Katalog

Sayfa 2 Söyleşi "Devlet karışmazsa hızla gelişiriz" MERIH AK tzmir Vadeli îşlemler Piyasası Yönetim Kurulu Başkanı Özmen, gelecekten umutlu I zmir Ticaret Borsası'nın, 1991'de"düş" olarak başladığı Izmir Vadeli îşlemler Piyasast'nda son aşamaya gelindi. Başta SPK olmak üzere bir çok engelle karşılaşan, ancak TBMM'de TOBB Kanunu'nda yapılan bir değişiklikle yasal dayanağa kavuşan İZVİR şimdi Isveç OM Borsası'nın hazırladığı programın kendisine uyarlanmasını bekliyor. Tüm çalışmalarını IZVİP'e yoğunlaştıran İZTB Yönetim Kurulu Başkanı Hasan özmen ve yönetim kurulu üyeleri de son yasal destekle birlikte içlerindeki kuşkuyu bir kenara bıraktı. Özmen, başlangıcından bugüne IZVlP'le ilgili sorulanmızı şöyle yanıtladı: Vadeli işlemler piyasasıyla ilgili düşünce ne zaman başladı? 1991 bahar ayıydı. Dönemin Cumhurbaşkanı Turgut özal ziyareti sırasında mal borsalarından söz etti. Türkiye'de de bunun kurulması gerektiğini vurguladı. Bunu üzerine biz ne yapabiliriz diye düşünmeye başladık. Elimize vadeli işlemlerle ilgili bir rapor geçti. Bunun ilk değerlendirmesini Izmir'de yaptık. 1994'ün ortalarından sonra artık iş ciddiyete bindi. 1994'e gelene kadar olur olmaz diye düşünüyorduk. Açıkçası bunu kurabileceğimize kimse inanmıyordu. Bizde de hep bir kuşku vardı. başladık. Bu çalışmaları yaparken TOBB ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'na gittik. Konuyu anlattık. llgilendiler. Bu arada Vakıfbank 2 milyon dolar kredi verdi ve işi hızlandırdık. Geçen seneden itibaren teknik alt yapı çalışmaları yapıldı. İş şimdi programa kaldı. Geçen yıl başlanan program arayışı bu yıl sonuçlandı. Orada da bizim için bilinmeyen çoktu. Herkes program satmak istiyordu. Ama biz kaynağına, programı yapana gittik. Isveç'le anlaştık Avruoa ve ABD dolasıldı sonunda. Peki yabancıların bakışı Türkiye vadeli işleme nasıldı borsa kurma yabancıydı ve siz bu konuda çalışmalanna? çalışma yapan ilk İlk aşamada dikkat etmediler. kuruluştunuz. Doğal olarak Ancak bir süre sonra onların birçok zorluk da sizi dikkatini çekti. Gözlerini buraya bekliyordu. Bunlan aşmak yönelttiler. Şikago Borsası ile için neler yaptınız? Spark'tan ortaklık teklifleri İlk aşamada ABD'den bilgiler geldi. Ama uzak durduk. Çünkü geldi. Amerika'ya gittik. 1995 mesafe çok uzak. Adamlann şubatında. Orada çeşitli gidip gelmesi çok zor. Aynca borsaları gezdik. Hep sunuşlar ABD sistemi kamu kuruluşu yapıldı. Güzel bilgiler edindik. niteliğinde. Onlar da zaman Bu arada Yatırım Bank devreye zaman kilitleniyor. Bu işi şimdi girdi. Onlar bir yere kadar Isveçliler'le yapıyoruz. getirdi. Bizim proje sürerken Teslimatla ilgili bilgi alışverişinde bulunduk. Onların bankanın genel müdür yardımcısı görevinden aynldı ve da sistemleri tamamen elektronik. Bir süre sonra iş tıkanma noktasına gitti. onların elektronik Bunun üzerine kendi içimizde borsacılığından yararlanacağız. profesyonel kadrolarla yola Edindiğimiz program da 3 tane çıkmamız gerektiği kararına daha ürünü kurmak için geniş. vardık. Türkiye'de bunu bilen Yeni borsa türleri de kurulacak. kimse yoktu. ABD'den bir Programa verdiğimiz fiyat borsayla anlaşalım diye yüksek gibi görünse de borsa düşündük. Ancak bu da başladığında küçük tutalım mantıklı gelmedi. Çünkü çok sonra büyütelim diyemezsiniz. uzaktı. Avrupa'da arayışlara Izmir'de iki vadeli işlem borsası kurulma çalışması yapılıyordu. Ancak tıkandılar. Olmayacağını gördüler. Sayın Karacan, sonunda binayı satıp kurtuldu ve bu işte de havlu attı. SPK Başkanı'nın İMKB'deki aracı kurumların IZVİP'te işlem yapamayacağı yolunda açıklamalan var. Bunu nasıl karşıladımz? Her yeni borsa kendi aracı kurumlarını kendisi yaratır. İZVİP de kendi aracı kurumlarını yaratacaktır. Söke'de, Izmir'de, Ankara'da, Istanbul'da aracı kurum oluşturma çalışmaları hızla başladı. Sayın Karacan yaklaşık 2 yıldır önümüze set çekmeye çalışıyordu. Ancak TOBB Kanuna yapılan bir ekle bu seti aştık. SPK Başkanı'nı Türkiye'deki borsanın gelişmesine engel olarak gösterdiniz. Evet, eğer Sayın Karacan'ın bu engellemeleri olmasaydı Türkiye borsacılığı, çoktan dünya borsacılığının önüne geçmiş olacaktı. Bugün Mısır'da vadeli işlem