Katalog

SECIM105 11/7/07 20:47 Page 5 Kafkasya’nın Anadolu’daki elçisi kenti yıllardır ‘yatırımsız’ bırakan politikalar sorgulanıyor... Devleti ‘kiracı’ yaptılar h ükümette kendi OKTAY EKİNCİ partisi bile “iktidardan hesap soran basın”ı simgeleyen yerel gazeteciliğin Kars’taki öncü isimlerinden Cengiz Ekinci, gazetesinde hep şu gerçeği vurguladı: “Kars, cehaleti reddeden aydın yapısıyla ve varlığını borçlu olduğu cumhuriyete vefası yüzünden, hükümetlerin gözünde hep sakıncalı görüldü; devletin yatırımları Erzurum’dan bu yana geçmedi...” “Kars’ta devlet hep kiracı gibiydi...” Yerel gazeteciliğin Kars’taki öncü isimlerinden Cengiz Ekinci, yıllar önce bir belgesel filmin çekiminde söylemişti bunu... Hükümette kendi partisi bile “iktidardan hesap soran basın”ı simgeleyen Ekinci, gazetesinde hep şu gerçeği vurguladı: “Kars, cehaleti reddeden aydın yapısıyla ve varlığını borçlu olduğu cumhuriyete vefası yüzünden, hükümetlerin gözünde hep sakıncalı görüldü; devletin yatırımları Erzurum’dan bu yana geçmedi...” Kars’ın Azeri kökenli liberal milletvekili olduğu yıllarda da kentin bu yazgısını sürekli sorgulayan Cengiz Ekinci’yi 1999’da yitirdiğimizde, kendi deyimiyle “her milletten Karslı”nın vekili sayılan örnek bir yerel politikacı kimliği de artık sadece “anı”larda kalıyordu. Bu “çok kültürlü” ilimizde siyasetçilerin fikirlerine göre değil “etnik yapıları”na göre taraftar bulmalarını, yıllardır “parti”ler de destekledi. Adayların “hangi düşünceleri savundukları”nı değil de “Azeri”, “Yerli”, “Terekeme”, “Kürt”... gibi kökenlerini önemseyen partiler, hangisinin oy tabanı fazlaysa listelerinde o kökenden isimleri yeğlemeyi de seçimi kazanmanın güvencesi olarak gördüler... Nitekim, şimdi 22 Temmuz seçimlerine doğru da aynı tutum gözleniyor. Kürtlerin çoğunluğu oluşturduğu ve 3 milletvekili için yarışılan ilde DTP’nin desteklediği Kürt kökenli Mahmut Alınak sadece bu çoğunluğa güveniyor. AKP’nin de 3 adayının “tümü” Kürt kökenli ve en çok kırsal kesimdeki “destekleme parası dağıttığı” köylerin “hükümete teşekkür oyları”nı bekliyor. Bu etnik tabloda, kimi aydınlarca insanların siyasal duruşlarının “düşünceleri”ne göre değil etnik yapılarıyla tanımlanmaya başlanmasının da katkısı var. Örneğin, “fikri” bile bilinmeyen Kürt kökenli bir Karslı, sosyalistliği bilinen Azeri kökenli Karslıdan daha “sol”cu görülebiliyor. Aynı şekilde “demokrat”lığın da insanların değil “ırk”ların özelliği gibi gösterilmesi sonucunda da adayların dünya görüşlerine oy verilmesi gerektiğini savunanlar yeterince etkili olamıyorlar... Cumhuriyet geleneği İşte böylesine çağdışı bir siyasal ortamı öteden beri körükleyen partilere rağmen, Kars’ın özellikle “Cumhuriyetçi duruşu”nun kuşaktan kuşağa geleneğini yok etmek mümkün görünmüyor. Çünkü Karslılar, devletin “kiracı” konumunun, cumhuriyet değerlerine karşı “içtenlikle bağlı olmayan” iktidarlarca sürdürüldüğünü iyi biliyorlar. Örneğin, önceki yıl TCDD’nin AnkaraErzurum arasında başlattığı “hızlı lüks ekspres”in neden Kars’a da gelmediğini soranlara “teknik” nedenler uydurulmuş; ancak inandırıcı olunamamıştı... 