Katalog

SECIM04 25/6/07 20:09 Page 4 Batı Anadolu’nun kavşak noktasında seçmen daha önce denediği partilerle sol partiler arasına sıkışmış m yılındaki İttifak CHP’ye yaradı siyasi durumu anlamak AFYON Türkiye’nin doğubatı ve kuzeygüney güzergâhında karayollarının kesiştiği kent Afyon. Ekonomik durumu diğer Anadolu kentlerine göre daha iyi olduğu için halkın siyasete ilgisi daha az. AKP güç kaybediyor, CHP yükseliyor, mevcut bir milletvekilini artırmaya çalışıyor. MHP, 1999’daki gibi olmamasına karşın Afyon’da güçleniyor. DP’nin iddialı adayına karşın Türkiye genelinde merkez sağın yaşadığı kan kaybı bu kente de yansımış durumda. Erbakan ekolünün diğer partisi SP çok cılız. Genç Parti’ye ise MHP’den kopan oylar yönelebilir. Menderes ve Demirel’den bu yana sağ partilere depo olan Afyon seçmeni “daha önce denediği partiler” ile “sol partiler arasına sıkışmış” durumda. Cumhurbaşkanı seçiminin tıkanmasının ardından kentte “işler durmuş”, otel rezervasyonları “bıçakla kesilir gibi kesilmiş…” Türkiye’nin üç büyük kenti İstanbul, Ankara ve İzmir’in coğrafi olarak kesiştiği nokta Afyon. Ankara’dan güneydeki tatil bölgelerine ve Ege’ye gidenler, İzmir’den doğuya karayoluyla seyahat edenler ve İstanbul’dan tatil için güneye gidenlerin yolunun kesiştiği nokta. Karayollarının kesiştiği noktadaki konaklama tesisleri, alışveriş ve dinlenme tesisleri büyük kentlerdekini aratmayacak nitelikte. Ama Afyon Ticaret Odası yetkilileri işlerin iyi gitmediğinden yakınıyorlar… için iki seçim öncesine gitmek gerekiyor. 1999 yılında yapılan seçimlerde MHP, tüm Türkiye’de olduğu gibi kentte de yüksek oy almış. Klasik “merkez sağın oy deposu” görüntüsünün izleri halen görülebiliyor. Ancak 2002 AFYON evcut SERTAÇ EŞ 812.416 Nüfus: % 52,11 ranı: O us üf /N en çm % 0,71 Se GSYİM Payı: 878.484.786 1.727 Değer (YTL): İM (USD): Kişi Başına GSY 1999 2002 A F Y O N 03 Afyon İli Seçim Genel Sonuçları: Toplam Sandık: 2.283 Toplam Seçmen: 404.132 Toplam Kullanılan Oy: 377.216 Toplam Geçerli Oy: 351.420 Gümrük K. Geçerli Oy Payı: 655 Katılım Oranı: % 93.34 Milletvekili Sayısı: 7 Afyon İli Seçim Genel Sonuçları: Toplam Sandık: Toplam Seçmen: Toplam Kullanılan Oy: Toplam Geçerli Oy: Gümrük K. Geçerli Oy Payı: Katılım Oranı: Milletvekili Sayısı: 1.983 423.350 365.440 350.698 1.252 % 86.32 7 kezi. Her seçimde bu dengeleri gözeten partilerin başarılı olduğu söyleniyor. Afyonun bilinen bir özelliği de en çok şehit veren illerden birisi olması. Terör olaylarının yükselmesi ve şehit haberlerinin yoğunlaşması kentteki duyarlılığı da artırmış, bu duyarlılık sokaktaki insana hemen yansıyor. Kentte “devletçi” tavrın ağırlığına vurgu yapılırken AKP hükümetinin terör ve Kuzey Irak konusundaki “beğenilmeyen” tutumu tepki toplamaya başlamış. Fikrini sorduğumuz Afyonlular, hükümetin aktif tutum takınmadığının farkında. Ancak tepkinin şiddeti çok da yüksek değil. Buna karşın terör ve güvenlik konusunun sandık başına gidildiğinde, tercihte etken olacağına tüm parti yetkilileri ve adaylar onay veriyor. CHP oyları yükseliyor CHP’nin DSP ile ittifak yapması kentte heyecan yaratmış. CHP ile DSP’nin il yöneticileri propaganda gezilerine birleşik ekip olarak çıkıyorlar. Sandık görevlileri konusunda da iki parti ortak çalışıyor. 2002 seçimlerinde CHP ilde 43 bin 800 oy almış. 