Katalog

Kapak gereksiniminin karşılanmasında bu sistemin payının büyük olduğu savunu da beraberinde getirdi. Sayfa 9 Eski İstanbul Mali Şube Müdürü Salih Güngör: Kara oaranın bovutları Emniyet Genel Müdürlüğü'nce açıklanan verilere göre, 1996 yılında dünyada ele geçirilen toplam eroinin yüzde 4O'ı Türkiye'de yakalandı. Uzmanlar, bir ülkedeki kara para aklama miktarının, özellikle 4 ve 5 yıldızlı oteller, kumarhaneler, benzin istasyonları gibi nakit para bulunduran, yüksek getirili iş merkezlerindeki artış ve emlak, otomobil fiyatlarındaki yükselişle izlenebileceğini belirttiler. Turizm Bakanlığı verilerine göre, 1990!da99 olan 4 ve 5 yıldızlı otel sayısı 95'de2bin213'e, 96'nın kasım sonuyla da 2 bin 231 'e çıktı. Kumarhane sayısı da 1991 'den 96 sonuna kadar ki dönemde 10'dan 73'e çıktı. 1993 yılında 5 bin düzeyinde olan benzin istasyonu sayısı 1996'da7bin500'üaştı. Türkiye'ye > ıkama parası kalıyor E ski İstanbul Mali Şube Müdürü Salih Güngör, Türkiye'ye yılda büyük bir çoğunluğu uyuşturucu kaçakçılığından elde edilen 100 milyar dolann üzerinde kara paranın aklanmak üzere giripçıktığını söyledi. Ekonomide döviz sıkıntısı bulunmamasının en büyük nedenlerinden birinin Türkiye'nin kara para aklama merkezi konumuna gelmesi olduğunu savunan Güngör, Avrupa'nın son 2 yıldır, operasyonlarda Türkiye'ye bilgi vermekten kaçındığını belirtirken, "Avrupa, operasyonlarda görev alacak kişilerle, kaçakçılar arasında bağlant olduğu gerekçesiyle artık bilgi vermiyor" dedi. Türkiye'de yasalar nasıl düzenlendi? Avrupa'da 1988'de Cenevre'de yapılan anlaşmayla, tüm ülkeler kara parayla mücadeleye başladılar. Bu Türkiye'de geciktirildi. Gümrük birliğine geçişte kara parayla mücadeledenin zorunlu kılınması üzerine geçen yıl bir yasa çıkarıldı. Ne kadar kazamlıvor? Güngör1 le, Türkiye'de kara paranın kaynağı kabul edilen işlemlerin boyutu ve ekonomide kara paranın rolü konusunda söyleştik. Kara para deyince ne anlamamız gerekiyor? Kara parayı uyuşturucu, silah, kadın ticareti gibi örgütlü suçlardan elde edilen gelir olarak tanımlayabiliriz. En büyük payı uyuşturucu ticaretinden. Türkiye'ye kara para olarak giren ve çıkan para 100 milyar dolann üzerinde. Döviz sıkıntısı yaşanmamasının nedeni bu. Türkiye, kara paradan ne ölçüde yararianıyor? Para aklama sisteminden bize sade yıkama ücreti olarak kalan yılda 56 milyar dolar civannda. Ekonomideki denetim boşluklan son 3 yılda bu miktan 100 milyar dolann üzerine çıkardı. Ancak asıl yeraltı ekonomisi yer üzerine, 1989 yılında konvertbilite karanyla dövizin serbest bırakılmasıyla çıktı. Mafya ve Güneydoğu'daki aşiretler sistemde güçlü oldu. Dünya kara parayla nasıl mücadele ediyor? 