2010’daki uluslararası kış olimpiyatlarını kazanan Erzurum’un, bu hakkı “Sarıkamış pistleri”ni göstererek elde ettiğini öğrenen Karslılar da, konaklama tesislerinin sporcuların yarışacakları Sarıkamış’a değil de Palandöken’e yapılmasının “gerekçesi”ni hâlâ öğrenebilmiş değiller... İşte bu gibi örneklerle birlikte, yine son yıllardaki ulusal bilinci zayıflatmaya dönük propagandalara rağ men, “Hoş Gelişler Ola, Mustafa Kemal Paşa” türküsü bugün de düğünlerin en coşkulu oyun havası... Benzer şekilde yine cumhuriyetin o unutulmaz çağdaş uygarlık yıllarındaki kültür yaşamı, tiyatro, sinema ve her türlü sanat etkinlikleri yeniden yoğunlaşmış durumda. 2000’lerden itibaren belediyenin önderliğinde sürdürülen kent kültürü çalışmalarıyla da Kars’ta artık hemen her gün etkinlikler var; festivaller rekor katılımlarla gerçekleşiyor. Bunlara koşut olarak, kentin 19. yüzyıl sonlarındaki “Çarlık Rusyası” döneminden kalma “Baltık mimarili” özgün tarihsel dokusunun yaşatılması çalışmaları da “Doğu’nun Uygar Kenti” sloganıyla birlikte yeni bir heyecan yaratıyor. Kültürel değerlerin yaşatılmasının “kimlikli kent” olunmasındaki katkısını, her yıl giderek artan “turizm”le de yaşamaya başlayan Karslıların, bu çabalara destek olan dostlarının adlarını tarihi caddelere vermeleri ise sit kararlarına tepkili bir ülkede belki de tek örnek... Sözün kısası Kars, kentin kalkınmasına yıllardır ilgisiz kalan politikaların da sorgulandığı; tarihsel değerlerinin öneminin fark edildiği; Atatürk sevgisini türkülerinde bile yaşatmayı sürdüren; Kafkasya ile Anadolu arasında kültür ve ticaretin “buluşma kenti” olmayı özleyen; ancak tüm bu erdemlerine rağmen politikacılarının etnik kökenler adına oy istemeyi hâlâ sürdürdükleri bir seçim yaşıyor... Bunun sandığa nasıl yansıyacağını ise kente 10 yıl hizmet etmiş eski belediye başkanlarından CHP adayı Selahattin Filtekin’e şans tanıyanlar şöyle özetliyorlar: “Etnik köken etkili olsa bile Karslı vefalıdır. Hem cumhuriyete, hem de ile sahip çıkanlar kazanacaktır...” 2002 K A R S 36 Kars İli Seçim Genel Sonuçları: 910 Toplam Sandık: Toplam Seçmen: 161.601 Toplam Kullanılan Oy: 131.845 Toplam Geçerli Oy: 123.521 Gümrük K. Geçerli Oy Payı: 227 Katılım Oranı: % 81.59 Milletvekili Sayısı: 3 Kars İli Seçim Genel Sonuçları: Toplam Sandık: 827 Toplam Seçmen: 176.648 Toplam Kullanılan Oy: 126.085 Toplam Geçerli Oy: 120.837 Gümrük K. Geçerli Oy Payı: 368 Katılım Oranı: % 71,38 Milletvekili Sayısı: 3 1999 ‘ESKİ’LERİN SEÇİMİ K ‘Kars’ta oyu olmayana oy yok’ M HP’nin İlhan Aküzüm’den sonraki bir diğer korkusu, yine aynı tabandan gelme bağımsız aday Yargıç Harmankaya... “Simitçi” diye tanınan 32 yaşındaki Harmankaya, tüm adaylardan önce seçim çalışmasına başladı. 11 aydır çalıştığını söylüyor. Adayların dudak büktüğü, görmezden geldiği, bazılarının da umursamadığı Harmankaya, Kars tarihinde bir ilki gerçekleştirdi ve 1500 kişiyle çıktığı esnaf ziyaretinde dikkatleri üzerine çekti. Kendini “Kars’ın adayı” olarak tanımlayan Harmankaya’nın sloganı, “Kars’ta oturmayan, ama Kars’tan aday olanlar” ı sorgulamak üzerine kurulu. Büyük kentlerde yaşayan adaylar için diyor ki: “Çantacıya oy yok. Kars’ta oyu olmayana oy yok.” ars’taki yerel gazetelerden “Çağdaş Kars”ın başyazarı ve emektarı Gümüşpala Kortağ, ilin seçim öncesindeki siyasal panoramasını Cumhuriyet’e şöyle anlatıyor: Kars’ta her ne kadar, “sönük seçim” havasından söz ediliyorsa da hemen her yerdeki ortak konu: “Kim kazanacak?” Sorunun yanıtını ise her seçim arifesinde vizyona giren “etnik yapılar” belirleyecek. Bir de Kars’taki hiç de azımsanmayacak kadar “yabancı” oyu, yani asker, polis, memur oyları var. Kars, adeta etnik yapılanmada mozaiği andırıyor. Türk ve Kürt tanımları