Katalog

StYASET 84 TL, yabancı paralar karşısmda bugırne kadar gonılmemiş olçude değer yitırmıştır. Peki, bundan beklenen yararlar sağlanabilmiş midir? Ne ihracaî paramızm boyle hızlı değer yitirişine paralel oranda artmış, ne de dış açık kapanma, en azından azalma eğilimi göstermiştir. Zamlar, bunu ızleyen TL'nın değer yıtirişleri arasında uç yılı geride bırakmış bulunuyoruz, Bu uç yıl içerisinde ekonomide önemli bir iyileşmenin olmadığını herkes saptamış bulunuyor. TEVFtK ÇAVDAR Ocak paketınm temel ılkelerınden bı rı de Turk parasının dcğcnnın süreklı kılınatak devaludsyonlarla ayarlanmasıdır Böylece ıhracat açisından uygun bır orta mın yaraiılmaM dmdçlanmak ıstcnmıştır Nıtektm 24 Ocak'ld kdrarldr paketı ıçe ı ısınde zamlardan sonra cn onemlı yerı yd da başka bır deyımlc şok etkısı yapan yerı TL nın dolar karsısındakı buyuk değer yı ıırışı almışiır 24 Ocak kdrdrldn'nın uygu lanmasındakı aşamalard bakıldığında Turk L ırası'nın gıınluk kur duzenlemelerı ıle su reklı devahmsyoıid tabı tıılulmasının faı/ leıın scrbcsi bırakılmasından sonrd geldı ğı goruİLLt'kiır Nıtekını temınuz 1980'dc Idi/ oranlnrı serbest bııakılmış, bundan yaklasık II ay sonra, nıayıs 1981'dcn ıtı baren de gunluk kur uygulamalarına geçıl mıştır "jımdı bu gereekı,! kur polı tıkasının sonuvlarını go/den gec,ırmenın /a manı gelmıştır A>ağıddkı tdbloda günluk kuı uygıılanidsının başladığı I mayıs 1981 ıle I mayıs 1984 drdsında ba/ı dövı/ turle rınııı 11 karşılığı gösterılmıştır Tablonun U(,uın.u sutunundd I mayıs 1981 taban dlııı dığında 1 mayıs I984'tc ulaşılan du/cy ııı deks sayı olarak belırtılmış, soıı sulunda da sözu cdılen donetn ıçınde dovı/lerın T L kar>i'inddkı deger ka/anma hı/ları (aylık olarak, gosieıılmıştıt Gorulmcktcdır kı, Amenkan Doları, !s M(,rc Frangı, kanada Doları, Kuveyt Dı narı ve Idpon Yenı bu donemde en lazla değer ka/anan yabaıuı pardldrdır Ayıı yabaiKi pdrdldrın I urk l ırdsı kar >ısıııda 1974 1979 hd/ıranı drasındakı do ncnıde kdzdndığı değcr, avlık ortalama ola rak su görunumdedır ABD Doları 1 85 Alnıan Markı I 01 Sıcrlın 1 68 Transi7 Fidiıgı 0 82 Isviçıe Frangı 2 80 0 57 100 Italyaıı Liri.li 0 68 kdnddd Doldrı edılen donem 66 aylık bır sureyı kapsdiıidktddır Ydnı gunluk kur duzenle mesının u^gulandığı 16 aylık sureden da ha Id/la bır /aman dılımı var karşımızda Hurid rağmen TI 'nın değer kaybı gunluk kur uyguldmasına oıaııla duşuk Bu soıı tablodd dıkkdtı Leken nokta Isvıtre Frangının konumudur Bu para bırımının böy lesıne hı/lı dığcrlcnışı sadece uluslararası pıyasadakı gutüyle acıklanamaz Bellı olan, o dönemdc Isvıçre Frangına olan ta Günlük kur uygulaması üç yaşında Ulusal sanayi, ulusal baııka ve ulusal parayı §avumnak 1 mayıs 1981 1 mayıs 1984 arasında ba/ı doviılerin TL kanjisında ka/andığı değer 1 mayıs 1981 Kfcklıl salıij (Tl olarak) ABI) Doları Alnıan Markı Iransız Frangı Belçika Irangı Hollanda Horını İsvı«,re Irangı 100 llalyan Lırctı kanada Doları Kmeyt Dınarı Sterlın 100 Yen 102.79 46.40 19.57 2.85 41.76 50 82 9..12 85.87 372.30 219.57 47.78 1 muyiü 1984 Kteklif salış (TL olarak) 347.06 127.70 41.65 6.27 113.36 154.76 20.69 270.69 1177.46 484.49 153.07 Aylık ortalama artı» (B/o) 3.44 2.85 2.12 2.21 2.81 3.14 2.21 3.24 3.24 2.21 3.28 Arti!, ındeksı 337.64 275.22 212.83 220.00 271.46 304.45 221.99 135.23 316.27 220.65 320.36 sonuçları vermedığı gıbı, emek ve dığer de ğerlenmızın daha da ucıi7İaması sonııcuna bızı götürmüşiür. Ticaretteki pay onemli Günlük kur polıtıkası adeta bır kısır dönguyu