Katalog

14EKİM2001.SAYI812 11 adalctinin tanığı olun. Öldürülmeyi beklerken açlıktan ölen sivil halk. Amerika'da, 'Afganistan'ı taş devrine geri götürecek bir bombalama'dan söz edilmektedir. Biri onlara söylesin lütfen, Afganistan zaten taş devrini yaşıyor. Eğer Amerika'nın içini rahatlatacaksa, bu duruma gelinmesinde onun da payının azımsanmayacak ölçüde olduğunu söyleyelim. Amerikan halkı Afganistan'ın haritadaki yerini hayal meyal hatırlıyorolabilir(Afganistan haritasına hücum olduğu haberleri geliyor kulağımıza), ama Amerikan hükümetiyle Afganistan eski dosttur. 1979'da Sovyetler, Afganistan'ı işgalet' tikten sonra, CIA ile Pakistan'ın YAİ'si (Yönetimler Arası tstihbarat), CIA tarihindeki en büyük gizli operasyonu başlattı lar. Amaçları, Afgan direnişçilerinin gücünü Sovyetlere karşı kullanmak ve direnişi genişletip bir kutsal savaşa, bir cihadadönüştürmekti. Böylece Sovyetler Birliği'ndeki Müslüman ülkeler komünist rejime baş kaldıracaklar ve sonunda da dengesini bozacaklardı. Başlangıçta bu olayın Sovyetler Birliği'nin Vietnam'ı olacağı düşünülmüştü. Ama bundan çok daha öteye gitti. Yı 1 lar boyu CIA, YAİ kanalıyla 40 Islam ülkesinden 100.000 radikal mücahide para yardımı yapıp kendine bağladı ve bunları Amerika adına yapı lan savaşta askcr olarak kul landı. Mücahitlerin alt tabakası, bu cihadı aslında SamAmcaiçin yürüttüklerini bilmiyorlardı. (Işin tuhaf yanı, Amerika da gelecekte kendine karşı yürütülecek bir savaşı finanseettiğinin farkında değildi.) 1989 yılında, tam on yıl aralıksız sürdürdükleri ve kana bulanarak bitirdikleri çatışma sonunda Sovyetler arkalannda harabeyc dönüşmüş bir ülke bırakarak çekildiler. Afganistan'daki iç savaş sürdü. Cihat, Ceçenistan'a, Kosova'ya ve Keşmir'e sıçradı. CIA para ve askeri teçhizat yağdırmayı sürdürdü, ancak giderler çok arttığı iç in daha fazla para gerekiyordu. Mücahitlerçiftçilerden 'devrim vergisi' olarak afyon ekmelerini istediler. YAl, Afganistan'ındört birköşesinde eroin işleyen yüzlerce labora. tuvarkurdu.CIA'ninülkeyegelişininüzerinden iki yıl geçmeden, PakistanAfganistan arasındaki sınır bölgesi, dünyanın en büyük eroin üreticisi ve Amerika sokaklannda satılan eroinin tek ve en büyük kaynağı olmuştu. 100 milyar dolarla 200 milyar dolar arasında olduğu söylenen yıllık kazanç, militanyetiştirilmesincvesilahlandırılmasına harcanıyordu. 1995 yılında Taleban o sıralarda tehlikeli,köktendincibirmarjinaltarikattıAfganistan'da iktidarı ele geçirdi. CIA'nin eski ortağı YAl 'den parasal yardım alan Taleban, Pakistan'daki birkaç siyasi partinindesteği . ni de görüyordu. Taleban bir terör rejimi başlattı. tlkkurbanlan kendi halkıydı, özellikle de kadınlar. Kız okullarını kapattı, kadınlan hükümetgörevlerinden attı, 'ahlaksız' olduğuna inanılan kadınlann taşlanarak , öldürüldüğü, zina işlemekle suçlanan kadınların canlı canlı toprağa gömüldügü şeriatyasalannı uygulamayabaşladı. Taleban hükümetinin insan hakları konusundaki uygulamaları göz önüne alınırsa, savaş tehlikesininyada sivil halkınyaşamlarınıntehditaltındaolmasıntnonu korkutacağını ya , daamacındansaptıracağınıdüşünmekyanlışolur. Bütün buolanlardan sonra, Afganistan'ı bir kez daha harabeye çevirmek için Ameri olasılıklaaslabilemeyecekler.Okişilerşan şerefpeşinde değillerdi. Arkalannda intihar mektuplan bırakmadılar, siyasal mesajlar da; saldınlan üstlenen bir örgüt de olmadı. Bütün bildiğimiz, yaptıklan şeye duydukJaninancın, hayattakalmaiçgüdüsününyada unutulmama arzusunun önüne geçtiği. Sanki bu insanlar, öfkelcrini bu yaptıklarından daha küçük boyuttaki bir şeyle çıkaramayacaklardı. Veyaptıklan şey, bildiğimiz dünyadabirdelikaçtı.Bilgieksikliğiyüzünden politikacılar, siyaset yorumculan ve (benim gibi)yazarlar, bukonudakendigörüşlerini, kendi yorumlannı ortaya koyacaklardır. Bu yorumlar, saldınların gerçekleştiği sırada