Katalog

SEÇİM 8 3 ABD'de Beynz Sarayhn yolu reklam firmasından geçiyor Amerikan reklamcıları, halkla ilişkiler uzmaniarı ve politika danışmanlan dünyanın hemen her yerindeki seçimlerde temsil ettikleri politikacılan seçmenlere "satarak" zengin olma yolundalar. BEGİN Amerikalı danışman, Begin'i seçmenlere insani, akıllı ve titiz bir lider olarak sundu. ZİYA ÖZKÂHYAOGLU Coca Roclc'n N EW YORK kültur vcCola, Dallas... Roll, Hamburger, Blue Jeans, üirdıklerı ülkelerin politikalannı bası" olarak tanıtırken, rakiplerinin gelir vergilerini hep geç verdiklerini ya da kendi aile yuvalarını bile ayakta tutamadıklannı vurguluyorlar. Amerikan seçim doktorlarının şimdiye dek seçimleri etkiledikleri ülkeler aPasında Filipinler, Avusturalya, Meksika, Sudan, Jamaika, Bermuda, Fransa, Dominik Cumhuriyeti, Italya, Kosta Rika, Kanada, lngiltere, Isveç, Venezuela, Israil ve hatta Mauritius Adası bile var. üanışınan aday ilişkisi çoğu kez gizli (utulduğundan gerçek liste şüphesiz çok daha ıızun olnıalı. Amerika'da seçim danışmanlannın en unlüsü David Garth, tsrail'dc 1980'de Menahem Begin'in seçilmesinde çok Oncmli bir rol oynamıştı. Garth'ın ortaklarından biri Begin'i nasıl seçtirdiğini şöyle anlatıyor. "Yaptıgımız anketlerden Begin'in, rakiplerinin iddia etligi gibi lumturaklı söıler eden biri degil, aksine akılcı, insanf, akıllı ve titi/ bir insan oldugunu gostermemiz gerektigini anladık. Dolayısıyla, (Begin'i) sadfce sakin ve ılımlı orlamlarda kameralarııı karşısınu cıkartmaya karar ver derinden etkileyen Amerikan ihraç mallarına bir yenisi ekleniyor. Sayılan gittikçe artan Amerikan reklamcıları, halkla ilişkiler uzmanlan ve politik danışmanlan, dünyanın hemen her yerindeki seçimlerde temsil ettikleri politikacılan seçmenlere "satarak" zengin olma yolundadır. Bu "secim doklorian" mılyonlarca dolar karşılığı teınsıl ettikleri adayların ülkelerinde Önce "pa/.ar araştırmalun" vc anketler yaparak sccmenlerin nclcr istcdiklerini ve adaylarının halk arasındaki şöhretini tesbit ediyorlar. Sonra delerjan tozu ya da araba reklamları yaparken Amerika'da geliştirdikleri, âdeta bir "bilim" dalı haline getirdikleri yöntemlerle basın ve televizyonu kullanarak seçmenlere adayı "satmaya" çalışıyorlar. Aday etral'ında sevim şartlanna uygun bir "imaj" yaratıyorlar. Bazen de karşıt adaylan hedef alan "olumsu/ kampanya" yöntemine başvuruyorlar. örneğin, kendi adaylarını "çok iyi bir aile ba dik." Bu seçimlerde Begin'in rakibi olan Işçi Partisi'ni de yine bir Amerikan damşmanı olan David Sawyer'in şirketi temsil ediyordu. Sawyer 1980'de Jimmy Carter'a karşı Ted Kennedy içın yaptığı TV reklamlanyla tanınıyor. Uluslararası üne sahip seçim doktorlarından bir diğeri deJoseph Napolitan. Napolitan işe spor yazarlığıyla başlamış. Sonra bir halkla ilişkiler bürosu açıp polıtikaya girmiş. Temsil ettiği politikacılar arasında J. F. Kennedy vc lluberdl Humprey gibi ünlüler de var. Fakat 1960'ların ortalarında Avrupa'yı dolaşıp temsil edecek politikacı bulma çabaları, Londra'da bir dc büro açtığı halde, başansızlıkla sonuçlanmış. 1969'da INapolilan'ın kapısını çaları ilk yabancı müşterinin adı artık hiç de yabanci dcğıl: Ferdinand Marcos. "Dogal şartlara uymak gerek" diyen Napolilan, Fılipin halkımn ancak %20'sinin televizyonu olduğunu duyunca, Amerikan seçim yöntemlerinin Filipinlerde başarılı olamayacagını anlamış. Bunun üzerine kırk tane kamyonun arkasına lilm göstericileri yerleştirip en sapa köylcre kadar "Marcos'un mesajını halka gotürmeye" başlamış. Marcos her nc kadar o se çimleri kazandıysa da, nc yazık ki daha sonraki yıllarda sıkıyönetım ilan ettiği için Filipınler'de Napolitan'a iş kalmadı. Seçim doktorlarını iş yaptıkları ulkelerin dıllerini, kültürlerini ve politik geleneklerini bilmeınekle suçlayanlar var elbet. Fakat uluslararası şöhreti olan "seçim ankctVİsl" Douglas Schoen, Garth'ın ortaklarından biri olan Konald Maierrano'nun 1980'de Bermuda seçimlcrinde United Bermuda Partisi'nc (UBP) nasıl scçimi kazandırdığına dikkatı çekerck, danısmanların gerektıginde yerel politik kozları ustalıkla kullanabildiklerini söylüyor. Üç yıl önce, halkımn %60'ı zenci olan Bermuda'da, üyelerinın çoğunlugu beyaz olan tutuçu UBP'nin seçimleri kazanabıleceğine kımse inanmiyordu. Ama Maierrano, bu partının zenci iş adamlarıyla olan yakın ilışkisini kullanıp, önce UBP'yi zenci çogunluğa mesuliyetli ve zencilerin sorunlarıyla ilgilenen bir parti olarak tanıttı. Daha sonra seçmenlerin dikkatlerinı rakip zenci partinin sol kanadının radikal olarak niteledikleri politıkalarına çekcn Maierrano, UBP'nin seçimleri kazanmasını sagladı. GENİŞ YKTKİ İSTİYORLAR Ameıikan seçim doktorları kontrat irnzalamadan önce seçim kampanyası örgütlerinin içinde işe alma, işten atma, slogan tespit etme, seçim bildirilerıni kaleme alma ve reklam gibi hemen her konuda söz sahibi olabilmeyı sarl koşuyorlar. Bazcn bu geniş yetki yerli politikacalarla yabancı daııısıııanlaı aıasında anlaşma/lıklara yol açıyor. Eğer seçim kaybedilirsc, yabancı daııışmanlar genellikle suçu "nasihatlerini dinlemc>cn" adaylara ve yardımcılarına yukluyorlar. Başarılı olduklan ölçudc de Amerikan seçim doktorlarının sayılaıı ve banka hesaplan büyumekte. Fakal ııe yazık ki, unlü bir danışmanı kıralamak her zaman seçimi kazanmak ıçin yelerli olmuyor. Daha 1982 ABD seçimlcrinde unlıı David Garlh'ın danışmanlık ettiği ıısia polilikatı Ed Koch ve Tom Bradley, Nevv York vc California eyalcti valilik seçimlerini kaybeltiler. Şinıdi de Amerika'da işsi/ kalaıı seçim dokiorlarının Avrııpa'da ve gelişmekte olan ulkelerde "Pa/ar" aramalarından korkuluyor. MARKOS Amerikalı sevim yönetmeni Napolitan, Kilipinler'de duğul şartlara uvarak Markos'ıı sevmene tanıllı.