yetmiyor. Türkler “Yerli, Terekeme, Azeri ve Alevi”lerden oluşuyor. En çok seçmen tabanı ise Kürtlerden oluşuyor. Bunu sırasıyla Yerli, Terekeme, Azeri, memurlar ve Aleviler takip ediyor. Meclis’e 3 milletvekili gönderecek olan Kars’ta, seçime giren tüm partilerin adayı var. Ama, barajı aşma, seçilme diye bakılanların “eski” unvanlı olması dikkat çekiyor. ‘Eski bakan’ ‘Eski milletvekili’ ‘Eski belediye başkanı’ Kars, iki “eski” bakan, bir “eski” milletvekili, bir “mevcut” milletvekili ve bir de “eski” belediye başkanının yarıştığı, adeta eski siyasetçilerin egemenliğinde bir seçim yaşıyor. “Yeni”lere şans tanınmayan seçimde, AKP, daha önce de seçildiği için “eski” diye de tanımlanan mevcut milletvekili Zeki Karabayır’la, CHP eski belediye başkanı Selahaddin Filtekin’le, MHP eski devlet bakanı Gürcan Dağdaş’la, DP eski devlet ve turizm bakanı İlhan Aküzüm’le, DTP de (bağımsız olarak) eski milletvekili Mahmut Alınak’la oy peşindeler... CHP 2.’yi de istiyor Kars’ta genel hava; iki dönem Kars Belediye Başkanlığı yapmış, herkesin “dürüst”lüğüyle andığı Selahattin Filtekin’in 1. sıradan, 2002 seçimlerindeki il başkanlığında partisine bir milletvekili kazandırmış ve herkesin çok sevdiği eski il başkanı Muhammet Üstebay’ın da 2. sıradan aday gösterildiği CHP’nin en şanslı parti olduğu yönünde... Çoğunluğun tahmini; “Üç milletvekilinden birisi kesin CHP’nin” şeklinde... Diğer ikisi için de; CHP’nin 2. sıra adayı ile AKP, MHP, DP, DTP’nin destekleği bağımsız aday ve hatta kimsenin pek hesaba katmadığı, ancak 1500 kişiyle esnaf ziyareti yapabilecek kadar büyük bir gövde gösterisi gerçekleştiren bağımsız aday Yargıç Harmankaya yarışıyor. Nüfus: ranı: Seçmen/Nüfus O : yı Pa GSYİM İM (USD): Kişi Başına GSY KARS 325.016 % 54,35 % 0,19 1.134 AKP’ye hizmet için ‘evet’ 2002 seçimlerinde kıl payı farkla Kars’ta iki milletvekili kazanan AKP’nin köylerde güçlü olduğundan söz ediliyor. Çünkü, hem adayları köy sakinlerinin çoğunluğuna uygun olarak Kürt, hem de devletin köylüye dağıttığı üretime destek paraları AKP armağanı sayılıyor. Nitekim, konuştuğumuz bazı köylüler diyor ki: “AKP bizi perişan etti. Hayvanımız para etmiyor, süt sudan ucuz. Bu koşullarda AKP’ye oy vermek kendimize ihanet olur. Ama, hizmet için oy vereceğimizi söylüyoruz.” AKP bu seçimde özellikle Kürt seçmene oynuyor. Ancak, aynı tabana oynayan ve güçlü olan DTP’nin desteklediği bağımsız aday Mahmut Alınak da var. İki dönem milletvekili seçilen ve son olarak da DTP il başkanlığı sürecindeki muhalif çıkışlarıyla bilinen Alınak, Kürt seçmenin AKP’ye gitmemesi için bildiri üstüne bildiri yayımlıyor ve özellikle AKP’ye oy verecekleri, “Kürtlere ihanet etmek”le suçluyor. Tabii, AKP’nin Kürt adaylarını da “hain” ilan etmiş sayılıyor... CHP’de 1. sırada yer alan Filtekin, 2 dönem belediye başkanlığı yaptı. Oyları istenenler ‘halk’ değil; Türkler, Azeriler, Kürtler, Terekemeler, Yerliler ve memurlar... CENGİZ ŞIKLI Kars bu dönem de üç milletvekili seçecek. CHP listesinden 1. sırada yer alan Selahattin Filtekin, daha önce 2 dönem belediye başkanlığı yaptığından, Kars’ta hizmetleri bilinen bir isim. Gerçi, ANAP’tan seçildiği halde kente “iktidar desteği”ni sağlamak adına AKP’ye geçen ve gençliğini de devrimci olarak yaşamış Naif Alibeyoğlu’nun son yıllardaki Kars’ı tanıtan ve tarihi dokuyu restore eden çalışmaları da beğeni topluyor. Ancak, kentin sol ve sosyal demokrat geleneği ile eski belediye