Katalog

23 HAZİRAN 2002. SAYI 848 TURKÇEDE S. JAY GOULD Türkçede Stephen Jay Gould Ülkemızde, özellıkle bılım alanında yakın dönemlerde ya da ononbeş yıl içinde yayınlanmış olan onemlı inceleme ve araştırmalar şöyle dursun, klasikleşmiş temel yapıtların çoğu henüz Türkçe'ye çevrilmemiş durumda. Bu eksiklik yalnızca bir konuda değil, pek çok bilim ve araştırma dalında yaşanıyor. Bu durum, bu kitapları aslından okumak, ya da yabancı dillerdeki çevirilerinden okumanın mümkün olmasıyla geçiştirilebilir. Ama, bizim bilim yaşamımızın ve bilim Türkçemizın buna müthiş gereksinimi olduğu ve bu konularda çok geride kaldığımız, bilim dilimizde henüz bır birliktelik ve tutarlılık sağlanamamış olduğu söylenebilir. Gould'un bunca yapıtından Türkçe'ye çevrilen yalnızca iki kitabını saptayabildim. Biri Tübitak Yayınlan'ndan Darwin ve Sonrası Doğa Tarihi Üzerine Düşünceler adıyla Mayıs 2000'de çıkan Ever Since Darwın, öbürü de lletişim Yayınlan'ndan Binyılı Sorgulamak adıyla 1999'da çıkan "uuestioning the Mıllenıum: A Rationalıst Guıde to a Precısely Arbitrary Countdovvn".^ mun'dan Insan'aGeçişte Rmeğinüynadığı Rol" başlıklı makalesinc değinerek şunları söylüyor: "Ondokuzuncuyü/yıl, kuşkusuz okuyucuların çoğunuşa^ırtacakolan bır kaynaktan Irederıck lingels'ten gelen biracıklaınayıortayakoytu. Hngels, l876'de"Maymun'dan Insan'aCieçişteEmeğinOynadıgı Rol" bablıklı bır makale yazdı. Bu makale onun ölümünden sonra yayınlandı ve ne yazıkki.Batıbılimıüzerindegözlegörünürbir etkiuyandırmadı." "Engels, insanın evrimindeki üç temel özelliği: konuşma, büyük bir beyin ve dik dııruşıı ınceler. 1 lk adımın ağaçlan yere inmek, ardındanyerdeyaşayanatalarımi7indıkduruşaevrimiolınasıgerekliğiniönesürer. 'Bu maymunlar yer düzeyinde hareket ettikleri zaman.ellerinikullanmaalujkanlıklarınıbırakmaya ve gitgide daha dik bir yürüyüşü benimsemeyebaşladılar. Maymundan insana geçişte bu kesin biradımı oluşturuyordu. Dik durub, alet kullanmak üz.ere elleri serbest bır duruma getirdi; zekâyı artırdı; ardından konuşmageldi.'" Cîould' un keskin görüş yeteneği, eleştirel sesi veateşlitartısmaheyecanı.onubilımsel, kültürel ve politik tartışmalann içine çekmiştir. RichardHerrnsteinveCharlesMurray'ın yazdığı "The Bell Curve; The Reshaping of Amerıcan I .ıte by Difî'erence in Intelligence" (New York: P'ree Press, 1994; "Bell Rgrisi; Amerıkan Yaşamının Zekâdakı Farklarla Ycniden Bıçinılendirilmesi") kitabını şiddctlc eleştıren Gould, 1996 'da"MismeStephen Jay Gould, asıırc of Man"ın yenı bır iki bilim udunuyla... basımmı yayınladı. Bu yenı basıın ıçın ya/dığı önsözde kıtabının ılk yay ıtnlaıubindaıı bu yana beğeni ile kaı^ıla^ı•jinın ü/erınde durııyor ve yeni bır basımının yapılnıasını, bırazda, Birlebik Devletlerııı politik açıdansağaçarkedişınitemsiledenve buhavadanyararlanan The Bell C'urve'e bır yamtolarakaçıklıyordu. Kıtabına. The Bell ( ıırve'ükanıtlarladoğrudançürütmeyihedef alan birkaç makaleden oluşan ıızunca bir sonsö/ekledı.^ Kaynaklar: 1. Harvard University Gazette, "Paleontologist, author Gould dıes at 60", May 20,2002 2. Stephen Jay Gould, The Mismeasure of Man, A Brıllant and Controversıal Study of Intelligence Testing.PelicanBooks, 1981. 