Katalog

20 Çin'in ünlü sinema oyunculanndan Joan Chen, ilk kez yönetmenliği denedi. Filminin ismi: "Xiu Xiu". Çin'de yetişmesinin kendisinde tinsel açlık uyandırdığını söylüyor. Maddi açıdan azla yetinme başansını ise bir komünist olarak yetiştirilmesine bağlayan Chen, "Açlık çeken öteki benliğim" diyor, "yoksa bu filmi çekemezdim". İkiiilkeli biryılclız "XiuXiu "fılmiyle ilk kezyönetmenliği deneyen, Çin 'in enöndegelen sinema yıldızlarındanJoan Chen geçmişini veAmerıka'daktyaşamınıanlatıyor. Son filminiz "Xiu Xiu: The Sent Down Girl" Çin Kültürel Devrimi sırasında çocuklann içinde bulunduğu k$tu durumu irdeliyor. O dönemde siz neleryaşadınız? Kültürel Devrim 1966 yılında, yani ben beş yaşındayken başladı. 1967 ile 1977 yıllan arasındaki dönemde 10 milyonu aşkın çocuk sosyalizmin oluşturulması amacıy la Tibet ve Moğolistan gibi uzak yerlere gönderildi. Daha sonra hepimiz bunun kentteki işsizliğin önüne geçmek amacıyla yapıldığını ve her dönemin ne denl i dehşet verici olduğunu dilden dile aktanlan öykülerden öğrendik. Herkesin çocuğu o dönemden nasibini almıştı, herkesin. Gönüllü olmak insanın çok daha işine geliyordu. Aksi takdirde sürükleye sürükleye götürüyorlardı. Böylesi bir yazgıdan kendinizi nasıl kurtarabildiniz? Liseye başladığımın ilk yılında, film stüdyosuna gönderilmek üzere seçildim. Böyle bir duruma çok, ama çok ender tanık olunmaktaydı. Mao'nun karısı Uzun Yürüyüş ile ilgili üç film çekmeyi tasarlıyordu ve oyunculan bizzat onaylamak istemişti. Komünist amaca hizmet etmek, onun propagandasını yapmak benim için son derece onur venci bir durumdu. Sinema yıldızlığıdurumun dışında tutulmak için son derece garip bir meslek. Zamanla ün kazanmanız, kendisini topluluğun güttüğü amaca adamış biri olarak, herhangi bir güçlük yarattı mı? O zamanlar çok genç ve saftım. Şan şöhretten hiç hoşlanmıyordum. Hangi kentte olursam olayım, sokağa çıktığımda binlerce kişi itiş kakış çevreme toplanıyor, beni rahat bırakmıyorlardı. Bu durum beni çok korkuttu. Aslında paraşütçü olmak istiyordum. Paraşütçü mfi? Buna nasıl ilgi duydunuz? Paraşütçü giysileri çok hoştu; üstelik, kadınlar için olanlan bele oturuyordu. Genelde, kadınların gıysilerinın bele oturmasına izin verilmiyordu. Okul ünıformalanmız bedenın kıvnmlarını ortaya çıkarmaktan yoksundu. Kadınsı çizgilerinizi gizlediğinizde, sanki daha güçlü oluyorsunuz. Bir de, bizlere erkeklerden farklı davranmamamız gerektiği öğretildi. Ama, hiç de erkeksi olmayan bir davranış biçimini de gayet iyi öğrendiğiniz bir gerçek. Amerika'yagelip'Tai Pai" ve"Son Imparator" filmlerinde rol aldıktan sonra yepyeni bir yığın şeyi öğrenmek zorundakaldım. Amenkalılann bendenbirtürÇinlilik sergilememi istediklerini biliyordum: Egzotik, çekik gözlü, uzun saçlı, cinselliği ağır basan, kınlgan bir Çin bebeğı olmalıydım. O zamanlar buna ayak uydurmaya ve istediklerini yerine getirmeyehazırdım. Şımdı bundanpışmanhkduyuyorum. Ekranın perisi olmanızı sağlayan dişiliğiniz size epey bir ün kazandırdı. Dişilik, size Çin'de öğretilen androjenliğe kıyasla, daha mı güçlü bir silah? Buıkısınıbırbıçımdekaynaştırabileceğimı öğrendim. Son filmimi yönetirken çoğu erkek, 60 kişılik bir ekibi yönlendirmek zorundaydım. Bu nedenle, hangisinin daha ağır bastığıru öğrenmeye çalıştım: Katı ve dobra dobra davranan biri mı olmalıydım, yoksa cilveli ve çekingen davranmak mı daha etkiliydi? Kimi zaman kirpiklerinizi oynatmak bile işe yarıyor. Dişiliğin gücünü öğrenmek zorundaydım. Artık her ikı maskeyi de takınabildiğim için şanslıyım. Çin'de yetiştirilmenizin size kazandırdığı daha ideolojik öteki özellikler konusunda ne diyorsunuz? Şimdi ABD'de sürdürdüğünüz yaşam konusunda neler öğrettiler? Bende ele geçırı lmesi güç, kendi çıkarlannızın ötesinde, tinsel bir şeylerekarşı V bir açlık uyandırdı. Beni film yapmaya ıten de bu oldu. Maddı durumum açısından son derece rahatım. Kendimi çok varsıl hissediyorum; daha fazlasındahiç gözüm yok. Açlık çeken öteki benliğim. Bu filmi kafamda tasarlamaya başladığım andan, tamamlay ıp sizinle bu sohbette tartıştığım ana dek geçen süre içinde önüme sürekli engellerçıktı. lçimde böylesine yoğun bir açlık ya da dürtü olmasaydı, bu filmi asla gerçekleştiremezdim. Kendinizi maddi şeylere kaptırmanızı engelleyen şey her ne ise, bunun Çin'in de Amerikan kapitalizmi içinde kendini yitirmesine engel olacağına mı inanıyorsunuz? Kapitalizmin etkisi Çin'de hızla yayılıyor gibi. Çinlilermarka konusunda Amerikalılardan çok daha titizler. Genç kuşak Chanel marka bir dudak boyası ya da kozmetik almak için aylarca para biriktiriyor. Daha az şey le mutlu olmay ı komünist yetiştirilme biçemine borçluyum. Gelgelelim, genç kuşak materyalizme kucak açmayahazır sanki. Onca yurtseverliğinize karşın, Çin'de film çekmenize izin verilmedi. Siz de sonunda filmi yasadışı olarak çektiniz. Bunun bu denli güç olacağını biliyor muydunuz? Bu kadannı hiç düşünmemiştim. Amacım, doğup büyüdüğüm ülkeye olan minnet borcumu ödemekti. Ama, ünlü olmam birbiçimde bana zarar verdi. Yakalansaydım, bıraz daha ağırbır cezaya çarptınlırdımtanınmış biri olduğumdan, salt gösterişolsundiye. Ülkenize döndüğünüzde yaşadığınız böylesine sancılı durumlar iki farklı kültür arasında geçen yaşamınızın olağanbirparçasımı? Kimi zaman nereye gidersem gideyim, kendimi bir piç gibi hissediyorum. Çin ile ABD arasında mekik dokuduğum sürece hep bu tür gerginlikler yaşadım. Kimi zaman her iki ülkenin de bana sırt çevirmesinden korkuyorum. Ama çoğu zaman iki farklı kültürde yaşadığım ve her ıkisini tanıdığım için çok mutlu oluyorum. Çin' in gerçek dokusunu özlediğim bir gerçek, ama ınsanlann bir şey len özlemesı çok hoş birduygu. ^