Katalog

Türkiye'de yapay zekâ çalışmaları Osmanlı arsivleri bilgisayarca Türkçeleştirilecek Uzmaniar bu sorunun büyük bir pro/e çahftnası ile çözülebileceği kanıstnda. Röportaf: Günseli önal f \ r \ T M BHglsayar MühmndisUğl \J \J I \J Bölümünndmn Doç. Dr. Neşe Yatabtk, üllemizde ve dünyada yapay zefcâ uygulamatan üzerine »orunlanmızı yanıtladı. Türkiye'de yapay zeka uygulamalan konusunda bllgi verlr mlalnlz? YALABIK Bizim üzerinde çalıştığımız konular, yapay zekâ ve örüntü tanıma, görüntu işleme. Türkiye'de bu konular a, bugüne kadar lüks olarak bakıhyordu. Yeni yeni uygulama alanları çıkmaya başladı Ama bunlarırt hepsi de henüz standart yazılımları olmayan konular. Yani üzerinde hâlâ araştır malar aürdürtilüyor. ÇÖzülememlş problemler ve uygulanamayan konular. O bakımdan Tttrkiye'ye gelişı çok yavaş oluyor. Ben 10 seneye yakın zamandır, bu konular üzerinde Türkiye'de uygulama alanlart bulmaya çalışıyorum. Birkaç yılcftr uygulama alanları belirmeye başladı. Biz de üniversito olarak devreye girmeye çalışıyoruz. Yapay zekâ hangl alanlarda uygulanabllecek? YALABIK Devreye giren değişik uygulama alanlarından birisi, Osmanlıca dokümanlann taranmast ıle ilgifı Bu çok geniş kapsarnlt. çözümü zor bir probtern. Yaıii Osmanlı arşivlerindeki dokümanların bilgisayarca okunarak Türkçetoftlrllmaal. Bunun üzerine epey araştırma yaptık. Çalışıyoruz ve goruyAruz kl kısa zamanda gerçekleşecek bir problem değıl. 8u nedente ctaha çok araştırma niteliğinde. Bunun için de böyte bir problemin ancak bir araşttrma projesi şeklınde çözülebileceğint düşünüyoruz. Btr başka konu, parmak izlnden kişileri tanımak. Burva emniyette çok büyük ihiiyaç var. Bu da yine. uzun yıllar üzerinde çalışılmış btr konu. Şimdi artık pahalı da oJsa bazı makıneler var bu ışı yapabilen. O konuda yazılım geliştirilebilir. Yine belki üniversite aracılıgıyla çalışmalar yapmak mürnkün. Dlğer konular neler? YALABIK Güncel bir başka konu da uzaktan atgılama Ile algılanmış olan görtirvtUI«rden bllgl lüratme. Buratia da yine Örüntti lantma ve yapay zekâ yöntemleri kullanılmakta. Bu konu üzerinde epey zamandır çalışıyorum. Türkiye için hayati öneml olan bir konu olduğunu düşünüyorum. Madanterln, ormanlann anallzi, narttacılık, klrilllk gibi pek çok konuda yardımcı olabilacek bir konu. Yine söytemek gerekiyor ki bu problemleri tek tek ele alıp yazılımlarını degiştirmek gerekiyor. Gerçi hazır pakei programlar da var. Ama öze) ihtiyaçlara onların uyarlanması da gerek. Başka bir konu da fortn okuma. Bu konuda da bazı girişimler oldu Günümüzdo pek çok yerde form kullanılıyor. Formları elle dolduruyorsunuz. Eğer bir bilgisayar uygulaması ile degerlendirilecskterse, elle doldurduğunuz bu formlar insan aractlığıyla. yine klavye aracılığtyla okunarak gırilıyor. Ya da optik formlar var, kutuları karalıyorsunuz. öyle giriliyor bilgisayara. Halbuki artık kutuları dolduran, elle yaztlmış kutuları okuyan makıneler var. Bunun da örneğı bıze Içişleri Bakanlığından geldı. MEHNİS (Merkezi Nütus Işlerı Projesi) Söz konusu Çok sayıda nülus kütüğü formu bilgisayara giriliyor. Formtar, tek tek okunarak. yazılarak giriliyor. Halbuki bunu hızia okuyan makine olabılir. Ve böyle bir makine de ctenedıter. Forlarla ışlem yapan buna benzer pek çok kuruluş var. Onlar için de gerekli. Yine buradada örüntü tanıma ve yapay zekâ yönleıntorınm kullanılması söz konusu. Bu yöntemlerln kullanıldığı alanlar bu kadar mı? YALABIK Bir de tıpta uzman slstemler var: hastalık teşhisinde kullanılıyor. Uzun yıllardır örüntü tanımacıları bunun üzerinde çatışıyorlar Çokdeğişık yönlemlerin denenmesinden sonra uzman sistem yaklaşımı sağlıklı çalışiınlabılıyof. Bazı paketler geliştırilmis bu alanda. Aslında uzman sıslemler, teşhisi dogrudan kendılen yapmıyorlar Direkt bir karar verme şeklınde olmuyor. Ama doktora yardımcı oluyor. Makine öneriterde bulunuyor. Sorular soruyor. Soruların cevabına göre tahmınler yürütuyor. Bazen birden fazla tahmin yürütuyor Böylece de özelltkie yeni doktorlar için çok yararh olabilir. Belki bazt hastanelerde kullanılmaya başlandı btle. Bunlar Türkiye'de kullanılıyor mu? YALABIK Hayır. ama ihtiyaç dogmaya başladı. Yeni yeni. Bunu yapabilecek imkânlarımız olabilir. En azından biz bu konularda çalışıyoruz Yardımcı olabiliriz. Şu ana kadar glrlşlmler var mı? VALABIK Parmak izı analız konusunda emnıyet teşkılatında bir $ey yapfldığını duymuştum Osmanlı dokümanlannın çevrilmesl konusunda gırışımler var Dünyada uygulama nasıl? YALABIK Sözünü ettiğim bütün bu konular aslında oldukça ilerlemlş durumda. En çok da fabrlkalarda. endüslri robotlannda kullanrlryor. Amaç miimkün oldugu kadar bir fabrikada insan gücünü aradan çıkanıp, bütün işleri makinelere yaptırmak. Orneğin konuşmatanıma, ktşi komutlan bir klavyeden glrilerek. konuşarak verıtiyor Bu işlemı çok daha hızlandırıyor. Böyiece, daha az sayıda insan çalıaarak iş halledebiliyor. Veya daha kwa türa çaliBilıyor. 1J Aıııerican Technologies, Inc. tjisiiyar Sbiltııılen vt* Tii". A.jj. ad"gftevnvsv»k. 1 ".iTakstnı«CKHHI İST.V\KI İH«) lnl9191.Tlx:^l(«tk<ıtr.F;Lv!f;7