borsası En iyisini aldık. Program çalışmaları sürüyor, Lübnan'da Türkiye'deki en muhteşem da aynı yönde çalışmalar var. program. Borsayı kurma aşamanızda Romanya'da da girişimler sürüyor. Aynı dönemde SPK'yla ilk aşamada biriikteydiniz ama sonra karşı Rusya'da 6 tane borsa kuruldu. Macaristan'da kuruldu. Ama karşıya kaldınız? Bunun biz bunlan kaçınyoruz. gerekçesi neydi? Dünyadaki gelişmeye ayak SPK'yla temelde uydurmayı, Ali Ihsan Karacan'ın anlaşamadığımız tek konu, tutumundan dolayı kaçınyoruz. dünyadaki borsaları devlet kurmaz. Işadamları kurar bunu. Ali Ihsan Karacan diyor ki, 'ben kurarsam olur, ben New York, Şikago borsalannı hep işadamlan kurmuş. Devlet kurmazsam olmaz'. Bugün İMKB, gelişmiyorsa veya az borsa kuramaz. Sadece gelişiyorsa Ali Ihsan Bey'in denetimini yapar. SPK tutumundandır. Türkiye'de aba kuracağım, yürüteceğim ve altından sopa göstermekle, denetleyeceğim diyor. Herşeyi yapan aynı olursa ne olur? Altın polisiye tedbirlerle borsacılık Borsası'nın ne halde olduğunu gelişmez. Bugün hâlâ, bize başvuran şirketleri tehdit hepimiz görüyoruz. etmekte, aba altından sopa göstermektedir. Bu gerçekten Izmir'de iki borsa üzüntü verici bir olay. Borsacılık girlsiml tutmadı için birşey yapmak istiyorsa Ali Ihsan Bey, bu olaylara destekçi Bu arada SPK'nın olmalıdır. Sayın Karacan'ın hazırlandığı Izmir Vadeli süresi yıl sonunda doluyor. Opsiyon Borsası kurulmuş, Yerine daha yaklaşımcı birisi kanunu da çıkanlmıştı. gelirse borsacılık çok şey Evet. Sayın AN Ihsan kazanır. Polisiye tedbirlerle Karacan'ın da başı bu yüzden değil, ekonomik kuralları dertteydi. Bize sormadan kullanan birisi gelirse, vadeli IZVOB'u kurdular ve bize kabul işlem borsalan patlar. ettirmeye çalıştılar. Biz kabul ettik. Yönetimde İZTB'a bir üyelik veriyorlar, diğerini de Yeni borsalar volda İMKB'den dolduruyorlar. Bize söyledikleri, biz kuracağız TOBB Kanunu'nda yapılan sonra size devredeceğiz. Nasıl değişikliğin ardından devredeceksin? Yönetimde bir Konya'dan buğday, temsilciliğimiz var. Bu borsanın Adana'dan da pamuk borsası oluşması bizim üyelerimizin kurulacağı yolunda varlığıyla olur. Merkez açıklamalar yapıldı. Bankası'nın binasını aldılar. Bakın bu bir evrimdir. Basamaktır. Beşinci kata çıkmak için üçüncü ve dördüncü kata ulaşmak lazım. Adana Borsası yıl sonuna kadar vadeli işlemleri yetiştirecekmiş. Ama nasıl olacak? Dünyada bu tip borsalar tek çatı altında olursa yaşar. Yurtdışında adam buğdayı, soya fasulyesini ve yanına da finansını koymuş gidiyor. Hergün de yeni ürün arayışındalar. Zenginleştirmek, içeriği katılımı çoğaltmak lazım. Sadece pamukta kalırsanız büyük gidemezsiniz. Uzun vadeli olmaz. Diğer ürünlerle, belirli bir aşamadan sonra da finansal ürünlerle desteklenmesi lazım. Şimdi burada önemli olan Türkiye'de ihtiyaç duyulan kuvvetli spot borsadır. Buğdayın, fındığın kuvvetli spotlarını kuramadan vadeli işlemini kuramayız. Spotlar daha düzelmeden, birinciden, beşinci basamağa gelmek istiyorlar. Ama olmaz. Borsalarda slrketlesme volunda Borsanın şirketleşmesi yolunda düşünceniz vardı. İMKB de bu konuda çalışıyor. IZVİP'in şirketleşmesi ne kazandırır? Gazetelerden okuduğumuza göre İMKB bu konuda bir kanun tasansı hazırlıyor. Biz de bu konuda bir hazırlık yapıyorduk. Çünkü dünyadaki borsaların büyüyen, çok hızla gelişen borsalar hep şirketleşme modeliyle bu adımları attılar. Bunu Ispanya, Isveç, Ingiltere, Uzak Doğu'daki örnekler de doğruluyor. Piyasa, AŞ statüsüne giriyor, devlet sadece bunlan denetliyor. Diğer ürünlere geçmede, uluslararası duruma gelmede çok sürat kazanıyorlar. Bu işte bürokrasinin de engelleme yapan işlevi de ortadan kalkmış oluyor. Bu kanun tasansını biz de desteklemek isteriz. Çünkü bunun her türiü kurulacak finans ve mal borsalannı kapsamasını istiyoruz. Son olarak, İZVİP'İ ne zaman açmayı düşünüyorsunuz? Bu konuda tek beklediğimiz şey artık program. Bu programlar geldikten, borsaya adaptasyonu sağlandıktan sonra ağustos ya da eylülde açacağız. Açılışın eylülden ekime sarkması söz konusu değil. Bunu mutlaka ve mutlaka bu tarihe yetiştireceğiz. Açıldıktan sonra hemen ikinci ve üçüncü ürün hazırlıklarına başlayacağız. i£a