Katalog

27 OCAK 2002 SAYI 827 13 bir tahsildar annemin annesi diyorki, "Eğer Allah' ın varsa, eğer inanan bir insansan, al şu çocuğıı kurtar, bizim nereye gittiğimiz belli değil". Teyzem o zamanlar 12 yaşında. Zaptiye tutuyor kolundan, atın arkasına atıyor, köyüne götürüyor, Artova'nın Altederesi köyüne. Orada, kendi çiftliğine hızmetçi olarakvahijanbirisiileevlendiriyor. Yıllar sonra teyzem eşine, "Benim bir kardeşim vardı, onu arayalım" diyor. Niksar'a geliyorlar Niksar'daarayaarayabuluyorlar. Sonrasını annem şöyleanlatırdı: Karanlıkçabırodadaydım.beklegelecekdediler. Kapınınyarı aydınlığındabirisigöriindü. Bentitriyorum. Böyle yaklaştık, gözlerinden tanıdım, sarıldıkağladık. Roman nasıl kuruldu, kaç yıllık bir çalışmanınürünü? 1960 darbesinden önce Ankara sokaklarında gençlik Osnıaıı Paşa marşını söylüyordu. "Olur mıı böyle olur mu, kardeş kardeşi vururmu". Darbeden sonra MilliBirlikKoAnnemise Ermeni kökenlı. Dörtyaşındaaı nıitesi'nin desteği ile Ülke dergisi çıkarıldı, lesinden ayn kalmış ve bir nüfus memuru benden, bu marşı ve ona neden olan olay ı ve Osman Paşa'yı özetlemem istendi. Araştırnun evinde büyümüş. Önceki ismi Nurıma yaparken burada, şoven milliyetçiliğin se' ymiş, sonra Bedri ye y apmışlar. sernıayesi olarak dainıa öne sürülen kahra1915'temi? manlık hikâyesinden önce bır ınsanlık draEvet. mının olduğuııun farkına vardım. Osmanlı Babanız... O sünni, askerden dönünce annemle ev cökiişe, Bulgaristan uyanışa doğrıı gidiyordu. Konuylaılgilisadeccokumaklakalmalenmış, annemin bizim üzerimizdeki etkisi dıın, Bulgaristan'a da gittim. biiyüklür. Çokduygusal birkadındı, hayata Bulgarlar bu tarihi, sizinle birliktc bağlı, espnli biriydı, ama ben bir şey anlatıranıııısaınaya hazır mıydılar? ken başlardı ağlamaya, çıkışırdım, "Ağlatlk gıdışimde biraz kuşkulandılar, bu mak yok" diye, gözlerinde yaşlarla gülerdı... Romanını/.daki M erycm karakteri, ne adamneyinnesi? Hattahalktan şöylediyenler de oldu: Osmanlı zanıanında define gökadar anncniz? menlervarmış.onunpeşindeysenbizekokObirazannem,birazMeryem'dir. Isa'nın annesi benim için ideal tiptir, yani böyle bır latmadan sana vermeyiz... Plevne valısıyle göriişrünı, "Sizin gençler bizden bir uçak kaannem olmasaydı Meryem'i yazamazdım. Virdılar, nasıl yorunıluyorsunuz?" diye sorAnncniz kaç yaşına kadar yaşadı? du. "Maceradır," dedım "Türkıye'nin sorun8687 yaşınakadaryaşadı. larının çözümü uçak kaçırmaya bağlı olsa Ailesinin i/ini hiç sürmemiş ıni, ya da dedimbiz 1 gecedebütiinuçaklarısizekaçıhiç ses çıknıamış nıı, bir daha? Annemin bır de ablası var, annesi ile abla rırız " Bu yanıt valinin hoşuna gitti ve araştırmamı kolaylaştırdı. Kanlı Tabya'yı, Beş sı sürgüne gönderiliyor. Yürüyüş kolu zaptiyelerle beraber N ıksar, Tokat, Artova o taraf Tabya'yıgördüm. Hanjii yıllardansözcdiyoruz? lara, Sıvas'adoğruyürüyor. Bir atlıgeçiyor, Araştırmaya ilk gidişim 1973, ikincisi 1984. Süreklinotlaraldım. Romanı yazmaya 1977 y ı lında başladım, ama araştırmalarımı da sürdürdüm. 17 yılda, 17 defter doldurdum ve romanı yazarken bu defterlerden yararlandım. Romanınızın ana karekteri Merycm, ama diğcrlerinin dc küçümscnmcyccck bir belirleyiciliği var... Bu roman bir iki kiş.inin arkasına takılıp gidecek okuyucular için yazılmamıştır. Stendhal romanı, "Bir yolüzerinde gezdirilen bir ayna," diye tanımlar. Benim romanım yoludeğil, biralanı veriyor. Beş tane birinci kişi var ve olay lar, bu beş ayn ayrı, bu beş kişinin gözlem açısından veriliyor. Ama geriye dönüş yok, bütünlüğü kronoloj ik bir düzen sağlıyor. Aynca, çok zonınlu olmadıkça Plevne kentinin dışına çıkılmıyor, sadece çokyakındakiköylerleilişkileranlatılıyor. Romamnız iiç cilt olacak, üçii de Plevnc'dc mi gcçiyor? 