Katalog

Türk ve Osmanlı kültüriinde keçe "• Keçe M.Ö. 3. yüzyıldan başlayarak, Asya'da yaşayan göçerlerin yaşamında çok önemli bir ürün. Asya göçerleri için keçe yalnızca ihtiyaç duydukları değil, aynı zamanda inançlarını, mitolojilerini yükledikleri, hatta tapındıkları bir ürün. •• Şamanizm döneminde keçe gündelik * yaşamda çok önemli bir yere sahipti. Tapınma unsuru olarak kullanıhyordu. Şaman'ın kostümü ile fal bakmak için kullandığı objelerin çoğu keçeden yapılıyordu. * Keçe hem kızın, hem de erkeğin çeyizinde mutlaka yer alıyordu. "* Çadırlara keçeden kadın ve erkek kuklalar asılıyor, bunların hanenin hanunına ve beyine iyi şans getireceğinc inandıyordu * Eski Türklerde Kağan'ın taç giyme töreninde keçe çok önemli bir yer tutardı. Kağan ak keçeden yapılmış bir seccadeye oturtulur ve seccadeyle birlikte havaya atılarak iktidarı pekiştirilirdi. • Ölü yakma törenlerinde ölünün yanına insan boyutunda keçeden bir totem konulurdu. Oliınün külleri totemin üstüne serpilir, bu totemin ona ölüm yolculuğunda rehberlik edecek, kardeş, ruhu taşıdığına inanılırdı. ~+ Eski Türkler soylıı birine ölum cezası vermek zorunda kaldıklannda kanını akıtmamak gerektiğine inanırlardı. Bu yüzden soylu suçlıı keçeye sanlır ve üstünde kırk adı dolaştırılarak kcmikleri un ufak edilirdi. •• llk sanayi fuarı 1750de Londra'daki Chrystall Palace'ta gerçekleştirildı. Osmanlı Imparatorlıığu bu fuara keçeyi dinledikten sonra müzede "Çağdaş Anadol u Keçesi" adında daimi bir keçe sergisi açmayı kararlaştırdılar. SelçukGürışık Anadolu'da kalan 20 ustanın atölyelerine gitti, onlardan British Museum için keçe üretmelerini istedi. îstanbııl, Balıkesir, Afyon, Konya, Tire, Kula, Urfa ve Mardinli ustalar British Museum için keçe üretmeye koyuldular. Sonunda, aralarında Selçuk Gürışık'a ait olan 3 eserin de bulunduğu 49 parça eser2002 Ağustosu'nda British Museum'a teslim edildi. Bugünlerde Selçuk Gürışık tez çahşması kapsamında, Topkapı Sarayı Müzesi Keçe Sergisi için hazırlanıyor. 27 Haziran'da açılacak sergide Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan eserler, Selçuk Gürışık'ın yeni tasarımlarıyla birlikte sergilenecek. Etkinlik kapsamında, keçe ve el sanatları konusunda, Anadolu'daki keçe ustalarının veyıırtdışından uzmanların katılacağı bir konferans gerçekleştirilecek. Keçe sergisi Eylürdebirgiysiperformansıylasonaerecck. Nedenkeçe? Çünkü bende varolmayan sabrı öğretiyor bana. Keçe ustalarından neler öğrendiniz? Her şeyden önce kent yaşamında müsrifçe harcanan değerlerin halen bir yerlerde korunabilcceğini öğrendim. Minimumla yaşayabilmegücünüverdiIerbana.Hiçbir şeyi atmamayı, kaybetmemeyi, yok etmemeyi öğrendim. Düşünmeyi, hoşgörüyü, sabrı ve yctinmeyi bilmeyi de onlardan öğrendim elbette. Anadolulu keçe ustalarıyla sizin keçe tasarımlarınız arasındaki en önemli fark nedir? Anadolulu keçe ustalarımotiflerihafızalarından çalışıyorlar. Bu ustaçırak ilişkisinindeğerli bir sonucu. Bende motiflerihafızamdan çalışıyorum. Ancak ressam Matisse'in sağlık sorunları nedeniyle resim yapamadığı dönemlerdekullandığı kâğıt kesme yöntemine benzer bir yöntem izliyorum. En önemli fark kuşkusuz kültürel birikimlerimizdcn kaynaklanıyor. Renkler, motiflergiderekfarklılaşmayabaşlıyor. Keçeleşmek yünde istenmeyen bir durumu anlatmıyor mu ? Evet,keçeleşmeyünün zaafı olarakkabul edilen bir siireç. Halk arasında kullanılan keçeleşmiş tabiri, yündeki bozulma anlamına geliyor. Keçe ve keçeleşme yün teknolojisinin kaçtığı bir düşman ama ben bu düşmanı çok iyi tanıyıp o düşmandan iyi bir şey ortaya çıkarmaya çalışıyorum. Keçe gelenekselin değerlendirilmesiyle çağdaş olanın kazanacağı değerleri vurgulamak için büyük imkân yaratıyor.0 ağırhklı olarak keçe ve diğer el sanatı ürünleriyle katıldı. Keçe bu fuarda Kraliçe Victoria'dan "Altın Kalite Madalyası" aldı. "*• Osmanlı Imparatorluğu döneminde Saray, ürün standartlarmı denetliyor ve ustalara belirlediği yüksek standartlara uygun keçeler sipariş ediyordu. Sergide izleyeceğiniz Topkapı Sarayı'na ait keçeler bu dönemin ürünleridir.# KEÇECİLER Keçeciler, Anadolu'nun kardeşlik ve dayanışma ruhunu temsil eden Ahiliğin kurucusuydular. Ahilik değerleri (alnı açık olmak / dürüstliik ve ahlak; kapısı açık olmak / şetfaflık; sofrası açık olmak / paylaşmak; gözü bağlı olmak/ kimsenin malında gözü olmamak; dili bağlı olmak/ başkasına kötü söz söylememek; beli bağlı olmak / toplumda yozlaşmanın engellenmesi) günümüz global iyi yönetişim değerleriyle birebir örtüşüyordu. Ahiliğin etkisi keçeciler arasında hala sürüyor. Mesela, keçeciler hiçbir desen için "copyright" almıyorlar. Aralarındaki sessiz anlaşmaya göre birbirlerinin desenlerini taklit etmiyorlar. Anadolulu ustalar keçe üretmeye yerel yünlerle başlıyorlar. Yünler ayrımdan geçirilip yabancı maddelerden temizleniyor. Temizlenen yünler elde boyanıyor, tarama makinelerinden geçirilip hallaç yayıyla atılıyor. Yün temizleme işleminden sonra sıra zemin oluşturmaya geliyor. Yün tabakası gül ağacından yapdmış okla yayılıyor. Burada en büyük ustalık yün tabakasının eşit kalınlıkta yayılabilmesinde. Yayılan yün suyla ıslatılıp alttaki hasırla rulo yapılarak prese sokuluyor. Uzeri el sabunuyla ovalanıyor. Su, sabun ve pres giicüyle yün elyafının birbirlerine kilitlenmesi keçeleşme sürecinin tamamlanmasını sağlıyor. Preslenen parçamn kenarları kesilerek düzeltiliyor.#