Katalog

8 CUMHURİYIVI DERGİ Terapi olmazsan ölmezsîn MEHMET GÜÇ cw York'taki ikizkıılelereyapılan saldın, psikiyatrinin hayatımızdakı yerıni bir kez daha hatırlatmıştı bize. New York'tan gelen ilk haberleregöre,saldmnınşokundankurtulaınayan Amerikalılarm neredeyse yansıpsikotcrapiye başlamıştı Ardından Türkiye'de yaşanangençinliharlarlagündemegeldıpsikiyatrı. Yaklaşık iiç yıl önce, 17 Ağustos depreminden sonra da cn öncmsenen yardımlardanbiriydi.sağkalanlaraverilenpsikolojikdestek. Örneklere bakılırsa, büyük felaketlerin in N san üzerindeki etkileri, psikiyatrinin üncmini ortaya çıkanyor. Peki psikoterapiyi gerekli kılaıi o etki, o şey ne? Ya da bir başka dey işletcrapı aslındabukadargerekli nıı? Yazdığı ilk kitap "Terapi Şeysi" ile psikiyatrıyı, onun tedavi yöntemi olan terapiyi tiye alaıı C'cnı Mumcu'yla söyleşiye bu noktadan başlıyonız. Aslında o da birpsikiyatrist. Ama kendi uzmanlık alanı olan psıkiyatriyi hayatın her alanına sızarak iktidar oluşturmaklasuçluyor. Ona göre psikoterapı; "hem organik durumların çözümünde; organik çözüme ek olarak kullanılan bir şey, hem de organik bir nıadde.ilaç kullanılmaksızın yapılanbırtedavı" Fotoğrallnr: VEDATDEMİR Mumcu,' Psikiyatri ne kadar gerekli' sorusunun ise talep edenlere sorulması gerektiğini söylüyor; " Ben kimseye, hcle eğer sendromal düzeyde bir sonın yoksa, terapi önermem. Sen istiyorsan, sen gerekli diyorsan, bir şey istiyorsan, bir talebin varsa belki de gereklidir. Ama bunu olmazsan ne olur? Ölmezsin. Ama hayatınıızdaki bir sürü şey de öyle. Kahve içmezsek de ölmeyiz. Kuru fasulye yenıezsek de ölmeyiz. Aldığımız bir sürü hizmet, bir sürü bilim böyledir. Genetik bilmezsek de ölmeyiz. Fizik bilmezsek de ölmeyiz. Uudaböylc birşey. Pskıyatrine yapmaya çalışıyor? 'Gerekliyim ben, her yerde gerekliyim' diyor." Mumcu'ya göre psikiyatri bunu hâkimiyet alanını genişletmek, iktidarını büyütmek için yapıyor. Nasıl yaptığına, hangi yöntemleri uyguladığınagelınec... "Psikiyatride her gün yeni yeni tanımlar çıkıyor. Şıı sendromu, busendromudiye. Meselabugün bızım şu masadaki halimize bakıp 'masada karşılıklı oturup sigara ve kahve içen adamlar sendromu' diye bir sendrom getirebilirler. Bu çünkü onların iktidar alanını genişleten ve ona rant sağlayanbirşey. Mcsela Amerika'da silikon vadisinde aııi zenginlikleroluyormuş. Adam birden zengin oluyormuş. Oradaki psıkıyatrıstler ani zengınlik sendromu di y e bi r sendrom tari f etmişler. Bananedüşünüyorsun diye medyadan bir arkadaş sorııyor. Hiçbirşey düşünmüyorum. 'köyden ındim şehire, şaşırdım birdenbire' diye halkın yıllardır söylediği birşey var. Hayatımızda büyük değışiklikler yaşadığımızda, bir şeyler yaşarız. Bunu sendrom düzeyine çekmek, bunu tariflemek, tedavisini tariflemek, ben buradan da ekmek yiyeceğim demekten başka hiç bir şey değil. insanlıkhallerininhepsini aynı anahtarlaaçamazsın." Bir de pskiyatriy i gerekli kılan anlarda zamanlarda yapılan soytarılıklar var Mumeu'ya göre... Peki psikiyatriyi gerekli, hatta /orıınlu kılan durıımla, bu suni dıırum nasıl ayırdedilebilir? "Ben sızı durup dururken tedavi cdemem. Şöyle tedavi ederim. Yolda giderken bir baktım ki bir Pskiyatrî ne araba çarpmış ve kaf'a çatlamış yapmaya ve ölnıek üzeresiniz, ben o nokçalışıyor? tada sızi tedavi edeyım mi, ettire'Gerekliyim'ben, yim mi, lıastaneye götüreyim mi her