1980'den sonra ABD bu çetelere karşı dünya çapında bir mücadele başlattı. Operasyonlar, uyuşturucunun çıktığı, üretildiği, geçtiği tüm ülkelerde sürdürüldü. Bu operasyon kapsamında ABD vatandaşlannın tüm mallanna el konuldu. Avrupa'da sistem, iddia makamının kanrtlaması biçiminde. Ancak AB tüm ülkeler kapsamında geniş yasalar çıkartarak, kara para aklama sistemıni denetim altına aldı. Yasalar bosluktarla dolu Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığı ve Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Dair Yasa, TBMM'den büyük ölçüde daraltılarak çıkarıldı. Kara paranın denetimi ve araştırılması, güvenlik güçlerinden alınarak Maliye Bakanlığı'na verildi. REFAHYOL hükümeti, vergi mevzuatı çerçevesinde 1997 yılı başında sisteme girecek olan faiz gelirlerinin beyanname yöntemiyle kayıtlı vergilendirilmesi uygulamasını 1 yıl erteledi. Bankalara yatan yüksek mevduatların sahiplerinin saklanması, kimlik bildirim zorunluluğu olmayan mevduat serfitikaları uygulamaları gibi kara para aklamada da kullanılan mekanizmalar son aylara kadar serbestti. Hükümet, ABD ve Avrupa Birliği'nin baskıları üzerine geçen yıl kasım ayında, bankalara yatırılan 1 milyar liranın üzerindeki mevduatların Hazine'ye bildirilmesi zorunluluğu getirdi. Merkez Bankası da geçen haftaki meclis toplantısında kimlik belirtilmeyen mevduat sertifikası uygulamasını kaldırma kararı aldı. Hazine Müsteşarlığı tarafından Merkez Bankası'na yazılan bir yazıda, Iran, Suriye ve Irak gümrüklerinden giren dövizler için düzenlenen beyanların, gümrük giriş kayıtları olmadan da ihracat hesabı kapsamına alınması istendi. Buna göre, bu gümrüklerden giren dövizlerin kaynağı sorulmadan kayıtlı sisteme alınması sağlandı. 0ta • Para aklama sisteminden Türkiye'ye sadece yıkama ücreti olarak yılda 56 milyar dolar civannda kaldığını söyleyen Güngör, son 3 yılda bu rakamın 100 milyar dolann üzerine çıktığını belirtti. Yasa yeterli miydi? Avrupa sistemine uygun ve aynı koşullan taşıyan bir tasarı hazıriandı. Ancak yasa tasarısı TBMM'de belirgin biçimde değiştirildi. Kara parayla mücadele siyasilerin işine gelmedi. Yasal düzenlemeler ve operasyonlar engellendi. Oluşturulan denetim • mekanizması etkin olabilir mi? Kara para yasasında, denetim ve mücadele için Maliye Bakanlığı'na bağiı Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulu kuruldu. Bu kurul bir bakıma devletin elinde istediğine yönlendirebileceği bir silah haline getirildi. Kurul *J '( ancak ^ ~ ihbar karşılığında ya da resmi bir kanıt bulunması halinde inceleme yapabiliyor. Emniyet bu sistemin dışında bırakıldı. Bu kurulun, başkandan, şöföre kadar toplam kadrosu 70 kişi olarak belirlendi. Türkiye'de kara paranın boyutlan nasıl ölçülebilir? Kara para miktarındaki artışı en belirgin olarak 45 yıldızlı otellerin, kumarhanelerin sayısındaki artıştan, emlak fiyatlarındaki yükselişten ölçebilirsiniz. Kara para buralarda aklanıyor. Kara para nasıl araştırılmalı? Kaynağı belli olmayan kazançları araştıracaksınız. Eğer bir kimse kaynağını göstermeden, gelirierini düşük tutarken, evler, yatlar, katlar alıyor, yurtdışında malvarlığı ediniyorsa kara para aklama sisteminde bulunduğu belirgindir. 'Türkive kara llstede' Türkiye, Avrupa ile nasıl işbirliği yapıyor? Türkiye Avrupa ve ABD için kara listede. Yasalardaki, uygulamalardaki boşluklar nedeniyle çok zor durumda kalınıyor. 1995'de yapılan büyük madalyon olayında Avrupalılar bilgi vermekten kaçındılar. Soruşturmayı yürüten birtakım kişilerin bu kaçakçılarla ilişki içinde olduğunu belirttiler. Türkiye Ortadoğu'da büyük bir kara para aklama mekanizması içinde. o». \