Katalog

I ilflfflffiDî litikaya endeksli dış Türk k polıtikasında koalisyon ortaklannın pek çok ? konuda uyum sengiteyemerneteri. hükümeHn bozulup yeniden kurulmast ve CHP içincte parti kurultaytan ile yaşanan iç kargaşa, Türk dış politikasında geridetoraktfymu1995 yıhnda da öncelikli konuTarm çözüm sürecini geciktirdi ya da Türkiye'nin uiusal çıkarlannı rtnemlFölçüde gözetecek sonuçlar almmasıııı engelledi Bıınlann başında, Türkiye'run Avrupa BirKği (AB) ile 1 ornktan ıtibaren gerçekleştirdigi gumrük biriiği pazarlıklannda. Ankara'nın gerek KKTC gerekse Türk işçilerinin serbest dolaşımı konusunda aniaşmalnrrian doğan haklannı gtaetmemesi geldL Ankara yogun dış politika sorunlarıyla uğraştrken 1 yıl (çnıde 3 dışfşlen bakanının atanmasına tanık oldu. Dışlşlari Bakanlığı Müsteşarjığrna kimın atanacaftı konusunda »aşbakan l i n s u ÇiMer ile dönemin üç dışişleri bakanı arasında yaşanan sorunun uzun süre çözülememesi, Türkiye tarihtnde ilk kez büyükeiçiler kararnamesinin, 1 yılı aşkm tw süre sonunda ancak ocak ayında çıkmasına neden oldu. Bosnab Müslümanlar ile SırpJar arasında süren savaşın kasım sonlannda Dayton Anlaşması'yla sona ermesi Ankara'nın yüzünü gutdıîrdiî Hazar Havzası'ndan çıkartılacak eıken ııretım petrolünün. Rusya'nın Karndom^deki litika IAİ.E SAKİİBKAIlhlOAl.tl Novorosısk fımanı ile Türkıyenin destek vardıgj Gürcistan'ın Supsa lımanından eşzamanh olarak •Bcirtilmesi karannın çıkmaa, Ankara açısından, MKÜ tezinl gerçekJeştirmesi yolunda zoriu bir yanşı şiattı. Balkanlar'da Türkıye açısından tnumuzdeki yıllar yeni uluklar açarken, Cafkasya'da AzeriErmeni anlaşmazlığı. Ortadouu'da IsrallArap banş surecindo nftımlu yaşanmasına rağmen Kuıey Irak'takı llrsizllk ve terdr bığutü PKK'ran. siyasi zemin arayışlan Ankara'yı nnv/iul <;tnn.*va devam etti. Avrupa ile ilişkiler inişli çıkışlı TOrk dış politikasını geçen yıl en çok meşgul eden konulann başmda, Anknra'ntn Avrupa Birlîği ilo bu yıl başmdan Itibaren geçtiği gümrük birligi konusunda yaşanan Kıbns ve insan hakları lariışması geMi. Türfciye, Avrupa'nın "Tnsan haklan olmazsa gOmrilk birlifli olmaz" baskıları sonucıı 1960 oskeri rejiminiıı hazuiadığı anayasa üzerinde bazı detfşikliker yaptı ve çeşitH kevimlenle "makyaj" olarak nitelendirilen ve düşünce özgurKıfiOne sınırflama getiren 8. madde üzerinde. düşunce suçunun taramınm daraltıktığı iyileştirmelert gRH. Türkiye'nîn bu iyileçtırmelerini yelerli bulmayan AB'nm yasatna organı Avrupa Parlamentosu (AP), yılın sonlartna dogru yaptığı kritfk giknrük Mrlfği oylamasında, insen haklan alanında atılacak adımlara bagiı olarak Türklye'ye vize verdi.Türkîyeşye slyaal cepheden saUran AB, Bröksel'de yapılan 6 mart Ortaklık Konseyl toplantıaında» Kıbrra Rum Yönetimi'ne» tam üyelik içtn verdiğl takvlm karşıbgında Ankara ile gümrük bhüftini gerçekleştirme kararı aUı. Oysa Ankara'nın, Kıbns Uzerindeki garantörlük haklanna dayanarak. Türtdye ve Ytmanistan'ın tam üye oknedığı bir uluslararası kuruluşa Kıbns'm Üye olamayacaflı çekincesinl, gümrük birltği kararına koyması İmkânı bulunuyordu. ABD ile Çiller flörtü rahatsız etti Ankara hapşırdı, KKTC nezle oldu. »yavnı valan KKTC. geçen yri da gerek siyasi gerekse ekonomik açıdan anavatan Türkiye'dekî okıp büenlerden etkilendi. Diğer MrdeyMle "Ankara ttapşınnca KKTC neade okkıH. 