Katalog

Londra Konferansı’na katılan TBMM heyeti Fransız delegelerle. Soldan sağa oturanlar: Bekir Sami (Kunduh), Fransız delege, Zekai (Apaydın) Bey. Solda ayakta duran kişi Hüsrev (Gerede) Bey. I. İnönü karşılaşması söz konusu edildiğinde, Anadolu’daki Yunan askerinin bu zafer taarruzunun durdurulmasından ıstırap duyduğunun, Yunanistan’ın İzmir’deki haklarının asırlar öncesine uzandığının söylenmesi üzerine, İtalyan temsilcisi Kont Sforza “Susun, yoksa az sonra Sicilya ve Marsilya’ya da sahip çıkacaksınız” diye bağırmaktan kendini alamamıştı. Konferansın diğer oturumlarında tartışılan konulardan biri de Sevr’de Yunanistan’a bırakılan bölgelerdeki nüfus meselesiydi. Ankara ile Atina temsilcilerinin nüfusla ilgili birbirini tutmayan rakamlar vermesi üzerine bu rakamlarının kontrolü için bir anket komisyonu oluşturulması teklifini Türk temsilcileri kabul ederken Yunanlılar bu teklifi reddediyordu. Yunan tarafının gerekçesi bu istatistiklarin kontrolünün, Sevr’de kazandıkları haklarını kaybedilmesi anlamına geldiğiydi, ki bu sözler söz konusu rakamların güvenilirliğinden emin olunduğu konusunda bir soru işareti uyandırıyordu. Konferans, yapılan tartışmalar sonucunda gündeme getirilen önerilerle birlikte ilgili devletler arasında öncelikle çarpışmaların kesilmesini, incelenerek kararlaştırılacak koşullara göre esirlerin karşılıklı değiştirilmesini ve barışın kesin olarak sağlanması için geçecek zaman süresince Türk ve Yunan topraklarındaki azınlıkların korunması için güvence verilmesini koşul olarak sunuyordu. Bu taleplere karşılık Yunan Başbakanı Kalogeropulos, İzmir ve doğu Trakya hakkındaki etnik istatistiklerin daha önce Barış Konferansı tarafından incelendiğini anımsatarak, bu konuda Atina’dan açıklamalarda bulunmasını isteyeceğini belirtti. Türk heyeti ise, İzmir ve Trakya’da incelemelerde bulunacak bir komisyonun oluşturulmasını kabul edebileceğini, ancak Sevr Antlaşması’nın koşulları hakkında daha sonra yanıt vereceğini ifade etti. Konferans oturumları sonunda İtilaf Devletleri Yunan ve Türk heyetlerine, hükümetleriyle görüşüp yanıt vermek üzere, Sevr Antlaşması’nda bazı değişiklikler teklif eden bir barış önerisinde bulunmuşlardı. Bu öneride antlaşmanın önerilen değişiklerle kabulünün, Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne kabulünü kolaylaştıracağı dile getiriliyor ve özetle şunlar sıralanıyordu: Boğazlar Komisyonu’nun başkanlığının Türkiye’ye verilmesi; kapitülasyonların yerini alacak bir proje hazırlayacak komisyona Türkiye’nin katılımının kabul edilmesi; ordunun 35 bin ve jandarmanın 45 bin kişiye yükseltilmesi; Boğaz’ın her iki tarafından 5 kilometrelik toprağın işgalsiz tarafsızlığı ile birlikte Türk askerle rinin buradan ve İstanbul’dan geçebilmesi, İtilaf Devletleri’nin sadece Gelibolu ve Çanakkale’yi işgal olanağının bulunması; Türkiye’nin deniz gücünün artırılması; mali konularda Türkiye’nin istediği değişikliklerin yapılması ve maliye komisyonu başkanının Osmanlı maliye nazırı olabilmesi; bazı koşullar altında yabancı postaların kaldırılabilmesi; Kürdistan için mevcut duruma göre değerlendirme yapılması; Doğu Anadolu’daki Ermeniler hakkında uluslararası komisyonun yapacağı incelemeyle bir kısım toprağın Ermenistan’a verilmesinin kabul edilmesi; İzmir’in Türk egemenliğinde kalması, ancak şehirde Yunan kuvvetlerinin bulunması; başka yörelerde halk çoğunluğuna göre İtilaf subayları kumandasında bir jandarma kuvveti oluşturulması; İzmir şehrine Milletler Cemiyeti’nce bir Hıristiyan vali atanması ve her yıl vilayet gelirine göre artan bir verginin Türkiye’ye verilmesinden bu valinin sorumlu olması; iki taraftan birinin isteği üzerine bu çözüm yönteminin beş yıl sonra Milletler Cemiyeti tarafından incelenmesi. Bu önerinin heyetlere sunulmasıyla Londra Konferansı son bulacak, ancak İtilaf Devletleri’nin 12 Mart tarihli önerileri ilgili hükümetler tarafından yanıtlanmadığı ve Türk delegeler yolda bulundukları sırada Yunanlılar I. İnönü savaşına göre çok daha kuvvetli bir saldırıya geçeceklerdi. 217