Katalog

Sayfa 4 Posya Temiz enerji şimdi daha ucuz P MUTLU D E M İ R K A N Yenilenebilir teknolojiler maliyet açısından klasik kaynaklarla rekabet edebilir hale geliyor etrol kriziyle biriikte başlayan yenılenebilen enerji kaynaklanna yönelim, fosil yakıtlann yaklaşık 40 yıl sonra tükeneceğinin hesaplanması ve nükleer enerjinin gerek güvenlik sorunlan gerek yüksek maliyetleri nedeniyle hayal kınklığına uğratması sonucu yeniden bir umut kaynağı oluyor. 30 yıl önce pahalıya üretilen temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklan, gelişmiş ülkelerde azınlıkta kalan grupların ısrarla sürdürdükleri arge çalışmalan sayesınde hızla ucuzlamaya ve diğer elektrik enerjisi kaynaklan ile mücadele edebilir duruma gelmeye başladı. 1970'lerde petrol fıyatlanndaki hızlı artış Türkiye dahil enerji bakımından petrole ve dışanya bağımlı olan ülkeleri, elektrik ve diğer enerji türlerinin elde edilebilmesi için fosil yakıtlann dışında kaynaklar bulmak üzere hayal güçlerini biraz daha zorlamaya ve olanaklarını bu yönde biraz daha fazla kullanmaya itti. Bu süreçte Türkiye'de de genel olarak kendisini yenileyebilen kaynaklar olarak anılan güneş, rüzgâr, jeotermal enerji ve biyokütle gibi varlıklann potansiyellerini saptamak ve kullanımlannı geliştirmek üzere araştırmalar yapıldı. Türkiye'de petrol krizinin atlatılması ve fiyatların ucuzlaması ile bu yatınmlar büyük ölçüde unutuldu ve alternatif enerji kaynaklan desteklenmez oldu. Ne var ki, özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika'da geleceğe yönelik enerji yatınm stratejilerinde yenilenebilir kaynaklar önemini korudu. Her ne kadar fosil yakıtlara ve nükleer enerjiye yönelik harcamalar yatınmların aslan payını kapsa da yenilenebilir temiz enerji kaynaklann kultanım teknolojileri bütçeden aldıklan küçük yardımlara klasik kaynaklann aksine cömertçe karşılık verdiler. 1970'lerden beri bu tür kaynaklann maliyetleri yeni geliştirilen teknolojiler ve kulanımın yaygınlaşması sayesinde giderek düşüyor ve en fazla 20 yıl içinde bu kaynaklar avantaj hanelerine 'fiyatı' da ekleyecek gibi görünüyortar. femizliği tartışılır nükleer enerjı, bır dönem gelişmiş ülkelenn fosil yakıtlara güçlü bir alternatif olacağını umduğu yenilenebilir bir kaynak olarak görüldü. Ancak hâlâ başa çıkılamayan atık sorunu ve bir türiü aşağı çekilemeyen Son yıllarda giderek ucuzlayan güneş enerjisi açısından biitün Akdeniz ülkeleri gibi, Türkiye'de de büyük bir potansiyel bulunuyor. maliyetleri nedeniyle yaklaşık 30 yıldır yavaş yavaş terk edilmeye başlandı. 1973 yılından beri ABD'de nükleer santral siparişlerinin tümü iptal edilirken birçok ülkede de sipariş iptalleri, yapımın durdurulması ve kapatma kararlan birbirini kovaladı. ABD'de Komanoff adlı ünlü bir enerji kuruluşu tarafından yapılan araştırmalar, nükleer santrallardan elektrik üretimi maliyetlerinin 1950'li yıllardan ben sürekli arttığını ortaya koyuyor. Araştırmaya göre Amenka'da nükleer enerjinin toplam birim maliyeti 196873 arasında 3 cent/kWh dolayında iken rakam giderek yükselerek 198490 aralığında 9 cent'i aşıyor.Tabii Amerika'dan Avrupa'ya kadar nükleer santrallann