Katalog

ımn tPEK ÇALIŞLAR Üç haftadır süren gösteriler nedeniyle gözlerimizvekulaklarımızîran'da.Komşumuz bir kapalı kutu. Bir sürü yasakları olduğunu biliyoruz. Çanak anten, rock müzik, yabancı tclevizyonlar, Coca Cola, öpüşme gibi "edepsiz" sözcükler, içinde aşk geçen kitaplar, alkollü içki, kadın saçı, kadın bedeni... hepsi yasak. Kısa sürcönce kitaplarının Farsça yayımlanması nedeniyle Iran'a giden Orhan Pamıık evlerin içinde ve evlerin dışında olmak iizere iki ayrı yaşam biçiminden söz ediyor. Sokakta mollaların istcdiği gibi davranan îranlıların, içerde diledikleri gibi yaşadıkJarını söylüyor. Çünkü, îranlıların evde yapılmış içkilerini yudumladıklarına ve çanak antenden dünyayı izlediklerinetanıkolmuş. 24yıldırkapalıkalan tran'ıuzaktananlamak belli ki çok zor. Adı dünyanın en ünlü yönetmenleriyle birlikte anılan tranlı yönetmen Abbas Kiarostami'ninbuhaftagösterimegiren filmi "10" kapalı îran kutusunu cüretkârbiçimde sinema seyircisine açıyor. Kiarostami Tahran Üniversitesi Güzel Sanatlar, Resım Bölümü mezunu. Yazar ve fotoğrafçı. llkfilmini 1970'teçekmiş Taste of Cherry "Kiraz Tadı" ile 1997'de Altın Palmiyekazanmış. Filmlerini senaryosuz çekiyor. Amatör oyuncularla çalışıyor. 63 yaşında ve çok başarılı. Iran'ın dış dünyada imajını değiştiren adam olarak bakılıyor ona. "10" filminde, Kiarostami'nin diğer filmlerindcn farklı olarak kadınlar var.. Afişi feminizm kokuyor IranJı yönetmen adeta kadınlardan özür diliyor. " Bazen '10' için tekrar yapamayacağım bir film diyorum.Böy le bir filmi yapmaya karar veremezsiniz. Aniden önünüze çıkar. Bu yolda devam etmek mümkündür ama büyük sabır ve ön hazırlık ister. Aslında bu, bir psikiyatrın hastalarının ve arabasının hikâyesidir." Ve filmini şöyle tanımlıyor: " Ne belgesel ne de hayal ıırünü. tkısınınortasındabirşey. Hemen hemen her şeyi ıki kelimeyle özetleyen birfilm... Birdahaseferkifilmimtekkelime olacak." Film boytınca hareketsiz duran kamera hep tek kişinin üzerinc odaklanıyor ve kadını.yolcuyu, lran toplumunııngozden ırak yanlannı konuşmalarla aktarıyor Kiarostami, bu filmde hiç oyunculuk deneyimi olmayan beş kadın oyuncuyla çalışmış. Variety dergisinden Deborah Young şunları yazmış film için... "Iranlı yönetmen Abbas Kiarostami, 12. uzun filmi "10"da, arabanın içine monte edilmiş bir DV kamera kullanarak, sürücüye ve yolculara yakın çekim yaparak, boşanmış ve ikınci kez evlenmi^ bir tranlı kadının çevresin de zengin ve inandırıcı bir duygusal dünya yaratmış. Senaryosıınu yazdığı, prodüktörlüğunııyaptığı, çektiği vemontajını yaptığı bu tek kişilik gösteride, bütün sinema öğeleri en aza indirmiş.Ünlü bir fotoğrafçı olan Kiarostami,buyapıtında.daha önce kimsenin denemediği, dar mekânlarda çekim yapabilme özelliğini kullanarak dijital film çekimine büyuk bir yentlik getirmiş. ELEŞTtREN BÎR KADIN 94 dakikalık film boyunca kâh ses kâh yüz olarak gördüğümüz kadın sürücü (Mania Akbari) çalışan, fotoğraf çeken, ev işinden hoşlanmayan, hizmetçisi olan ve itiraz etmeyi bilen bir kadın. Başlangıçta onu oğlu ilekavga eden bir ses olarak algılıyoruz. Her tarafı kapalı, kimliği anlaşılmayan birkadın görmeye hazırlanırken 15 dakikanın sonunda başındaeğreti bir şal olan, kiraz dudakla.ellerindeyüziikler, süslü ve çok güzel bir kadınla baş başa kalıyoruz. Bu sürpriz seyirciyi büyülüyor. Gizemli kadının dünyasını piir dikkat keşfetmek için kulak kesiliyor herkes. Erkek egemen toplumun bu modern kadınına 94 dakikalıkyolculuktakı/kardeş, evlenmek isteyen bir arkadaş, her gün tekkeye giden yaşlı bir kadın, terk edilmiş bir dost ve bir fahişe eşlik ediyor. 8 yaşındaki oğlu birkaç kez karşımıza çıkıp erkek toplumun tipık vc feci bir temsilcisi olduğunu kanıtlıyor. Annesinihorluyorveona "kötü anne" olduğunu hatırlatıyor. FiJmi ciddi bir rejim eleştirisi içeriyor. Film diyaloglarından seçtiklerimiz yan sayfada... Iran'daki molla rejiminin en zayıf noktası kadınlar... Oyle ki tran'a giden yabancı kadınlar bile örtünmek zorunda kaJıyor. 270 üyeli parlamentosuna sadece 12 kadın ve bir kadın cumhurbaşkanı yardımcısı var. tstanbul'daki tran Konsolosluğu'ndan üniversite öğrencilcrinin yüzde 65'inin, sağlık hizmetinde ve eğitim alanında çalışanların yüzde 80'inin kadın olduğunu öğrendik. Hatta 280 sinema yönetmeni olduğunu ve aralarında pek çok kadın yer aldığınıda...# Aynı babası gibi Aynı baban gıbısin. Baban benı eve kapattı, hayatımı mahvetti. Sırt onun için yaşayayım istiyordıı. Artık bir akarsu gibıyim. Eskiden durgun...bir göl gıbiydim. Beynim durmuş gibiydi. Gerçeği görmeye çalış. Gerçek ne? Mahkemede yalan söylediğin mi? Babama uyuşturucu müptelası dediğin mi? Bunu kim söyledi? Sen söyledin! Boşanmak için gerekiyordu. Bu ülkenin rezil yasaları kadınlara hiçbir hak vermiyor. Bir kadın boşanmak için ya kocasının onu dövdüğünü... ya müptela olduğunu söylemek zorunda.Bir kadın... Sokağın ortasında bağırma! i§ Bir kadının da yaşamaya hakkı var! Bir kadının yaşamak için ölmesi mi lazun? Istersem bağırırım. Istediğimi söylerim! Bağırmadan söyle. Sakin sakin konuş! Bir de benı suçluyor. Hıç de değil. Kaçtım kurtuldum. Bağırma be! Bağırırım. Zombi gibiydim. Zombi gibi!