yerde diye sormani. O noktada size gerekliyim' diyor." müdahalc cdertm, taa kı şuuruCem Mumcu'ya nuzaçıhp.kendinizbirşeysöylegöre psikiyatri yınceye kadar. Psikiyatrinin de bunu hâkiniryet böy le bir tarafı var. Böy le bir inalanını saııi dıırum var." genişletmek, Bir de psikiyatriyi gerekli kıiktidarını lan zamanlarda yapılan daha kobüyıitmek için mik işler var ki, bunlara da medyapıyor. ya aracılık yapıyor Mumcu'ya göre. "Bir intiharvakasıyaşanıyor. Adamın birisi çıkıp hakıkaten de hastasıyla yaşadığı ilişkiyi tıkırtıkıranlatabiliyor. Adamın bırisi hatta bırkaç adam ortaya çıkıp televizyondabirterörlideriyleilgiligörüntüyebakıptakırtakırteşhis koyabiliyor. Siyasi düşüncelercteşhiskoyuyor,müzikgruplarınateşhis koyuyor, bilgisayaroyunlarına teşhiskoyuyor. Hoopyani,hoopbakalım..." Mumcu'nıın ilkkitabı Terapi Şeysi işte bu türdurumlarüzerine birrahatsızlığın iiriinü. Bu yüzden kitaptaki her öyküde terapi, terapiyi yapan doktor, hastasıyla ılişkısı tiye alınmış. Psikiyatrinin o eiddi duruşu ince bir mizahla bıraz sarsılmış. Ama bu bile yeterli değil yazarına göre. "Psikiyatri alanında daha çok şey yazı Imah" diyor. Peki yazarın bütüııderdı psıkıyatrıyle mı? Anlattığı dunımlar başka alanlarda, disiplinlerde yok mu? "Biitiin disiplinlerde beni rahatsız eden şeyler var. I ler disıplınde uzmanlaşmanın yarattığı birdisiplinli oluş ve tabıı ki gclışcn bir bilgı ağı var. Şimdi herkes bu bilgi ağına hâkimolmakistiyor.Budisıplınlerkendı içlerindeiktidaralanlanoluşturmayabaşladılar, birbirlcrıne dertlerını de anlatamamaya başladılar. Bütünedairbilgiyide herkes kendı açısından körün fılı tarif'i gibi yapmaya başladı." l ler disiplinin bilgiyi kendi iktidar alanını genişletmek ıçın kullanmaya başladığını sayısız örnekle anlatmak mümkün. Cem Mumcu'nun örneği kendi uzmanlık alanından. "Mesela psikiyatri 1960'larda 70'lerde panik diye bir şeyi keşfediyor. Birdenbire bütünmetinlerdeböylebirkavramoluşuyor veböylebirhastalıksınıflandırmasıyapılıyor. 7()'lerden sonra psikiyatri alanıntekhâkimi haline geliyor. Ben diyorum kı bırdakıka yaa panik dediğiniz şey mitolojide Pan'dan beri varolan birşey. Pan gırerormana ve herkes panik halinde kaçar. Buna felscfe bakmış, buna sosyoloj i bakmış, buna resimlerde rastlarsınız. Ve sen birdenbire büyük bir hâkimiyetle, büyük bir iktidarla koltuğunarkasınageçıyorsun.'bukonuyuben biliyorum' diyorsun. Daha da koıniği psikiyatri içindedekuramlar.ekoller var, onlarda kendi aralarında ben dıyorlar. Üavranışçı ekol diyor ki bu böyledir, biyoloj ik ekol bu böyledirdiyor,analitikekolbuböyledirdiyor. Bir dakika yaa, panik dediğimiz bir şey yok, insan dediğimiz bir şey var. Bu taınamenkaçınldı." Şeysi durumlaryazılmalı... Neredeyse her disıplıne, her bılım dalına aynı gözlükle bakınca her yerde "şeysi" durumlargörmekmümkün Mumcu,"Buşeysi durumlar yazılmalı deşi fre edı Imelı" diyor ve ekliyor; "Ben hakinı olduğum bir alaııda Tcrapi Şeysi'ni yazdım. Yayınevı açısından şeysi dizisinin başıydı benim için. Bir sürü alandakıbupostmodernleşmişhali.banadıımurifade eden lıali, şey leştınlenşeylerıyazmak gerekıyor. Şu an telsefe şeysi ya/.ılıyor, biryüreklinınç'kıpmedyaşeysınıyazmasını istiyorum. Bir yüreklinin çıkıp edebiyat şeysini yazmasını istiyorum Öylc bir plan bu." Biraz cesaret isteyen bir işten söz ediyor Mumcu. Herkesin kendi eviniaçmasınıisti