3 bin oyla ikinci milletvekili kaçırılmış. CHP Afyon il sekreteri Mustafa Günay, DSP’nin de geçen seçimde ilde 3 bin civarında oy aldığını, matematik hesapla şu anda iki milletvekilinin garanti olduğunu dile getiriyor ve ekliyor: “Merkez sağdaki dağınıklık CHP’ye yarayacak. CHP bu seçimde Afyon’da birinci parti olacak.” CHP, aday seçiminde kentin bölgesel gruplaşmasına özen göstermeye çalışmış. Geçen seçimde Afyon birinci sıradan seçilen Halil Ünlütepe, yine birinci sıradan aday. Kendisine Bolvadin’de seçim çalışması sırasında teflonla ulaştık ve bölgeye ilişkin tespitlerini sorduk, anlattı: “CHP açısından 2002’ye göre durumun çok iyi. AKP’ye ciddi boyutta tepki var. Kent merkezinde terör ve güvenlik konusu ön planda, kırsal alanda geçim sıkıntısı… Geçen seçime göre daha sıkı çalışıyoruz. Kentteki yedi aday da çalışmalara katılıyor. Dinar bölgesinden başka aday yok, bu da CHP’yi avantajlı kılıyor.” CHP’liler, köylünün, özellikle de şeker pancarı tarımı yapanların hükümete ciddi tepkili olduğunu dile getiriyorlar. CHP’liler tepkinin nedenini, “Çiftçi 2002’de 10 kilo şekerpancarını satıp bir litre mazot alabiliyordu. Şimdi 26 kilo şekerpancarını satınca ancak bir litre mazot alabiliyor” diye açıklıyorlar. Görkemli binanın açılışına 200 kişi katıldı. MHP’nin panosunda Unakıtan var. MHP, AKP’ye tepkili ‘İşler durdu’ Afyonun ekonomisi komşusu ve diğer Anadolu kentlerinin birçoğuyla kıyaslanamayacak kadar iyi görüntü veriyor. Mermer kentteki sanayi üretiminin lokomotif sektörü. İstihdamın yüzde 70’i tarım alanında. Sanayi sektöründeki istihdamın payı ise yüzde 6.4. Ticaret Odası’na sorduk, Şuhut’ta patates ekimi yapılıyor. Sultandağı’nda sebzemeyve, özellikle de kiraz tarımı yapılıyor. Kiraz ilkbaharda bütün dünyadan bir hafta önce Sultandağı’nda olgunlaşıyor. Bu bir haftalık süre içinde ihraç edilen kirazla bölge halkı önemli bir ekonomik olanak sağlıyor. Kentin genelinde şekerpancarı tarımı yapılıyor. Başmakçı ilçesi Türkiye’nin yumurta borsasını belirliyor. Afyon’da yılda 150 milyon adet yumurta üretimi yapılıyor. Emirdağ’da her aileden bir kişi mutlaka Belçika’da yaşıyor. Dinar, depremleriyle Türk halkının aşina olduğu yer… Afyon mermeri dünyanın her yanına ihraç ediliyor. Yılda 10 milyon metrekare mermer üretimi yapılıyor. Ham mermerin ihracatı çok düşük. Mermer işlenebilecek her boyutuyla işleniyor, büyük bölümü mamul olarak satılıyor. Afyonlu mermerci yalnızca mermer değil, mermer işleme makinelerinin de yurtdışına pazarlamasını yapıyor. Kentten toplam 105 ülkeye mermer veya türevi ürünler satılıyor. Yıllık cirosu 226 milyon dolar civarında. Dünyadaki rakipleri ise İtalya ve İspanya’daki işletmeler. Konuştuğumuz mermerciler dertli. Döviz kurunun düşük tutulmasının sektördeki kârlılık oranını düşürdüğünü son dönemde ise “sıfırladığını” söylüyorlar. Türk Li K seçimlerle her şey değişmiş. Merkez sağ ve milliyetçi sağdaki oyların yönü AKP’ye yönelmiş. CHP kentte uzun süredir birinci parti olamıyor. Ancak sol oylar yok denecek kadar da az değil. entte AKP’ye karşı en etkili muhalefeti yapmaya çalışan parti MHP. İl başkanlığının girişinde yer alan panoda, “Her şey Unakıtan için” yazılı döviz dikkat çekiyor. AKP döneminde Meclis’ten geçen ve Unakıtan’ın yararlandığı aflar ve yasal düzenlemeler sıralanmış. Terör ve güvenlik konusundaki duyarlılığı MHP il başkanlığında