başlatnıış ve surdurmektcdır Şöyle kı, TI 'nın değer yıtırmesı yurt ıçındekı enflasyon hızını aıttırmakta, bu ıse yenıden TL'nııı dış değerınde oyndmaları gerektırmektedır Uluslardrdsı ışbölümunde bu usl basanidğa vıkma v a bdlarını göstcrmeyen Turkıye'nın bu tıp gunluk kur ayar lamaları ıle ıhrdidtını gelıştırmesı beklenemez Kuşkusıız ıhracat rakamlannda bazı gelışmeler goıulebılıı, ne var kı, bunlar yapısal bır değışım ve gelışımden zıyade sd yısal bır buyumeyı ıfade eder Önemli olan dunya dış ticaretı ıı,eısınde Turkıye'nın payıdır kı, bu pay tum bu sarsıcı tedbırlere rağmen değışmemıştır Bundan bırkaç ay önce ulusal paranın Ü7erındc tıtrenmesı gereken bır kavranı olduğunu belırtenlere kaışı bdzı köşe yazarları ulusal para kavramının ılkel bır şoveni7m olduğunu ılerı surmekten vtkınmemışlerdır Şımdı de aynı yargıyı ılerı süre ceklerdır Amd günluk kur ve enflasyon hı zının kdrşıhklı etkı tepkı mantığı ıçınde bır kısır dönguyu surdurmesını de görmemczlıkten gelmelerı nasıl muınkun olabılır'' Şu andakı polıtıkalarda bır dcğışıklık olmadığı takdırde 1985 yılına gırerken Amerıkan Dolarının 425 PL dolayınd ulaştığını görebıIeLeğız Bu drdda eylül ayı dolaylarında ıhracatı bır kez daha sıçratabılmek ıçın Önemli oranda devalüasyon da gunde megelebılır Nıtekım Crdoğan llkın vb gıbı profesörler bunu önermektedırlcr Böylesıne tahripkâr politika lebın de artmış olnıasıdır 24 otak 1980 ıle I mayıs 1981 arası, ku çük ve kısa aralıklı devaluasyonlann yapıl dığı bır dönemdır Bu donemde Amerıkan I Dolarının TI karşısındakı aylık değer ka /anma oranı yuzde 2 59'dur Verdığımız bu sayısal bılgıler a(,ık(,d orlayd koymak tadır kı, gunluk kur uygulanıası SOIIULUII da TL yabancı paıalar karşısındd bugunc kadar görulmeyen hı/dd değer yitırmıştır Ocak kararlarından sonra sık sık tartı şılan konulardan bırı de gervekvı kur uy gulaması olmuştur Bu yöntemı savunan laı ıhracdtın artmdsı, bır yerde dış açığın dolar olardk kapanması i(,ın böyle bır uy gulamanın yararlarını dıle getırmışlerdır Hattd son günlerde Prof Dr Frdogan Alkın TL'nın dolar karşısındakı gerçek de ğerının 525 I L uvarında olduğunu vurguIdinıstır Yanı Sayın Prof bugunku düzeyı bıle yetersi7 bulmuştur Yukardd sergıledığımız sayısal bulgulara bakarak kendımıze şu soruyu sorabılı ıız 1 L'nın böylesıne değer yıtırıııesıne kar şın ıstenen yararlar aynı düzcyc ulaşmış mı dır ? Korkarım kı, bu soruya vereceğımi7 yaıııt olumsuz olacaktır Ne ıhracat böy lesıne hızlı değer yıtırışıne paralel oranda artmış, ne dc dış açık kapanma, en azından azaima eğılımı göstermiştir Gerçı ho calarımızın bır brtlümü bu olumsuz sonuçların gunluk kur polıtıkasına bağlanamayacağını söylemekle ıseler de bız kendılerıne kulılaınayacağız Bugünkü kur polı tıkası kuramsat olarak kendınden beklenen Zamlar, bunu ı/leycn TL'nın değer yı tırışlerı arasında bır UL yılı geride bırakmış bulunuyoruz Bu üç yıl içerisinde ekono mıde önemli bır iyileşmenin olmadığını da herkes gözlemlerıyle saptamış bulunuyor Ne var kı, daha bır dört yıl süresınce bu sdlınımın devdin cdcceğı de ortada ap.ıcık görunuyor Böylesıne tahripkâr bıı ekono mık polıtıkanın uygulandığını Turkıye Cumhurıyetı tarıhınde pek goımemekteyız Kışı ıster ıstemez sonucun ağır yıkıntısı karşısında toplum olarak karşılaşacdklarımızı duşunmek zorundd kdlıyor Bugün aklı yeten herkesın ulusal sanayı, ulusal ban kd, ulusal para alanlarında verılen tavız lerın nercye ulaşacağını düşunmesı, en azından bu kavramları bır nebze olsun savunması gerekmektcdır