başkanının tanınmış kişiliği CHP’nin şansını artırıyor. Ne var ki yüzyıllardan bu yana Kars’ta kültürlerin birlikte yaşama geleneği gölgelenmiş durumda. Kışkırtılan etnik milliyetçilik, kültürler arası çatışmanın siyasete izdüşümünü de getiriyor. Son otuz yılda filizlenen Azericilik, Yerlicilik, Terekemecilik, Kürtçülük gibi akımların bu seçimlerde de önemli rol oynayacağı görünüyor. Örneğin, önceki dönem AKP’den milletvekili olan Selahattin Beyribey’in bu kez listede olmayışı, 2002’de AKP’ye giden “Yerli” oyları CHP’ye yöneltiyor. Siyasetin etnik yarışı Kürt adaylar AKP’ye gelince; iktidar avantajı ve birinci sıra adayı Zeki Karabayır’ın feodal ve etnik gücü bu seçimde ağır basıyor. İş verme vaatleri, seçim rüşvetleri bu kesimin seçmen oranını etkiliyor. Sosyal yardım programıyla köylüye yapılan gelir desteğini iktidarın bir lütfu olarak gören Kürt kökenli kırsal kesim seçmenleri açıkça “Karabayır cebimizi doldurdu, hem bizden hem de büyüğümüz” diyorlar.GP ise ülke genelindeki çekiciliğini Sabri Güner’in çekilmesiyle Kars’ta tümüyle yitirmiş görünüyor. Bağımsız aday Mahmut Alınak ise DTP destekli Kürt aday olarak AKP’nin Kürt adaylarının en güçlü rakibi. Bu kesimin geçen seçimlerdeki 23 bin oyu 22 Temmuz’da Alınak’ın Meclis’e gitmesine yetebilir. Ne var ki Kars’ta etkin olan kimi Kürt aşiretlerinin DTP’ye karşı soğuk duruşları nedeniyle Alınak’ın zorlanabileceği konuşuluyor. milletvekili Arslan Aydar’ın köyündeki sandıktan, kendi aldığından daha fazla olan 11 oyun TKP’ye çıkması unutulmadı. Rengârenk seçim otolarının dolaştığı köylerdeki uyanık hastalar, kendilerini bu arabalarla hastanelere taşıtıyorlar. Kimi bağımsız adaylara kirve tutup sünnet masrafını yüklüyorlar; bazılarına icradaki borçlarını ödetenler var; hatta kimilerini de ‘oy’ karşılığında kız istemeye yolluyorlar... Siyaset uzmanlarına göre 22 Temmuz’un sonucu; CHP=1, MHP=1, BAĞIMSIZ ya da AKP=1... MHP de birinci sıradaki tanınmış adayı Gürcan Dağdaş ile çok şanslı. Hatta “Terekeme” olduğu için CHP adayının “eski” bir siyasetçi olmasına tepkili kimi sosyal demokrat Terekemelerin de oyunu alabileceği konuşuluyor. Seçime DP listesinden girecek olan eski Turizm Bakanı İlhan Aküzüm’ün şansı ise “partisinin barajı aşamayacağı kaygısı” arttıkça daha da azalıyor. Eski bakanın oy kaynağı Azeriler; bu kez MHP saflarında yoğunlaşmışlar. Aküzüm’ü çok sevmelerine karşın bu seçimde “istirahat” etmesini istiyorlar. MHP güçlü, ama Aküzüm de var Şansını eski devlet bakanı Gürcan Dağdaş’la deneyen MHP’nin Kars’ta en büyük sorunu, 4 dönem Kars’tan milletvekili seçilen ve üç dönem de bakanlık yapan Demokrat Parti’nin liste başı İlhan Aküzüm... İkisi de aynı tabana sesleniyor. MHP’liler, Kars’ta “hatırı sayılan” Aküzüm’ün etkinliğini kırmak için sürekli olarak, DP’nin baraj sorunu yaşadığını dile getiriyorlar ve “İlhan Aküzüm’e verilecek oylar boşa gider” diyorlar. Aküzüm ise, MHP’lilerin propagandasını kırmak için gazeteleri geziyor ve DP’nin baraj sorunu olmadığını yineleyerek diyor ki: “Ben dört dönem milletvekili seçilmiş, üç dönem bakanlık yapmışım. Siyasette hiç başarısız olmamışım, yaş tahtaya ayak basan siyasetçi değilim. DP’nin baraj sorunu olsa aday olur muydum? Kesinlikle DP’nin baraj sorunu yok. Kazanacağımı bildiğim için Kars’tayım.” ‘Komünistler” de var Kars’taki seçim sürecinin en çok konuşulan partilerinden biri de Türkiye Komünist Partisi... Geçen seçimlerde MHP