yaşanan siyasi havanın bu biçimde çözümlenmcsiiyibirşey. Ama ufukta savaş görünüyor. Söylenecek ne kaldıysa çabuk söylenmeli. Amerika kendisini 'teröre karşı uluslararası işbirliği'nin dümenine oturtmadan; başka ülkeleri, neredeyse kutsal saydığı misyonuna katılmaya davet etmeden (ve onlan buna zorlamadan) önce söylenmeli. Amerika önce tlahi Adalet dediği, ama yalnızca Allah' ın ilahi adalet dağttabileceğine inanan Müslümanlara hakaret sayılabileceği uyansından sonra adını Sürekli özgürlük Harekâtı olarak değiştirdiği bu misyonla ilgili birkaç küçük açıklama yapsaydı iyi olurdu. örneğin kimin için İlahi Adalet ya da Sürekli Özgürlük? Amerika'nın bu savaşı, Amerika 'daki teröre karşı mı yoksa genel olarak teröre karşı mı? Tam olarak burada neyin öcü alınıyor? Yaklaşık 7000 kişinin trajik ölümününmü.Manhattan'dayerlebirolanbirbuçuk milyon metre kare büro alanının mı, Pentagon'un bir bölümünün çökmesinin mi, yüz binlerce kişinin işsiz kalmasının mı, bazı havayolu şirketlerinin iflas etmesinin mi, New York borsasının dibe vurmasının mı? Yoksa daha fazlasının mı? 1966 yılında Madeleine Albright, Amerika Birleşik Devletleri Bakanıyken ulusal televizyonda kendisine, Amerika'nın uyguladığı ekonomik ambargo nedeniyle ölen 500.000 Iraklı çocuk konusunda ne hissettiği sorulmuştu. Bakan bu soruya karşılık, bunun 'çok güç bir seçim olduğu'nu söylemiş, 'ama tümden bakıldığında, buna değer diye düşünüyoruz'demişti.Böylekonuştuğuiçinişinden olmadı Albright. Amerikan Hükümetinin görüşlerinin ve amaçlarının temsilcisi olarak dünyayı dolaşmayı sürdürdü. Daha daönemlisi, Irak'akarşı ambargo sürüyor. Çocuklarda ölmeye devam ediyor. tştedurumbu.Uygarlıklavahşilikarasındakidürüstçeolmayanaynmbu; 'masum insanlannkatledilmesiyle'(yadauygarlıklannçatışmasıyla) 'yakın ilişkili zarar' arasındaki ayrım. İlahi adaletin safsatası ve titiz matematiğı. Dünyanın daha iyi bir yer olabilmesi içın daha kaç Iraklının ölmesi gerekecek? Her ölü Amerikalı için kaç ölü Afgan gerekecek? Her ölü crkek için kaç kadınla çocuğun ölmesi gerekecek? Her ölen yatınm bankacısı için kaç tane ölü mücahitgerekli? Dünyadaki bütün televizyon ekranlarında Sürekli Özgürlük Harekâtı gösterilirken hcpimiz ipnoti/e olmuş gibi seyrediyoruz. Dünyanın süpergüçlerinden oluşan bir koalisyon, Afganistan'ı kuşatıyor, dünyanın en yoksul, en harap, savaşın yıkıpgeçtiğiülkclcrindcnbiriburası,hükümcttekiTaliban'ın, 11 Eylülsaldırısından sorumlu tutulan Usame bin Ladin'i koruduğubirülkc. Afganistan'daikincil değer olarak görü ABD 'niıt düşmanları özgürlüğün düşmanlan idi ise neden hedef özgürlük Anıtı değildi? lebilecek tek şey herhalde halkıdır. (Bu halk arasında yanm milyon sakat öksüz var. Kuytu, izbe köylerin üzerine havadan taknıa uzuvlarbırakıldığında insanların topallaya topallaya koşuştuklan anlatılıyor.) Afganistan'ınekonomisi berbatdurumda. Aslında Afganistan'ı istila edecek bir ordunun karşılaşacağı güçlük, askeri bir harita üzerinde işaretlenecek geleneksel koordinatlann ve işaret levhalarının bulunmamasıdır; ne büyük kentler vardır orada, ne otoyol lar, ne sanayi tesisleri, ne de su antma tesisleri. Çiftlikler toplu mezarlara dönüşmüştür. Kent dışı yerlere kara mayınları döşenmiştir; en az on milyon mayın bulunduğu tahmin edilmektedir. Amerikan ordusu askerlenni Afganistan'a sokmak istiyorsa önce mayınlan temizleyip yol yapması gerekir. Amerika'nın saldınsından korkan bir milyon kışi, evlerini terk edip Pakistan suıınna yığılmıştır. Birleşmiş Milletler, acil yardıma ihtiyacı olan Afganların sayısını sekiz milyon olarak tahmin etmektedir. Stoklar tükenirken yiyecek ve yardım kuruluşlarınınülkeyiterketmesiistenmiştirBBC, insanlığın son zamanlarda yaşadığı en kötü felaketlerden birinin başlamakta olduğunuduyurmaktadır. Yeniyüzyılın ilahi "Her ölü Amerikalı için kaç ölü Afgan gerekecek? "