Katalog

10 Bugün Orhan Kemal'in ölümünün 32. yıldönümü. Orhan Kemal, birkaç kuşağa birden emeğin değerini, yoksullara ve yoksulluğun nedenine bakmayı öğreten bir yazar. Ancak ölümüne doğru bir ev sahibi olabilen yazann kendi yaşamı da romanlarına konu olacak kadar gerçek.... CUMIIURİY[;["DER( Ü7üntiiler ve hayallerle geçmiş bir ömün onunkisi... Tam da işler yolunda gıtmey kendını "korkacak" derecede iyi hissetti birdönemdekalbınınıhanetmeuğradı. 19" yılının Haziran ayında seyahat için gittı, Bulgarıstan'da hayatını kaybetti. Ölümüı den beş giin öncc günlügüne diiştüğü son s; tırlarşöyleydı: "Buyolculukdaburadabitmiştır ." C'enazesini, Kapıkule'de ailesi ve sevenlı ri karşıladı. İşçiler, kendi hallerini kendıı anlatan yazarlarının önünde saygı duruşuı dabulundular. Içlerindenbıncenazeyitaş yan mınibüsiiıı önüne, "Biz işçiler scnin h; tıran önünde saygıylacğılın7"yazılı bir paı kartastı... (,'eyrekyüzyılı aşkın bir 7.amandırarami/ da yok Orhan Kemal, Şimdi bir müzesi va CihangirAkarsuCaddesi'nde. Fotoğrafla mektuplar, kitaplar, plaklar, bırtakımpıj; ma, bir çiu terlik, lotr şapka, daktilo, taral ayna, çatal bıçak, cüzdan, kahve fıncanl; rı,üldüğündeyüzündenalınanmask... Mi zede sergilenen bütün bu eşyalar, yazar, e: baba, sevgili, düşünce suçlusu, bir dönenıı belki de en acılı kahramanı olan Orhan Kt mal'ıanlatıyor... Küçük oğlu Işık Öğütçü, müzcye gelen z yaretçılerdenbazılarınınkendisine,"Hep: bu kadar mı" şeklindc bir soru yönelttikler ni söylüyor: " Eee, tabu hepsı bu kadar. Babamın hıçbı zaman koltuk takımı, yatak odası takımı ol madı ki! Omuzlarında altı nüfuslu bir ailej geçindirmenin y ükü vardı Eve ekmek getı remediği zamanlarolurdu. Üç oğün kıvırcı salatası yedığınıız günleri çok ıyı hatırlıyo rum... Hayatıboyuncaaldığıtekşey, Basın köy'dekı evimız oldu. O da borç har<, la...Adamcağızrahatbır'oh'dıyemedengıl tı." "Bereketh Topraklar Üzennde", "72. Ko ğuş", "Murtaza", "Gurbet Kuşlan"... ()rha Kemal'ı ölümünün 32. yılında saygıyla anı İşin içinde delilik olmasa O GÜLER EMEKTAR Orhan Kemal, "Benim gerçek öğretmenimdir" dediği Nazım Hikmet'in teşvikıyle başladığı yazın serüvenine onlarca roman, hikâye, 200'ü aşkın senaryo ve 10'un üzerinde tiyatro oyunu sığdırdı. Kahramanları, Adana'nınpamukırgatları,kapitalizmlebirlikte dağılan aileler, çocuk işçiler, fahişeler, eve ekmek götürmeyi becerenıeyenler, büyük şehrin tutunamayan küçük insanlanydı. Onun eserlerinde halkı vardı. Köyünden(,'ukurova'ya gelen Pehlıvan Ali'leı, "Vazıfebaşındagörmeyecek gözün dünyayı, demeyeceksin evladım, ciğerparem!" diyerek sorgusuz sualsiz görevini yerine getiren Bekçi Murtaza'lar, etrafınaokkalı küfıirlersavuranTopal Eskıce'ler.. Onların arka planınday sa kapitalizmin yavaş yavaş kök saldığı Türkıye gerçeklerı... Kıtaplarındaanlattıkları kendi yaşamından uzakşeylerdeğildı.lleptanıdığıinsanları, çevreleri anlallı. 