1 ivet, ama her roman tek tek de okunabılır. Birinci roman 18291850, ikinci roman 18501877 dönemini anlatıyor. 1877'de savaşbaslıyor. Üçüncü cilt de savaşın altıaylık dönemini anlatıyor... Ana karekterlerin kimliklerî... lkisi Türk, ikisi Bulgar... BirdeBulgar'dan dönmeMeryem. Osmanlı hâlâ tartışılan bir konu, roman bu anlamıyla tepki çekmedi mi? Osmanlı dünyasına fazla eğilimgösterenler Bulgarlar'ın öne çıkmasını, müslüman kesiminezikveolumsuzluklarıylaelealınmasını eleştirdi. Ancak şunu unutmamalı, roman kişileri birbırlcrine karşı olabilirler ama bir romancı asla taraf tutmaz. Yani roman kişilerindcn bırı düşman, öbürii dost olarak yazılamaz. Romancı hepsine insan olarak bakar. Türkiye'de rcsmi tarih Plevne Savaşı'na nasıl bakıyor? Bize anlatılanların nc kadarı gerçek? Osman Paşa'nın çok iyi bir stratejist olduğu gerçek. Paris'te askeri akademide okumuş. Plevne'de muazzam bir savunma savaşı var. Bir def'a, dünya askeri tarihindew Cemalettin Aykın, "Zor Zamanlar" romanında Plevne Savaşı'nı, savaşın tozu dumanı arasında da yerinden yurdundan olan insanlan, bozulan dostluklan anlatıyor. Aykın, "Ben tarihten yararlanan, romancıyım" diyor. Büyük çöküş ve acı insanlan BERAT GÜNÇIKAN "Acı şeyler bunlar. Osmanlı için. Bir zamanlar cıhanı tıtreten. Koskoca bır devlct. Acılı,kırgıncabirbakışladalgın,hayıflabaşımsalladı. 'llalıf'eı Müslımınvelslam'ın yeşil sancağı, 1 Iıristiyan Avrupa'nın hinıayesinegirsin! Çokyazık! Koskoca bır lslam imparatorluğıı, kendini koruyabilmcktcn acizdirdenıck! Padişahımızda kabul ediyor. Asrileşmek,ıslahat... Ilepsigafletbunlann. Söylüyorunı avıkça: önüıniiz kaıanlıktır!" Cemalettin Aykın, Belge Yayınlan tarafından yayımlanan "Zor Zamanlar" romanında Plevne Savaşı'nı hazırlayan koşullan, çöküşü ve bir sancağın altında, hiçbir sorumluluk almadan, güvenle yaşamanın yitiminin korkusunu böyle anlatıyor. 180 yıllık tarilıi okurken, insanın iktidarlarönünde nasıl savrulduğunu, tarihin yazmadığı acılan seziyor, tarihinumutsuzluğadoğrudönmesinintelaşını yaşıyorsunuz... Aykın'la romanı ve karakterlerini oluşturan yaşamını konuştuk: Romanda nc kadar siz vc ailcniz var? üabam 9.5 yıl cepheden cepheye askerlik yapmış, istiklal madalyası almış bir adam. CEMALETTİN AYKIN Cemalettin Aykın, Tokat Niksar doğumlu. Babası manav, annesi ev kadınıydı. En çok Niksar'ı da yıkan Erzincan depreminden ve karneli savaş yıllarından etkilendi. Depremin olduğu gün, büyüyünce Niksar'da kalmamaya karar verdi. Ortaöğrenimi süresinde okumaya, yazmaya ağırlık verdi. Üniversite eğitimi için Ankara'ya, Dil Tarıh Coğrafya Fakültesi'ne yöneldi. 1951 Komünist tevkifatında arananlar arasında yer alan Aykın, çözümü Suriye'ye geçmekte buldu. Gazeteci kimliği ile sınırı aştı. Suriye'de sığınma talebi kabul edilmedi ve tutuklandı. Altı ay sonra da Türkiye'ye iade edildi. TKP ile bağlantısını sürdürmedi. Askere gitti, döndükten sonra Fransız Filolojisi'ne yazıldı. Aynı süre içinde, devlet memurluğu yaptı, solcu kimliği nedeniyle sık sık sürgün yaşadı. Evli ve iki çocuk babası olmasına rağmen yüklendiği bu hırsı "Ayakta kalma ve doğrularını savunma çabası," olarak tanımladı. 1970'te eğitımci olarak yurtdışına çıktı. Provence Üniversitesi Türkoloji bölümünde okutmanlık yaptı. Aynı üniversitede modern edebiyat alanında doktora yaptı. Çalışması, "Çağdaş Türk Şiirinde Fransız Etkilerinin Toplumsal ve Kültürel Görünümleri" Fransızca yayımlandı ve öğretim üyesi olarak atandı. Üç çocuk babası Aykın, emekli ve Fransa'da yaşıyor...^ Cemalettin Aykın'ın romanı "Zor Yıllar"da annesi de var...