Katalog

İ Işte Bad Godesberg'teki ıınlii kongre. 15 Kasım 1959, saat 16.00. Alman sosyal demokrasisi, 16 ret oyuna karşı "kitle partisi" lıydı. Partiyi politikaya doğru açmalıydı. Godesberg, doğrudan doğruya pratik, politik bir bağlam içinde okunmah: Parti yönetimindeki yeniden yapılanmanın, yeni bir kuşağın üst görevlere yerleşmesınin bir mantıki sonucu ve ifadesi olarak. SPD 1950'lerin sonunda böyle bir süreci yaşamıştı. Bu süreç I957'de, Carlo Schmid, Herbert Wehner ve Fritz Erler'in parlamento grup başkanvekilliklerine seçilmeleriyle başladı. Bir yıl sonra, 1958 Stuttgart Kongresi'nde, reformcu unsurlar, geniş bir cephe halinde parli yönetimine girdi. Bu değişikliklerle, o gunden bu yana 20 yıl boyunca SPD'nin politikasını belirleyen önderlik biçimlenmeye başladı: BrandtNVehnerErler, Erler'in ölümünden sonra Schmidt. "Godesberg SPD'si" diye adlandırılan yapı, bu iki olayın ürılnüdür; programdaki ve yöneticilerdeki değişikliğin ürtmu. Bu, kesinlikle yeni bir partiydi. Partide toplananlar, savaş sonrası dönemde Federal Almanya'da yetişmiş olan, bu nedenle toplum tarafından her geçen gün biraz daha fazla benimsenip kabul edilen, kuçük küçuk pek çok reform adımının sonunda ulaşılabilecek daha adil bir düzen ftzleyen bilinçli bir kesimdi. 1960'larda hissedilmeye başlanan siyasi hareketliliği işte bu parti cezbetti. Bir yandan da, kendini artık Hıristiyan Birlik'e bağlı hissetmeyen burjuva kesimleri kendine çekti. 1970'lcrde, partinin manzarasını ikinci, üçüncü dereceden biçimlendiren politikacıların çoğu bu dönemde partiye katıldı. Çoğu burjuva kökenli bu politikacılar, SPD Genel Sekreteri Peter Glotzgibi, "Godesberg Programım kabul etmemiş bir SPD'ye girmeyecek" insanlardı. Onlarla birlikte, günden güne, seçimden seçıme, seçmenler de geldi ve SPD'nin seçmen yelpazesi gitgide ortaya doğru uzandı. Seçmenler, 1959 Godesberg Kongresi öncesinde, "zamana uySPD ile yürü" sloganını atarak kendilerine göz kırpmış, 1960'ların sonlarında, programım benimsiyar. yine zamana ayak uydurarak ileri yürüyen ve "modern Almanya"yı yaratma vaadinde (1969'daki seçim sloganı) bulunan bir SPD'ye oy veriyorlardı. Şimdi, Peter Von Oertzen'in bir süre önce Godesberg'i anma toplantısında söylediği gibi, Godesberg Programırun bütün bu etkileri, sonuçlan varabilecekleri yere varıp, ortadan kalktı mı? Doğru olan bir şey, Godesberg üzerine uzun zamandır tarüşılmıyor. 1960'ların sonları1970'lerin başlarında, öğrenci ayaklanması kuşağı partiye girdiğinden beri, program, çok çeşitli neoMarksist teorik girişimlerin, vaatlerin tehdidi altında. Ama Godesberg'in rolünü değiştiren yalnızca bu değil. Kanatların mücadeleleriyle, parti yönetiminden duyulan ve giderek artan hoşnutsuzlukla, belirsiz bir yeniye özlemle partinin 1970'lerde yaşadığı bütün gelişmeler, Godesberg'de çizilen parti tablosuna doluşmuş durumda şimdi. Bugüne kadar çeşitli kereler, Godes berg'i orta vadeli eylem programlarıyla tamamlamayı amaçlayan çeşitli girişimler yapıldı: "1970'lere Geçerken SosyalDemokrat Perspektifler" 1968'de yazıldı, 1972'de bir "Uzun Dönem Programı" oluşturuldu ve iki yıl süren yorucu bir tartışma sonucunda, 1975'te, "197585 Yılları İçin Yön Verici EkonomikPolitik Çerçeve Görüşler" üzerinde karara varıldı. Durmadan "Godesberg'in yenilenmesi" çağrıları yapıldı. En başta HansJochen Vogel'den esinlenen bir grup, "Godesberg ve gunümüz"ü tartışmaya açtı. Franken Eyalet örgütu Başkanı Bruno Friedrich de bıkıp usanma bilmeksizin bu çağrıyı yaptı, Godesberg'i yenilemenin "parti ile seçmenlerin çoğunluğu arasında özdeşlik sağlamakla" mümkün olacağını savundu. Godesberg'in, sonuçlan ağır olabilecek bir tartışmanın konusu haline getirilmesinin başta gelen nedenleri, 1959'dan bu yana gerçekleşen değişimde yatıyor. Programın, o sıralarda döneme çok uyan ama şimdi surdürulmesi çok zorlaşan bir iyimserlikle, ekonomik büyüme ve teknolojik ilerleme üzerine bina edildiği ve KuzeyGüney çatışması ya da çevre kirlenmesi gibi sorunları algılayabilmekten bile uzak bulunduğu, pek tartışılama7. Programın