1956 yılında Arka Sokak adlı hikâyesinden dolayı kavuşturmaya uğradığında mahkeme hâkıminin, "Konularını ııeden hep fakir fukaradan, işçilerden alıyorsun? Türkiye'de iyi yaşayan, varlıklı vatandaşlar yok mu?" sorusuna şu cevabıverdi: "Ben gerçekçı bir yazarım. 1in ıyı bıldığirn konuları elc alırım. Varlıklı yurttaşların yaşayışlarını bilmiyorum. Nasıl yaşadıklarından haberimyok" POROY^ Gerçekten de hep bildiği konuları yazdı. I lerromanında, hikâyesindebirazdakendısi rhan Kemal... Emeği anlarmış vardı. Ya Beyrut günleri, ya yoksulluğu, ya ama kendi emeğinin değeri bilin eşi, ya da yaşama düşü kurduğu aşklanyla... Orhan Kemal basılan kitaplannın gelirlememiş bir toplumcu yazar . Hayatının son günlerine kadar çalış ny le bınbır zorluklar içinde yaşadı. Parasızlımış, üretmiş; roman, hikâye, senaryo ve oyun ğı, yoksulluğu hayatının herdöneminde, en alanlannda onlarca esere imza atmış bir ka ağır şekilde hıssetti. Bir mektubunda dostu lem emekçisi... livıne ekmek parası götür FikretOtyam'ayazdığışusatırlar, içindebumek için koltuğuııun altına sıkıştırdığı ro lunduğu güç yaşama koşullarını gözler öıııimanlannı, hikâyelerini ucuzpahah demeden ne seriyor: yayınevlerine vermiş, alacakları için Yeşil"Birarakendimisigortaettiripbirhususiçam sokaklarında ya da editörlerin kapılann Çızim: da süründürülmüş... SEMİH nin altına atmak, bu suretle sigortadan alınması mümkün parayı çocuklarıma bırakmak gibıçılgıncafıkirlerkafamdaciddiciddıyer etmedi değil. Ama, can tatlı, yapamadım. Geldigeçti..." Yazmak,dellllklşldlr... î fv Koşullar ne kadar kötü olursa olsun yazmak konusunda hep ılk günlerin heyecanı içindeydi. Çünkü anlamak ve anlatmak tek derdiydi. "Öldürmeyıp süründürüyorsa da 'Romancılık'nıesleğimi seviyorum. Hemde delıler gibı" demiş ve şu soruyu yöneltmışti: " Zaten işin içinde delilik olmasa el âlem, it köpek yanı, para kırarken yüzlerce sayfa yazılırmı?" Onca üzüntüye, onca yoksulluğa rağmen hiçbirzaman karamsarlığadüşmedi. Bütün karakterleri iyinıser ve umut doluydu: "Yıkıyorlardı...()rtalıkçığlıkçığhğaydı,ortalıkduman dıımana... Memed de nıahvolmuşçasına çöküvermıştı evininyıkıntıları önüne Ayşe yanıbaşında. Bir ara gözüne Gafur ilişti: El feneriyleciplenn çarpan ışıkları arasında gülümseyerek bakan memnıın yüzü. Ayşe kızdı, deli oldu hatta. Kocasının,onun Memed'ininböylekadın gibi çöküp ağlamasını nu gösterecekli ona? Omu7undan tutup çekti: Kalk lan, kalk. Gene yaparık, yenisini yaparık!" ()rhan Kemal' ın nasıl yazdığına C'ağaloğlu'nun Cibalikaprnın kalıvehaneleri tanıktı Belkıdebuyüzdenkarakterlen.sokagın bütün kokusu ve rengıyle bu denlı canlı sızmıştı romanlarına. Belkidebuyüzdcn kitapları hiçbır zaman güncellığini yıtirmedi.Çünküohayatlarhâlâyaşanıyor, o kahramanlar hâlâ aramızda, yanı başımızda... guleremektar@mynet.com Sanatımın amacı... Peki, neydı Orhan Kemal' in sanatının amacı? Bu soruya en güzel cevabı kendısivcrdı: "Sanatımın amacı: lıısanlıgın, ınsanlık taratindan, insanlık ıçııı yönetilmek çabası adına sanat..." Sürgünler, yalnızlıklar, yoksulluklar, hapislikler, Orhan Kemal Müzesi'nden... (Fotograflar: IİLİZKARAATA)