1903 aralık ayında yapılan seçlmlerde işbaşına gelen aaö ve sol koalisyon ortaklan Demokrat Parli fle Cumhuriyetçi Türk ParHs*. Türkiye'dekl DYPCHP koalisyonu glbi "bir bozukkı, bir kuruldu". KKTC ekonomîsl. Türkiyenin ihraç ettiği ekonomik önlemler paketl ile felçokJu. Oeçen yıl başlarmda KKTC 10 b M aşkm kamu görevlisi ve emeklisine maaş ödemede güçlükçeker dununa düştu. Avrupa Birfiğİ Adalet Mahkemesinin (ABAD). KKTC Re ticaretl kesme karan da Kuzey Kıbna ekonomisinin gkJerek bozuhnaamda etken oidu. 160 b*n nüfuslu KKTCde enflesyon 21S'e çıkbTürkiye, KKTC ekonomisinin uzun vadede kendi ayaklan üzerinde durması amacıyla bir ekonomik altyapı programı başlattı. Türkiye ile KKTC arasında başlatılan kıyı tlcarati yoluyla ABAO karanntn Kuzey Kıbns ekonomîsi Ozerindeki etküeri azaltılmaya çahşıldı. DoğuBatı koridoru Geçen yıl DoğuBatı karayotu projeslyte ilgili önemli bir adtm abkh. Cumhurbaşkanı Demtrel, Birieşmlş MiHetler'in (BM) 50. ^kunıluşyıLdonümü kutlamalan sırasında Balkan ülkeleri Uderieriyle bir araya geldi. Bu toplantı sırasında Türkiye, Bulgaristan, Makedonya ve Arnavutluk^tan geçacek bir DotyıBatı karayolu pro)eal gOrfişOMü. Toplanbda, söz konusu karayolunun yaşama geçirHmeai içln ilk ve en büyük adım atılımş oldu. Vunanîstiin, DofluBatı karayolunun yapıftmasme karşı çikarak, "karayolunun11 Yunanistan'a baskı yapabilmek amacıyla inşa edlküği görüşünü savundu. Çekiç Güç yine kaldı Çekiç Q0ç olarak bllbıen tartışmalı Huzur Operasyonu'nun faaliyetterl devam etti. Faallyetieri konusunda Türkiye'nin ne ölçüde kontrolü sağladığı sürekli tartışma konusu olan, ABD, Ingîttere ve Fransa'nın destek verdiği Çekiç Güç'ün görev süresit TBMM'deki tartışmalı oylama sonrasında her defasında 8 ay uzatıidı. Ancak koalisyon hükümetl, 24 aralık seçimlerinden sonra işbaşına gelecek hükümetin karar vermesl için Çekiç Güç'ün görev süresbii bu kez 3 ay He sınıriandırdı. Bu yıl başkanlık seçimlerine hazırlanan ABD'nin, Saddam İle uzlaşma kapılannı kapatması nedenlyle Türkiye'den gitmesı şartian henüz oluşmadığı biMirflen Çekiç Guç'ün Türkiye'de y Br süre daha" kalması olasılıklan heaaplanarakt bu gücün faaliyetlerinin yeniden tanımlonması konustında çalışmalara başlandı. ABD geçen yıhn başlannda Türklye'deki insan haklan durumunu ağır bir dllie eleştirtrken. Güneydoğu'da kdylertnden boşaltılan vatandainn durumunun iylleştirUmeai çaftnsında bulundu. ABD, PKK terörüne karşı oçık bir tavır sergHerfcenp Türfclye'nln gümrük bîrltğMI gerçekleştirmesi için AB nezdinde yoğun lobi faaliyetinde bulunarak Ankara ile IHşklleri yakıniaştırdı. Ancak, Başbakan Tansu Çiller'in. Türkiye'nin içişlerine yönelik bazı konularda Wash)ngton'u devreye soktuğu yolundaki haberler, TürkiyeWashington ilişkilerinin boyutlan konusunda soru işaretlerine neden oldu. Hüsamettfn Cindoruk'un. TBMM Başkanlıgı dönemlnde ABD'nin Ankara Büyükelçisi IMarc Grossman'ın kendisinî ziyaret ederek Çiller'in koalisyon hükümeti için destek istediği yolundaki haberler, hükümetin ABD'yi. Türkiye'nin içışlerina müdahil etme çabaton olarak dedertendirildi. ABD. kendi stratejik çıkarlan açtsından, Hazar Havzası'ndaki başta