Katalog

Sayfa 8 Kapak Kara para karanlıkta aklanır Lüks otel kumarhaneuyuşturucu ve emlak fiyatlan artışı...îşte size aklama cenneti U Merkez Bankası'nın 1994 yılında 7 milyar dolar olan döviz rezervi, 1995 yılında 13 An kara milyar dolara, 1996 yılında da • • 17 milyar dolara ulaştı. 1994 lkedeki lüks yılında 15 milyar dolar oteller ile düzeyinde bulunan kumarhane bankalardaki döviz tevdiat sayısındaki patlama ve emlak hesapları, 1995 yılında 22 milyar dolara, 1996 yılında da fiyatlan ndaki tutulamayan 27 milyar dolara çıktı. yükselişin kara para Döviz stoklarındaki bu trafiğindeki yoğunlaşmanın yükselişe karşın, Türkiye'de göstergesi olduğuna dikkat 1994 yılında yüzde 68 çekildi. Özellikle Avrupa'dan düzeyinde olan ihracatın yükselen Türkiye'nin kara para ithalatı karşılama oranı, 1995 aklama merkezi konumuna yılında yüzde 64, 1996 yılının geldiği savları, uzmanların bu ilk 6 ayında da yüzde 54 sistemden ülkeye yılda oranına kadar indi. 1994'de 4 yaklaşık 100 milyar doların üzerinde kaynağın giripçıktığı milyar dolar olan dış ticaret açıgı, 1995'de 14 milyar yönündeki açıklamaları, yeni soru işaretlerini de beraberinde dolara, 1996'nın ilk 6 ayında da 9 milyar dolara ulaştı. getirdi. Ekonomik verilerde Türkiye 1994 ekonomik görülen dalgalanmalara, dış bunalımıyla birlikte son 3 yılda ticaret açığındaki artışa ve dış ortalama 8 kredi milyar dolar dış alınamamasına • Hükümet, ABD borç ödemesi ve Avrupa karşın Merkez Bankası döviz Birliği'nin baskıları yaparken, 1994'de 1, rezervlerinde üzerine geçen yıl 1995'de 3, son 2 yılda 2 1996'dada4 kasım ayında, katına ulaşan milyar dolarlık artış kara bankalara yatırılan dış kredi paradan mı 1 milyar liranın alabildi. beslendi? üzerindeki Türkiye'nin Hazine; kayıtlı döviz yurtiçindeki mevduatların verilerinde kısıtlı Hazine'ye oluşan büyük tasarruflara bildirilmesi açığa karşın, karşın 3 Merkez zorunluluğu katrilyon liraya Bankası'nın ulaşan getirdi. 1994 yılında 7 borçlanmasında milyar dolar olan döviz rezervi, kara paradan bankacılık 1995 yılında 13 milyar dolara, sistemine akan parayla mı 1996 yılında da 17 milyar finanse edildi? dolara ulaştı. 1994 yılında 15 Merkez Bankası verileri ve milyar dolar düzeyinde uzmanların açıklamaları, bulunan bankalardaki döviz Türkiye'de kara para tevdiat hesapları, 1995 yılında miktarının makro ekonomik 22 milyar dolara, 1996 yılında dengelerde ve devletin da 27 milyar dolara çıktı. kaynak gereksinimini karşılamasında da büyük bir pay sahibi olduğu yolunda. Pövlz nereden geldi? Avrupa'da önce Frankfurt 17. Ceza Dairesi'nin bir Merkez Bankası ve Sermaye ortaya attığı bir iddia, ardından Piyasası Kurulu'nun verilerine da Ingiliz, Fransız göre, Türkiye'ye 1995 yılında makamlarınca dile getirilen 120 milyar dolar, 1996 yılında Türkiye'nin bir kara para da 130 milyar doların üzerinde aklama merkezi konumuna kısa vadeli sermaye giriş ve geldiği ve sistemin çıkışı yaşandı. Üst düzey hükümetlerce engellenmediği bürokratlar ve hükümet savları arka planda tutulan bir yetkililerinin, "düşük kur gerçeği de ortaya çıkarttı. artışıyüksek faiz oranları Haberlere göre, Türkiye, sisteminde yüksek getiri özellikle Iran, Irak, elde etmek için uluslararası Pakistan, Afganistan'ı içine sermayenin girişi" olarak alan "Altın Hilal" denilen tanımladıkları "sıcak para" bölgede yoğunlaşan kategorisindeki bu rakamdan, uyuşturucu ve silah Türkiye'ye 1995 yılında net 4.5 kaçakçılığından elde edilen milyar dolar, 1996'nın ilk 9 aylık paraların aklanmasında bir döneminde de net 6,3 milyar merkez konumuna geldi. dolar kaldı. 