3. AnaBrıtannıca, C.9, s.565, 1992 5. Encyclopaedia Britannica, C. 19, s. 753 1 1 BASKENT GUNLERI Dino, ellerin birlikteliği MÜŞERREF HEKİMOĞLU ıllarca önce bir yaz sabahı otomobil durdu ören'deki evin kapısında. İçinde genç doktorlar, Izmir'den geliyorlar. Abidin Dinoıle dostluğum nedenıyle sesleniyorlar bana. Kalbim çarptı birden. Balkonda oturduk. Karşıda mavı deniz, kahveler içtik, söyleşimiz derinleşti. Belki de soyadımdan, tıp dalına büyük ilgım var. Cerrahlık da tutkularımdan biri. Genç doktorların uğraş alanı mikro cerrahi. Tıp bilımınde giderek boyutlanan bir dal. Inanılmaz olaylar yaşanıyor. Kopuk eller, bacaklar usta bır bıçakla bütünleşiyor. Giderek ilgilendim, mikro cerrahi klınığındekı uğraşları yakından izledım. Düşler gerçekleşti. Sevgili Dino güzel kucakladı genç doktorları. Sözlerle değil, çizgilerle yerleşti Izmir'in belleğine. Çizgiler Güzin ve Abidin Dino... orada şimdi. Bilim ve sanatın (Ekte mektubun bir örneğini bulacaksınız.) buluşmasını simgeliyor. Bugünden yarına Sizin de bu konuda fikrinizi almak uzanan selam gibi. ıstıyoruz. Izmir Lıfe dergısinin haziran sayısında Sevgılı Dino 90'ıncı yaşgününü güzel Abidin Dino ve hastanemız hakkında bır yazı yayımlandı. Sıze derginın bir örneğini göndererek mutluluğumuzu paylaşmak ıstedık. En derın saygılarımızla. i Doç. Dr. Sait Ada A . Hastane ™ Başhekimi Y li,kimi/amaıısasonderecchızlı veaniolduğunuhıçbirkuşkuyayerbırakmayacak birbiçiıııdcünıckledilcr. Kügük küçüktlcgüjikliklerın kerteh bınkimlerinin, belli bir noklada ııılcl biı değıijmeye nasıl yol açtığını gösterdıler. Bumınla Darvvin'in "K.aınbrienpatlaına"olarakbılmendurumu anlayamaması sorunıına ı^ık tııttular. Kanıbrienpatlamanınöncesincaıt fosılbıılııntıılaıı pek a/dır. Aıdmdan da. caıılı tüıleriııde "birden"çokbüyükbırgelış:mesaptanır. Aslında fosil bulunluları cvrimin kerteli olduğu yorumunauymaz. ( anlı türlerinınhızladeğiştiği dönemler ve de lıiebı ışey in değişmez bir göriinümdc olduğu hnşkauzundönemler vaıdıı. Daı win, keıteli geli^menin olu^uııu gösterecekyenı fosılbııluntıılannmyalnızca bir zuıuaıı sorunu olduğuna ınanıyordu. Oysabubııluntularhiçbir/amangerçeklcşmcdi. Buna karşılık Gould ileEldrege gercek durumuanlamışlardı.Bubuluş.diyalektiğın temel yasalarındanbiri olaıı niccliklcrin niteliklere dönüşümünün bır ke/ daha doğrulanmasıydı. Neredeyse algılanmaz bir özellikte olan tek tek ve küçiik kiiçiik değişiklikler üsl ü.ste binerek bıriken nicelik bellı birnoktadaani biı sıçıamayı. niteldeğismeyi uyarır. Doğal âlemde bu tekrartekrar doğrıılanmıştır. Toplumun kendisine de uygulanabilir. IJ/unsürelerıçındeyeralan küçiik kiiçükdeğiijiklikleı, ani sıçramalarayolaçar. çizgilennde buluşan doktorların teşekkürüyle kutlayacağını düşünür müydü acaba? Düşünmediklerimizi de yaşıyoruz kımı zaman. Işte bu sabah postadan çıkan mektup. Dino'nun çizgilerinden bir uzantı. Ellerin birlikteliği. Ne yandan baksak güzel bir olay, guzel bır ornek bu. Ellerin bırliktelığıyle daha güzel boyutlara varacağına inanıyorum. "lyi ki doğdun Dino" dıyorum. O doğumunu kutlayan doktorları da umutla selamlıyorum. ^ Oysabiliınsdakadcmikdünyaya burjııva ıdeolojısı egemendir ()nlardoğal âleıniıı ve toplumun ani sıçramalarla, yani devrimlerledeğibtiğinikabuledemez.herşeyiıı kerteh olduğuna ınanmamı/ı ıstcrler. Oysaenıleribilimsel araştırmalardöne döne bu bak lyı karşıt di'ujer. Gould ileF.ldiLge'iııaraştırmalarından çıkardıkları sonııçlarda korkıınç ıtirazlarla ve kanjillıklarla kaibilaııınıijlır. Gould, diyalektık Marksıst telsefenin temel diişiinee.sininyabaııcısıdeğıldı."l',verSıncc Darvvın" adlı kıtahında Kngels'in, May S. Jay Gould. Kanserle kuvgası 20 yıl siirdü. Sayın Müşerref Hekımoğlu, Onur duyduğumuz ve bize her zaman sorumluluk duygusu veren amblemimizin oluşturulmasında sızın katkınız unutulmazdır. 23 Mart 2003 tarıhınde sızın sayenizde ulaştığımız ve hastanemıze katkılanndan onur duyduğumuz Abıdın Dino'nun 90'ıncı yaşgününü hastanemızde kutlamayı duşunuyoruz. Güzin Dino 'ya bu konuda bır bılgılendırme mektubu gönderdık ve kendısının bu konudakı duşuncelerını bekliyoruz. Abidin Dino çalifirken...