Katalog

*İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Acil Cerrahi Sorumlusu / G.Saray Sağlık Kurulu Koordinatörü SPORCU SAĞLIĞI PROF. DR. MEHMET KURTOĞLU Dünya yıldızlarıyla niye yarışamıyoruz? Çünkü federasyonlarda sağlık organizasyonları yetersiz!.. lkemizde hâlâ takım oyunlarında bütün takım bir arada antrenman yapmaktadır veya kaba, yüzeysel testlerle 12 gruba ayrılıp ilkel bir şekilde çalıştırılmaktadır. Gruplar ne kadar çoğaltılırsa grup içindeki sporcular farklı yüklenmelerden o kadar istifade eder. En iyi kondisyon o sporu çok sık tekrar ederek elde edilir. Ancak kontak sporlarda sakatlıklar nedeniyle bu yapılamayacağı için o spora en uygun hareketler istasyonlarla simule edilir ve sporcular istasyonlararası farklı hareketlerle çalıştırılır. Örneğin futbolda tıpkı maç yapar gibi benzer hareketler yapılması hedeflenir. Bu hareketler antrenman sahasına koyulan istasyonlarla belirlenir. Testlerin yorumlarını performans hekimi yapar, saha içi istasyonların dağılımını kondisyoner ve antrenörlerle paylaşır. Testlere göre planlanan antrenman saha içinde antrenörler tarafından aynen uygulanır. Yapılan işlerin doğruluğu 46 hafta sonra yapılan testlerle yeniden kontrol edilir ve ona göre değiştirilebilir. Dünyada elit sporcu ve takımların objektif parametrelerle test sonuçları bellidir ve onlarla mücadeleye girmek için o derecelere ulaşmak gerekir. Yoksa rekabet mümkün olmaz ve yüzde 90 iyi hazırlanmış takımın galibiyetiyle sonuçlanır. Bazen psişik motivasyon tempoyu üst seviyeye çıkarıp geçici başarılar getirebilir ama faturası fazla sakatlık hatta ölüm gibi ağır olur. Bunun nedeni de istek, hırs fazla olmasına karşın iyi hazırlanmamış vücut yetersiz kalır. Elit takımlarda nontravmatik sakatlık oranları yüzde 1’in altında olmalıdır. Bu birim bütün yıl yapılan antrenman saati, maç saati toplanıp sporcu sayısıyla çarpılır ve yeniden oynayan sporcu sayısına bölünerek elde edilir. Tabiatıyla sakatlık olacaktır ama bu oran Ü yüzde1’lerin üzerine çıkarsa teknik direktör, performans hekimi durumu analiz edip hatanın nerede olduğunu bulmalıdır. Üst seviyede, yüksek tempoda spor yapacak kimselerin seçimlerinde tıbbi testler çok önemlidir. Kalbi, kas iskeleti sistemi, solunum sistemi, vücut postüru, beyin, metabolizma parametrelerle bütün vücut iyi araştırılmalıdır. Beceri ve koordinasyon testleri yapılmalıdır. Değişik tıbbi branşlar işin içine girerek üstün beceride olduğu için seçilmiş adayın sağlıklı spor yapmaya uygun olup olmadığını araştırmalıdır. Hatta günümüzde genetik araştırmalar bile işin içine girmektedir. Bu testleri yapabilecek teknoloji, kulüpler içinde laboratuvar olarak bilinmelidir. Bir maçın 90 dakika sonunda kazanılması, kaybedilmesi, sezon sonundaki şampiyonluklara ulaşılması usulünce organize bir şekilde gelişmemişse bedeli çok ağır olur ve devamlılığı olmaz. Bu noktada tıptan, bilimden istifade etmezsek sporda çağdaşlığı yakalamamız mümkün olmaz. Sporda sağlık organizasyonu ayrı bir doktor takımı gerektirir. Değişik branş doktorları ve onların birbiriyle koordine çalışması sonucu oluşan bir grup çalışmasıdır. Bütün bunları niye yazıyorum? Bütün toplum olarak spora bu bilinçle bakmalıyız. TV programlarında, açık oturumlarda ve gazetelerde bu konular doğru işlenirse hem medya hem okur hem de izleyici yani tüm spora meraklı kişiler daha doğru bilinçlenir. Bu şekilde bilinçlenme toplumda yeni jenerasyonun nasıl yetişeceği yönünde ışık tutacaktır. Aileler çocukları için bu olanakları okullarından, kulüplerden ve hatta devletten isteyecektir. Belki de dünyayla yarışabilecek, olimpiyatlarda bizi en iyi derecede temsil edecek jenerasyon böyle yetişecektir. Sporcu öğrendiğine göre yaşamalı Şimdiki durumumuza bir bakalım: Sporu zamanında en iyi şekilde yapmış oldukları için en iyisini bildiğini zannettiğimiz kişilere odaklanmışız. Federasyon başkanları, antrenörler, teknik direktörler bu kişiler arasından seçilmekte ve onlardan bütün sorumlulukları üzerlerine almaları beklenmektedir. Böyle geniş bir bakış ve bilimsel altyapı isteyen spor için federasyonlarda acaba konunun uzmanı kaç doktor ve performans hekimi çalışmaktadır? Sağlık organizasyonları nasıl oluşturulmakta ve kimler tarafından koordine edilmektedir? Biz hâlâ sahada sakatlıkların yanlış tedavi edildiğini, tedavi sürelerinin uzadığını ön plana çıkarıp oralardan rayting alma çabası içindeyiz. Bu programlara doktorları da çağırıp açık oturumlarla 5 dakika da olsa bu yönünü konuşturup tartışmalıyız. Yoksa sahalardaki sakatlıklara, ölümlere ve başarısızlıklara çözüm üretemeyiz, geçici sevinir hep üzülürüz. Tek bir literatür okuyarak yapılan suni çim savunması ve hemen kesin kararla iyi veya kötü diye sonuçlandırılması, yetersiz bilimsel altyapıyla bakışın en iyi örneğidir. Bu anlayış sürerse ölümler olmaya devam eder, hatta vücut hazır olmazsa yalnız zayıflamak amacıyla yapılan düşük tempo yürüyüşler bile öldürebilir. Unutmayalım ki bugün dünyada spora bağlı ölüm oranları yüz binde 23’lerde normal kabul edilmekte yani hâlâ akademik seviyede bile bilinmeyenler varken biz milyonların seyrettiği programları, okuduğu makaleleri boşa harcamayalım. Bizler acaba multidisipliner çalışma ahlâkını ne zaman öğrenip birbirimizin işine saygı duyarak ortak bir çalışma içinde olacağız? Sporcu öğrendiklerine göre yaşamalı, antrenörler kendini yenilemeli ve arkalarında mutlaka bir sağlık takımı olmalıdır. Medya da bu üçlünün hangi kısmından anlıyorsa o konuda bilinçli tenkitler yapmalıdır. Ülkemizin sporu ancak böyle gelişir... Sağlık takımı sporcularla iyi ilişki içinde olmalı. 6