçüncü bağımsız aday ve DP’nin barajı aşıp aşamayacağının belirleyeceği söyleniyor. Seçim sonucunun 2 bağımsız, 2 CHP ve 2 AKP olacağı yolunda yaygın bir kanı bulunuyor. CHP’nin 1. sıra adayı Mardin milletvekili Mahmut Duyan, arkadaşımız Faraç’la. şuyor. 22 Temmuz seçimleri için bağımsız adaylık başvurusunu yapan Bölünmez’e sonra AKP’den de teklif geliyor. AKP listesinin 2. sırasına konulan Bölünmez, bir süre sonra gizemli biçimde adaylıktan çekiliyor. İddiaya göre Bölünmez, AKP’nin baskısı üzerine istifa ediyor. MOİL akaryakıt şirketinin sahibi olan Bölünmez’in, kimi yakıt tüccarlarının hükümete yaptığı baskı sonucu diskalifiye edildiği iddiaları da kentte konuşuluyor. Ancak AKP’nin TBMM’deki icraatlarına destek veren, bunun yanı sıra bir kent belediyesini de partiye kazandıran Bölünmez’e yapılanlar Mardinliler arasında öfke oluşturuyor. seçmenlerini serbest bıraktığını, istedikleri partiye oy verebileceklerini söylüyor. Ancak tüm Mardinliler aslında Bölünmez’in AKP’ye karşı çalışacağını ve son işareti vereceğini düşünüyor. Saadet Parti’sinden seçilen Mardin Belediye Başkanı Metin Pamukçu’nun bir süre sonra AKP’ye geçmesinin ardında da Bölünmez bulunuyor. Bölünmez’in seçimin sonucunu etkileyebileceğini ifade eden Pamukçu, kentin su sorununun kangrene dönüştüğünü, 30 kilometre uzaklıktaki Beyazsu’dan alınan kaynağın kente ulaştırılmasında son aşamaya gelindiğini söylüyor. Pamukçu tarihi evleri adeta kemiren gecekondulara yönelik bir kentsel dönüşüm projesi geliştirdiklerini, kültürel dokuyu korumak için de UNESCO’ya proje sunduklarını ifade ediyor. Herkesin Beyazsu’yu beklediği Mardin’de kentin engebeli ve dağlık konumu alt apı hizmetlerini engelliyor. Mardin İş Kadınları Derneği Başkanı Tülin Aktun da hem kentsel hem de altyapı sorunlarına dikkat çekerek seçilecek adayların bölgenin geri kalmışlığını yok etmeye yönelik çalışmasını istiyor. 2002 H Artuklu Üniversitesi Seçime doğru kentte yaşanan bu “ilk”in demokrasiye nasıl katkı koyacağı merakla beklenirken, yeni kurulan üniversitenin de “Mardin Artuklu Üniversitesi” adını taşıması anlamlı. Bilimin tarihle buluşarak geleceği aydınlatmasına ilham vermesi beklenen bu isim altındaki ilk toplantının, Kurucu Rektör Prof. Dr. Fatih Hilmioğlu başkanlığında valilikteki “Dara” salonunda yapılması da aynı özlemin ürünü. Dara, ildeki en önemli antik kentlerden ve yeraltındaki inanılmaz mekânlarıyla Mezopotamya uygarlıklarının efsanevi savunma yerleşmesi... Vali Mehmet Kılıçlar’ın verdiği bilgiye göre aynı üniversite coşkusuyla 2007’nin Ekim ayında da yine Mardin’de uluslararası katılımla “Artuklu Sempozyumu” düzenlenecek... Bölünmez kimi böler? Geçimini tarımla sürdüren Mardinliler de sanayileşememenin sıkıntısını yaşıyor. İşsizlik tüm bölge kentleri gibi Mardin’de de etkisini sürdürüyor. Gençler umutsuzluk yaşıyor. Belki bu yüzden olsa gerek; partilere ve seçime kimse ilgi göstermiyor. Kenti dolaştığınızda dikkatinizi bir tek bağımsız milletvekili Süleyman Bölünmez’in afişleri çekiyor. Herkes AKP’nin 2002 seçimlerinde 19 bin oy alarak Meclis’e giren Bölünmez’e yaptıklarını konu İntikam peşinde mi? Sadettin Tantan’ın İçişleri Bakanlığı döneminde yürütülen Fırtına Operasyonu’nun zanlılarından olan Bölünmez, milletvekili olmadan önce 100 trilyonluk akaryakıt kaçaklığından yargılanıyor ve 7 ay hapis yatıyor. Arap kökenli Bölünmez, bölgede feodal bir gücü olmamasına karşın 2002 seçimlerinde bağımsız milletvekili seçiliyor. Kimileri “parayla oy aldı” dese de, aslında Bölünmez’in