oluştuğu dönemden kaynaklanan bu tür gediklcr, ilk planda, programın üzerinde çalışma ve onu yeniden toparlama gereğini doğuruyor. SPD'nin "Temel Değerler Komisyonu" 1977'den beri bu konuda ön çalışmalar yaptı. Ama 1979'da VVilly Brandt'ın, 1981'de Herbert Wehner'in yakın gelecekte yeni bir program yapılmasına Varşı çıkmış oluşları, Godesberg'in geliştirilmesi niyetiyle başlanan işin de, her ne kadar Godesberg'in "Temel Kararlar"ını kapsama koşuluyla olsa da, yeni bir program üzerinde çalışmaya dönüşmesi, tesadüf değil tabii. Bu noktada sadeee Godesberg Programındaki gedikler değil, partinin iktidardan ayrıldıktan sonra içine düştuğü gerilimler ve belirsizlikler de etkili oluyor. Bu koşııllar, niyetlenilen program tartışmasının gundemine, parti içinde bu zamana kadar yarı gizli yarı açık süregelen anlaşmazlıkları da sokuyor. SPD, belki bu tartışmayla zamanında Godesberg'de olduğu gibi geleceği kazanabilir. Fakat öyle bir gelişme olabilir ki, SPD sadece Godesberg'in temsil ettiği geçmişini yitirebilir; yani uzun tarihinin en başarılı ve belki en iyi dilimini. Godesberg'e soldan eleştiri Erhard Eppler, SPD'nin Temel Değerler Komisyonu 'nda. Aşağıda okuyacağınız parça, SPD'nin sol kanal politikacılarından Eppler'in "Temel Değerler" kıtabından odesberg Parti Kongresi'ne katılan delegeler, bugıin ftnümüzde hangi görevlcrin dikildiğini akıllarına getiremezlerdı. Bugünden bakılınca Godesberg Programında gediklcr görülüyor veya programın gelişmeler konusunda yanlış tahminler ieerdiği anlaşılıyorsa, bu onların kabahati değil. ö b u r yandan, bir temel ilkeler proglamını okuyan kişi, SPD'nin bu yüzyılın gcri kalan bölumünde ne için çabalayacağını 80'li, 9O'lı yılların onünc koyacağı görevlerle nasıl başa çıkacağını öğrenme hakkına sahiptir. Bu açıdan, Godesberg Programında şu açıklan yakalamak mümkUn: Zamun değişti, gedihler oluştu • Godesberg Programı, refahı artıran, paylaşım mucadelelerini durultan, sosyal güvenlik hizmetlerinin finansmanına imkân veren, yoksulluk ve sefaleti "ortadan kaldıran", yakın gclecekte kesintiye uğramayacağı varsayılan bir ekonomik büyümeden, "sürekli ekonomik canlanma"dan hareket eder. Ekonomik politikanın görevi her şeyden önce bu "ekonomik canlanma"yı güvence altına almak ve savunmaktır. Büyümenin karşısında ne çevre sorunlarına ilişkin, ne sosyal herhangi bir sınır gözükmektedir. • Teknik ve ekonomik ilerlemenin motoru, ama aynı zamanda politik kararlar için güvcnilir bir pusula niteliği yüklenen bilime inanç, el surulmemiş halde duruyor. Dcğışık bazıları birbirini yadsıyan bilimsel katkılar ve ayrıca bunların yarattıkları çelişkili sonuçların sınırlı önemi Godesberg Programına yansımış değil. • Teknolojik gelişmenin ilke olarak tarafsız bir nitelik taşıdığı ve eninde sonunda her zaman iyi amaçlarla kullanılabileceği yolundaki kabul vc umutlar, Godesberg Programında dolu dolu ycr alıyor. • Godesberg Programında çevre boyutu eksik. Insandoğa ilişkisi programa bir sorun olarak gırememiş. Ekonomi ile çevrebilim arasındaki ilişkiler de bu nedenle konu bile edilmiyor. • "Kadınailegençlik" konusundaki görüşlerin temelinde, aile hakkında, kadınla erkeğin rollerine ilişkin olarak, 1959 ortamı için ilericı sayılabilecek, ama bugün kadınlar dahil birçok sosyal demokrat açısından ömrünü doldurmuş bulunan bir tablo yatıyor. • KuzeyGüney boyutu, programa ancak ima kanalıyla girmiş. Gelişmekte olan ülkelerin gerçi "öteki ulusların dayanışmasını beklemeye hakkı var", ama dünya nüfusunun çoğunluğuyla böyle bir dayanışmanın sanayı ülkelcri ve izleyecekleri politika açısından anlamı konusunda herhangi bir işarete rastlanmıyor. • Godesberg Programı dış politika alanında, "Alman ulusunun bütününün kendi kaderini özgürce tayin ederek" nasıl yeniden birleştirilebileceği sorusunda dikkatini yoğunlaştırıyor. Uluslararası örgutlerden sadece Birleşmiş Milletler'in adı ortada gözükuyor. NATO'dan söz edilmiyor, Avrupa Topluluğu'nun sözü, belirsizce, sadece "bölgesel çerçevedeki uluslar üstü topluluklar"dan biri olarak geçiyor. G Die ZeiVtan