hissetmek daha kolay. DTP’nin Doğu ve Güneydoğu’da bağımsız adaylar göstererek baraj engelini aşma yönündeki girişimleri MHP’lilerin dikkatini çekiyor. MHP adaylarının konuya yaklaşımı şöyle: “Halk MHP konusunda tereddüt etmiyor. Çünkü AKP ile birlikte DTP’lilerin girdiği bir Meclis’te MHP’nin de yer alması gerektiğini görüyor. Bunun zorunlu olduğunu biliyor.” CHP’lilerin de kabul ettiği yaklaşım, bu seçimlerde MHP oylarının blok olarak AKP’ye gitmeyeceği yönünde. Kentte uzun süredir yerel siyaseti izleyenler, MHP’ye aşırı bir yöneliş yok, 1999’daki havanın olmadığını söylüyorlar. rası’nın dolar karşısında değerinin yüksek olmasının “içerde maliyetleri karşılamadığını” dile getiriyorlar. ‘Her şey seçim sonrasına’ Afyon Ticaret Sanayi Odası Başkanı Melih Yurter, son bir ayda ildeki ekonomik canlılığın “bıçakla kesilir gibi durduğunu” dile getiriyor. Döviz kurunun düşüklüğü nedeniyle mermer konusundaki sıkıntıyı doğrulayan Yurter, Afyon’da kaplıca turizminin önemine dikkat çekiyor. Yurter ekliyor: “Kaplıcalardaki konaklamalar neredeyse yok. Otel işletmecisi arkadaşlarla konuşuyoruz, rezervasyon sıfır. Geçen yıl oteller özellikle cuma, cumartesi ve pazar günleri eylül ayına kadar dolardı. Son bir ayda ne oldu anlamadık, terör birdenbire yükseldi, cumhurbaşkanı seçiminin ardın dan işler birdenbire kesildi. İl bazında ekonomide bir frenleme oldu. Herkes seçim sonrasına göre planlarını yapıyor.” Yurter, Kuzey Irak’la Türkiye arasında yaşanan güvenlik sıkıntısını anımsatmamız üzerine, Afyonun bire bir olaydan etkilendiğini ve etkinin boyutunu anlatıyor: “Afyon’dan Kuzey Irak’a yılda 15 milyon yumurta ihracatı için bağlantı kurulmuştu. Bir kuş gribi haberinin çıkması üzerine Türkiye’den yumurta alımını kestiler. Bizim yumurtaları Suriye üzerinden bölgeye satmaya başladık…” Genel siyasi durum Gazetemizin muhabiri Polat Yılmaz, “Afyonlunun diğer illerde olduğu gibi siyasetten büyük oranda bir ekonomik beklentisi yok. Siyasi partileri de biraz bu çerçevede değerlendiriyor” diyor. Mevcut siyasi durumu anlamak için ise iki seçim öncesine gitmek gerekiyor. 1999 yılında yapılan seçimlerde MHP, tüm Türkiye’de olduğu gibi kentte de yüksek oy almış. Klasik “merkez sağın oy deposu” görüntüsünün izleri halen görülebiliyor. Ancak 2002 yılındaki seçimlerle her şey değişmiş. Merkez sağ ve milliyetçi sağdaki oyların yönü AKP’ye yönelmiş. CHP kentte uzun süredir birinci parti olamıyor. Ancak sol oylar yok denecek kadar da az değil. Bu durum 1999’da DSP’ye, 2002’de de CHP’ye verilen oylarla da kendini gösteriyor. Kentte 3 siyasi merkez bulunuyor. Bolvadin ilçesi kentin en kalabalık ilçesi ve bu bölgeyi aday listesine yansıtmamak partiler için olumsuzluk olarak algılanıyor. Dinar bölgesi ise çevresindeki Evciler, Dazkırı, Başmakçı gibi ilçeleriyle diğer grubu oluşturuyor. Üçüncü grup ise kent mer Senaryolar Ankara’da seçim öncesinde sonuçlara göre kurulan koalisyon senaryolarında CHPMHP birlikteliği de geçiyor. Hatta Başbakan Erdoğan bunu seçim konuşmalarında da dile getiriyor. Bu yaklaşım Afyon’a da yansımış durumda. MHP’liler bir yandan kendi propagandalarını yaparken bir yandan da CHP’ye yönelik anti propaganda konusunda bizi uyarıyorlar: “CHP’lilere söyleyin; AKP’liler, CHP’nin iktidara gelmesi durumunda ezan okunmasını yasaklayacağı söylentisini yayıyorlar...” Önümüzdeki