ekonomik sıkıntıdaki yerleşim birimlerinin fiziki sorunlarını çözerek, yoksullara yardım ederek, hastaları tedavi ettirerek ve binlerce öğrenciye burs sağlayarak seçildiği konuşuluyor. Bu yüzden olsa gerek, bu seçimlerde yöredeki tüm partilerin odağında Bölünmez duruyor. Kenti dolaştığımızda karşımıza her yerde üzerinde “Şimdi sıra sizde” yazılı afişleri çıkıyor. Garsonundan taksicisine, lokantacısından işçisine kadar toplumun her kesiminden insanlar “Hangi partiye oy vereceksiniz” sorusuna “Bölünmez” yanıtını veriyor. Mağduriyet edebiyatıyla yurttaşları kandırmaya çalışan AKP’nin gerçekten mağdur ettiği Bölünmez için herkes “zulme uğradı” diyor. Peki “Bölünmez AKP’den intikam alır mı” diye sorduğunuzda herkes “Alacak, almalı” diyor. Hatta rakipleri bile böyle konuşuyor. Kente geldiğinde 500 kadar araçla karşılanan Bölünmez ise Ziyaretçi akını Mardin son günlerde de önemli konuklarını ağırlamakla meşgul. Son birkaç ay içinde, AB ülkelerinin Türkiye Büyükelçilikleri Müsteşarları; Alman Yeşiller Partisi heyeti ve değişik ülkelerden üst düzey temsilcilerin ziyaret ettiği kentte, geçenlerde de “Güneydoğu ve Doğu Anadolu Kültürel Miras ve Turizm Kalkınma Birliği Birlik Meclisi” toplandı. Şimdi de seçim ziyaretçilerinin biri gitmeden diğeri geliyor. 2002’de yüzde 39’la birinci parti olan DEHAP’ın oylarına talip DTP destekli bağımsız adaylar arasında aynı partinin eski genel başkanı da var. Seçim için ağırlıklı çalışma alanlarını ise daha çok “ilçeler” oluşturuyor. Yine 2002’de yüzde 15 oyla 2. olan AKP ile yüzde 12’ye yakın oyla 3. olan CHP’nin adayları ise bu oranları “merkezin oylarıyla” yükseltmeyi hedeflerken, en büyük zorluğu kavurucu sıcaklarda eski ve yeni kent arasında koşuşturmaktan çekiyor olmalılar. Çünkü, kentin “görmüş geçirmiş”leri arasında etkin yerleri olanlar ve çoğu esnaf yukardaki asıl Mardin’deler. Kimi yeni zenginler ile iş dünyasının bazı nüfuzlu kesimleri ise yeni kentteler. Acaba bu “uygarlık bilincinden yoksun” bölünme sandığa nasıl yansıyacak? Bizim tahminimiz; “Kimlikli yaşamı yeğleyenler ile tarihten kaçanların oranları, partiler arasında da yöresel kültüre değer veren ya da vermeyenler arasında aynı oranda dağılacak..” Kardeş payı!.. Mardin’de DTP dışındaki bağımsız adaylardan biri olan Ferhan Ademhan da AKP’nin oylarını bölmeyi hedefliyor. Temayül yoklamasında birinci çıkmasına karşın aday gösterilmediğinden yakınan Ademhan, AKP listesinin kentte tepki çektiğini söylüyor. Ademhan bile Bölünmez’in haksızlığa uğradığını belirtirken “İstifa ettirildi, zulme uğradı” diye konuşuyor. Mardin’deki 6 milletvekilliğinin dağılımında Bölünmez’in tavrının çok etkili olacağı söyleniyor. 2002 seçimlerinde 2 milletvekili çıkaran CHP, kentteki varlığını korumaya çalışıyor. CHP ve DSP’nin oyları son iki seçimde 27 bin civarında dolaşıyor. CHP’nin 5. sırasında Süryani aday Gebro Tokgöz bulunuyor. Tokgöz, kentte 6 bin civarındaki azınlık oylarını CHP’ye çekmeye çalışıyor. 1. sıra adayı olan Mardin milletvekili Mahmut Duyan, köken olarak DYP’li olduğunu söylüyor. Aşiretinin tek üniversite mezunu olduğu için politikaya zorla sokulduğunu belirten Duyan, kent merkezi ile Kızıltepe, Mazıdağı ve Derik’teki etkinliğini kullanarak CHP’yi öne çıkarmaya çalışıyor. Duyan da milletvekili dağılımında Bölünmez’in tavrının etkili olacağını belirtirken “Bizden taraf tavır alırsa CHP Mardin’den 3 milletvekili çıkarabilir” diyor. Duyan seçimde CHP’nin 2, AKP’nin 2, bağımsızların ise 2 milletvekili çıkaracağını tahmin ediyor. 3