1995 yılında 15 ESRA YENER birdenbire kasımaralık ayında çekilerek 1994 bunalımının oluşmasında büyük rol oynayan sıcak paranın, son 1 yıldır tüm koşulların daha ağır olmasına karşın neden gelmeyi sürdürdüğü, yanıtı aranan sorular arasında yer aldı. 'Sıcak paranın yerine kara para' Merkez Bankası'ndan üst düzey bir yetkili, Türkiye'nin 1996'da 3 hükümet değiştirdiğini, büyük bir siyasi istikrarsızlık yaşadığını, IMF'nin üst üste "kriz" uyarılarında bulunduğunu ve kredi notunun düşürüldüğünü vurgulayarak şu değerlendirmeyi yaptı: "Sıcak para diye adlandırdığınız, uluslararası finans çevrelerinin düşük kuryüksek faiz makasında değerlendirmek üzere getirdikleri para, siyasi istikrarsızlık, ekonomideki belirsizlik koşullarında kalmaz. Türkiye'ye giren bu para sıcak para değil. Daha çok kara para aklama mekanizmaları çerçevesinde akan yeni kaynaktır. Buradan Türkiye'ye yılda 67 milyar dolr kalır. Sıcak para son 3 yılda kara parayla yer değiştirdi." Son bir yıldır döviz rezervlerindeki artışın, bankalardaki mevduatın yükselişinin, ekonomideki tüketim artışının kaynağı olarak gösterilen "sıcak para" nın, kara paradan kaynaklandığı yönündeki savlar başka bir iddiayı da beraberinde getirdi. Hazine'nin yılda 3 katrilyon lirayı aşan iç borç gereksinimini karşıladığı bankaların, ikinci el piyasalardan repo ve mevduat yoluyla topladığı 1995 yılında 18 katrilyon, 1996 yılında da 50 katrilyon liralık kamu kâğıtları üzerindeki işlem hacminin kaynağının yasal yollardan mı beslendiği merak konusu oldu. Yurtiçi tasarruf miktarının Hazine'nin iç borç gereksinimini karşılamada yetersiz olduğunu belirten Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel, Istanbul'da yaptığı bir açıklamada, sıcak paradan bankalara akan paranın Hazine'nin borçlanmasında büyük bir finasman oluşturduğunu açıklamıştı. Sıcak para olarak adlandırılan Türkiye'ye girişçıkış toplamı yılda 100 milyar doları aşan bu kaynağın "kara para olduğu savları" Hazine'nin borç milyar dolar olan kısa vadeli dış borç stoku, 1996'nın ilk 9 aylık döneminde 19 milyar dolara çıktı. Döviz rezervlerindeki artış ve ekonomideki yurtiçi tasarrufların azlığına karşın tüketimdeki büyük yükseliş "sıcak para" olarak adlandırılan kısa vadeli sermaye girişlerine bağlandı. Buna ek olarak, bavul ticareti olarak adlandırılan, özellikle dağılan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği'ne bağlı ülkelere, ihracat belgesi olmadan kayıt dışı satılan mallardan, yılda 78 milyar dolar gibi Türkiye'nin toplam kayıtlı ihracatının yarısı oranında bir gelirin geldiği savunuldu. 1993yılında, Uluslararası Para Fonu (IMF), uluslarası risk değerlendirme kuruluşlarının uyarıları ve faiz oranlarındaki düşüş üzerine