kapatılmasının nedeni sadece umulan maliyet avantajının yakalanamaması değil, sıklıkla görülen kazalann ve güvenli bir biçimde ortadan kaldınlamayan nükleer atıklann zararlannın birer birer ve çok kötü biçimde ortaya çıkması. Sübvansiyonlar da kurtarmıvor Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere hemen hemen her ülkede Uluslararası Enerji Ajansı'na üye ülkelerde enerji arge bütçelerinin dağılımı (197990) %58.98 Nükleer Enerji araştırmalar içinde en çok payı alan ve sübvanse edilen tür, nükleer enerji oldu. 197990 yılları arasında Uluslararası Enerji Ajansı'na üye ülkeler, arge harcamalan bakımından en çok nükleer enerjiye para ayırdılar. Arge harcamalan arasında yüzde 58.98 payı nükleer enerji, yüzde 15.18'lik ikincı büyük payı da fosil yakıtlar aldı. Bu dönemde bu iki enerji türü, arge harcamalannın yüzde 74.16'sını oluşturdu. Avrupa Birliği'nde nükleer ve fosil yakıtlar yüzde 88 oranında desteklenirken yenilenebilir enerjiye yapılan yatınmlar yüzde 12'de kaldı. Dünya genelınde nükleer enerji ve fosil yakıtlar için kişi başına yapılan enerji harcaması 7.82 dolar ve bu rakam enerji tasarrufu ve yenilenebilir enerjı ıçın yapılan kişi başına 1.41 dolarlık harcamanın yaklaşık 5.5 katı. Dolaylı vergiler, hükümet desteği ve fonlar gıbı çeşıtli yollarla sürekli desteklenmesıne karşılık nükleer enerjinin birim maliyeti sürekli yükselme eğiliminde. Avrupa'da vergı yükümlülerinin, her yıl buyük kısmı nükleer enerji ve fosil yakıtlan desteklemek üzere harcanan 15 milyar dolar dolayında para ödedikleri söyleniyor. Çevre maliyetleri hesaba katılmıvor Enerji tasarrufu Diğer Doğa dostları ve bunların arasında yer alan bazı bilim adamları enerji maliyetlerinin klasik yöntemlerle hesaplanmasına karşı çıkıyor. 197990 arası nükleer santtallar ve fosil yakıtlara, yenılebılır eneqı kaynaklan ve eneqı tasarrufundan beş kat fazla fon ayrıldı Herhangi bir enerji türünün birim maliyetine çevresel zararlarının da eklenmesi gerektiğini savunarak bu durumda yenilenebilir ve temiz enerji kaynaklarının fiyat açısından daha avantajlı duruma geleceğini şöylüyoriar. ABD'de Miami Üniversitesi'nde Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü Direktörü olan Prof. Dr. Nejat Veziroğlu'nun yaptığı bir araştırmaya göre fosil yakıtlann insana ve doğaya verdikleri zararın maliyeti hesaplandığında kömür 9.82 dolar/GJ ile başta geliyor. Körmürü 8.47 dolar ile petrol ve 5.6 dolar ile doğalgaz izliyor. Dolayısıyla çevreye zararları klasik maliyetlerinin üzerine eklendiği zaman fosil yakıtlar görece fıyat avantajlarını yitiriyorlar. Yine Prof. Veziroğlu'na göre çevre maliyetlerinin yanı sıra fosil yakıtlann üretım sahalarını ve iletim hatlarını korumak için yapılan askeri harcamalar ve bu konuları tartışmak için yapılan tüm uluslararası toplantıların ve tükenen kaynaklann da maliyet hesaplarında yer alması gerekiyor. Fosil yakıtlann yaygın biçimde kullanılmasının oluşumuna en büyük katkıyı yaptığı sera etkisi ve atmosferdeki kırlenme yüzünden değişen iklim şartları ve bunların ortaya çıkardığı 'doğal' felaketler hatırlanırsa artık maliyet hesaplarına çevre faktörünün de katılması