Azerbaycan ve Kszakistan'a ait zengin petno) yataklan üzerinde Rusya'nın tek başına hâkinıiyet kurmasmı önleme stratejisl izledi. Bu çerçevede ABD, Hazar petrolerinin, uluslararası piyasalara taşınmasmda ekonomik olarak zaten en elverişli guzergih olan BaküCeyhan teztoıe güçlü destek verdl. ABD, Bosna'ya banşın gehnesinde büyük önem verdiğî Rusya'nın Sırplar Ozerindeki etkisi karşılığmda Ankara'nın yumuşak kamı AKKA konusunda, Moskova*ya tavlz varir politika izledi. ABD, Softuk Savaş sonrası Avnıpa'nm tamel güvenllk taşı olarak nltelendlrîlen Avrupa*da konvanslyonei kuvvetterde indirlmi öngören antlaşmanm (AKKA), Rusya *ya alt Kafkasya kanat bölgesinde, Moskova'nm daha fazla silahlanmasına olanak verecek düzenlemelere gldîlmesi için yeşîl ışık yaktı. YambaşındaU Kaffcasya'oa böyle bir düzenlemeye karşı çıkan Ankara He Moakova arasında geçen aralık aymda yapılan pazarlıklar. Türkıye'deki seçimler nedeniyie bu ytta erieiendî. AKKA imzacm ülkelehn, silah tavanlannda îndlıim yükümlülüklerini yerlne getîrmeferl gereken 16 kasım tarihl birkaç ay eonrasına ertelenerek. Ankara ve Moskova araamda kilitlenen sorunun çdzümü tein sür» bu yıla uzatıidı. 1993 yılına kadar hibe şeklinoe verdİOi askeri yardımlan düşük faizN krediye dönüştiiren ABD, 1996 mali yılıteinbu yardım miktannı. Türkiye'nin içişlerine mudahale niteliği taşıyan 2 maddeyi tasan metnîndan çıkartarak, 521 milyon dolsr olarak b l l l d i PKK ilintili gruplara destek Avrupa Parlamentosu 13 aralık oytamasında gümrük bîrliftine vercüği evet oyu karşrbgında PKKye terörm son vererek Ankara ile diyalog kurması yolunda üstü kapalı mesaj vermeyi ihmal etmedi ve ilk kez, Kürtleri kastederak, Türkiye'de "Azınlık haklarmm korunması" ifadeabıe kararlannda yer verdl. Ancak AP, eaki DEP mü* letvekHlerlnln cesaevine konması ve İnsan haklan ihlalleri devam ettitf gerekoesiyle TBMM İle kesüöl Mşkileri ekkn sonunda yeniden başîatt.Almanya, PKKTnbı kamu duzenini ctddi boyutlarda bozması üzerine terör örgütünün ülkeaindeki faalıyetlerine sıkı denetim getlrMcen diger bazı Avrupa ülkeleri bu konuda duyarlı davranmaya yanaşmadı. Bunların başmda Holianda gekli. Hollanda'nın, kapaMan DEP'in yurtdışına kaçan bazı eski miDetvekillennin sözde sürgünde KUrt Parlamentosu kurduklarmı açıkladıklan toplantmm yapılmaama izin vermesı. Ankara ve Amsterdam iSşkîlerin gerginleşmesine neden okfcı. Kuzey Irak hârekatı Avrupa ve ABD. Türkiye'nin mart ortasmda, Kuzey Irak'ta yaşanan otorite boşluğu sonucu bu bölgede yuvalanan PKK terbristlerine karşı 35 bm askerle düzenlediği harekfta eert tepki göstardi. Almanya, ortak ftrkateyn yapımı projesine katılan Alman firmalanna kredi vermeyeceğıni açıkladı. Bonnf bu yöndeki karannı yıl sonlanna doğru değiştintL Cumhurbaşkanı Süleyman Oemirel'ın "Harekât bîr yıl da sürebilir" açıklamasi Avrupa ve ABD ile îlîşkilerî mart ayında tyice tırmandırdı. Türfcıye'ye geçen yıl başlannda insan hakian alanmda ağır eleştiri yönelten ABD, ancak daha sonra PKK konusunda îziediği sert tutum İle Ankara'yı memnun edici bir poTıtika iztodi. Ancak Demiral'in harekâtın süresiyle ilgili açıklaması d.ı ABD'nin Türk askerlerinîn en ~ sürede Kuzey Iraktan çekilmelerî yolundaki sert açıklamalanna neden okfcı.