seçimlerde MHP’nin sayısı net olmasa da Afyon’dan milletvekili çıkarma şansı yüksek görünüyor. DÜŞMÜYOR ERİYOR Merkez sağın umudu başkasına D P’nin Afyon birinci sıra adayı Genel Başkan Yardımcısı Gültekin Uysal. Uysal, Afyon’da partisinin ülke genelinde olduğundan daha iddialı. Kentin tanınmış bir ailesinden geliyor. Adı sokakta söylendiğinde “tek başına ciddi oy alacağı” söyleniyor. Seçimde harcayacağı kişisel bir bütçesi var. DP’nin il merkezindeki çalışma ise diğer partilerin bürolarından farklı. Kentte uğradığımız hiçbir partinin bürosunda kadın görmedik. Ancak DP’nin il merkezinde en az erkekler kadar kadınlar da bulunuyor. il merkezinde, çoğunluğu başı açık kadınların öbek oluşturarak bir şeyler konuştuğu gözleniyordu. DP’nin Türkiye barajını aşması durumunda Afyon’dan bir milletvekili çıkarmakta zorlanmayacağı düşüncesi hâkim. Ancak aynı olumlu düşünceler DP Genel Başkanı Mehmet Ağar için kentte geçerli değil. Ağar’ın “Dağda silahla gezeceğine, ovada siyaset yapsın” söylemi, bölgede adeta geri tepmiş görünüyor. Afyonlu, Ağar için “tüfekli bürokrat” yorumunu yapıyor. “Ovada siyaset” yaklaşımını ise terör örgütüne verilebilecek ödün olarak algılıyor. Afyon’da, ANAVATAN’ın ise “esamisi okunmuyor”. DP’liler, ANAVATAN’ın il yöneticileriyle aralarında bir problem olmadığını dile getiriyorlar. Ancak iki parti arasında bir işbirliği olduğunu algılamak çok zor. Geçen seçimde aldığı 17 bin civarındaki oyun ise diğer partilere dağılması bekleniyor. M erkez sağda siyaset yapmış, şu anda gelişmeleri uzaktan seyreden yerel bir siyasetçi Türkiye genelindeki gelişmelerin Afyon’a yansıdığını dile getiriyor. Tespiti ise “AKP birdenbire düşmüyor, ancak eriyor. CHP yükseliyor. AKP’nin erimesi de CHP’nin yükselmesi de henüz istenen düzeyde değil” şeklinde. AKP’nin Afyon adayları geçen seçime göre büyük oranda değişmiş. Reyhan Balandı, İbrahim Aşkar ve Mahmut Koçak artık listelerde yok. Bu isimler AKP’ye muhalefet yapmış isimlerdi. Şimdiki adaylar ise birinci sırada Sait Açba, ikinci sırada Erdoğan’ın DSİ Genel Müdürü Veysel Eroğlu. Eroğlu’nun babası Şuhut ilçesinin tanınmış esnaflarından. Eroğlu, kent merkezinde büyük bir binanın ön cephesini insanları selamlayan fotoğrafıyla “giydirmiş”. Ancak, kentin merkezindeki aynı seçim bürosunu 200 kişinin katılımı ile açtı. Eroğlu’nun DSİ Genel Müdürlüğü yaptığı dönemde bölgesine seçim yatırımı yaptığı, Afyon’un ve seçmenlerinin sorunlarıyla ilgilendiği de dile getiriliyor. AKP için kentte, ilk iki sırayı gözüne kestirdiği yorumları yapılıyor. İddialı partiler beklemede ANAVATAN’ın mevcut durumu, DP’nin üzerindeki ülke barajı baskısı, kentte diğer partilerin merkez sağ oylara heveslenmesine neden oluyor. İddialı partiler AKP, CHP ve MHP’nin yetkilileri, merkez sağ oyların kendilerine geleceğini iddia ediyorlar. Afyon’da Necmettin Erbakan ekolünün son temsilcisi olan Saadet Partisi ise hemen hemen prestij için seçimlere giriyor. Seçimin “vaatler partisi” Genç Parti için de kentte ciddi bir tereddüt dile getiriliyor: “Cem Uzan geçen seçimde Afyon’da miting yaptı, birçok Telsim abonesinin onlarca kontörü birden uçtu…” Afyon’un 7 milletvekili var. AKP’nin 2002 sonuçlarını elde etmesi çok zor. CHP’nin 2002’den daha fazla milletvekili çıkarması, MHP’nin ise milletvekili çıkarma olasılığı yüksek görünüyor. 4