Katalog

31 EK.İM 1999. SAYI 7 1 0 19 yerarşık yapısını bozar. Kod yapılandırıcı iletilere saldırır. Toplumsal düzen aeısından tehditoluşturur. Onlann yarattığı müzik değil, gürültü. Denctlenemeyen,dizgınlcncmeyenveasimile edilemeyen kaotik sesler. Düzensiz, uyunısuz, örgütsü tınılar. Yıkılan yapılan, çöken binaların gürültüsü. lsyanhalindekiinsanlarınhaykırışlan.ayaklanmışkitleninbağınşları. Müziğin yapısını yıkarakyerinegürültüyü koyan Einstürzende Neubauten, belirli bir uzanıda kalmayı, belirli bir yeıe ait olmayı reddediyoı. Nomadik bir varolu^u seçiyor. Yeni binaları yıkıyor, alanlaraçıyor, fakat oralardaycrleşmiyor. Einstürzende NeubaHeimat (Yurt) değil. Einstürzende Neubauten kök salmamada kararlı. Onlann gürültü estctiği, kültüre ve geleneğe şızofrenik bir tepki.TabulaRasa'nın "çokdilli" biralbüm olması da onlann köksüzlüğünü, yuvasızlığınıkanıtlıyor. Einstürzende Neubauten'in gürültüsünde, 1998 yılında yayımlanan Ende Neu (Yeni Son) albümlerinin adında da ima cdildiği üzere, bır döngü var. Fakat, bukısırbirdöngü değil. Gürültü kendidoğuşuna.başlangıcına (genesis' ine) dönüyor. Ende Neu albümünde hızlanan makine gürültüleri duyuluyor. Çalgı olarak Renault ve Alfa Romeo motorlan kullanılmış. Grup, yirminci yüzyıl deneyci, yenilikçi Makinesi'ndcn yola çıkmıslardı. Istanbul Şchir Tiyatro.su da Müller'in Misyon: Bir Pevrimi Anmak adlı oyununu iki yıl önce BerlinerEnsemble'dan Paul Plamper'ınyönetiminde sahnelemişti.) Einstürzendc Neubauten tiyatro ilc kavramsalbağlarkuruyorvcbunugcrçekleştirmederadyoyu "ıdeal biraraç" olarak görüyor. Çerçevelere sığmayan bir topluluğun radyoyu "ideal biraraç" sayması ilk bakışta paradoksal bulunabilinir. Fakat onlar, radyonun dinlcyıcıylc "yoğunlaşmı^ yakınlık" kurmayı sağladığını, radyodan yayılan seslerin beyinedoğrudanışledıği ileri sürüyorlar." Yeterki dinleyici bütün frekanslara açık olsun." > ' . .. duğunu söy lemck tlc pekala miimkün. Sanat dünyasının kurumlaşmışyapısı karşısında şiddete başvurmalan, şiddet veyıkıcılığı sanatın doğasını yorumlamada biraraç olarak kullanmalarıbubcnzerliklerinbaşındageliyor. Einsrürzende Neubauten topluluğuTabulaRasaaIbümündeyeralan"Headclcaner" adlı parçasında Beatlcs'ın "All You Nccd Is Love"ını yapıbozuma uğrattı. Bu Bcatles klasiğini öğelerinc ayırdılar ve BIixa Bargeld'in dcyişiyle "bır savaş resmi olarak" yeniden monte cttiler. Tabula Rasa albümlcrindekibirdiğerparça"Wüsle"(Ç'öl)başlığınıtaşıyor. "Wüste"deyaylıçalgtlannyanı sıra "mckanik gitar makineleri" de kullanmışlar. 1992 yılında, Körfez Savaş ı 'nın başlamasından, Körfez'deki petrol kuyularının alev almasından yaklas, ık biray öncc kaydcttikleri bu parçada ayrıca yanmakta olan yağ sesinden de yararlanmışlar. Tabula Rasa albümiinünkapağındaonyedinciyüzyıldayas,amış. Flaman ressanı Aınbrosius Bosschsaert'aaitbirnatünnort var Üzerindesineklerin dolaştığı yansı yenmiş meyveler, bir kadehşarap,birçekirdek...Butedirginedicive ürkütücüimgeleralbümeortaçağaözgübir korkuatmosfcri veriyor. Einstürzende Neııbauten, Kollaps (Çökme)veStrategiesAgainst Architecture(Mimariyc Karşı Strateji1er)albümlerinin başhklarından daanlaşılacağı üzcre, müziğı arkitcktonikbıryapı olarak elealanveyapıyı, "sonsuz Richter ölçcğinde beş derece'Mik sarsıntılarla silkeleyen, bozan, y ıkan bir topluluk. Onların mü/iğc, müziğın dilinc yaklaşımında Heıdegger'ci bireğılimin varltğından söz edebiliriz. Çünkü, Heidegger de Batı'nıngelenekselmetafiziğini vedilielealtrkcnmimarlığaözgübirsöylcmkullanmıştı. Heidcggcryapıyi bozuyor, fakat sonuçtadilin ancak bır yuva içınde mümkün olduğunu düş,ünüyor ve "asli sığınağa" dönüyordu. Böyleliklc, filozof ve nıiınar arasında bir analoğ kuruyordu. Işte, Hinstürzcndc Ncubauten'ın müziğe yaklaşı ve I leidegger'in dili ele alışı arasındaki yakınlık bu noktada sonaeriyor. ÇünküEinstürzende Neubauten yuvayadönmüyor, içınde yaşayabileceği bir evinşaetmiyor. Dahaaçıkbıranlahmla.müziğinyapısını bozuyor, ama bir başkamüzik yaratmıyor. Gürültü koparmada ısrarediyor, kaotikolandadireniyor. Orubun üyelcrı kendilenni müzisyen olarak tanımlamayı kabul etmiyor, seslerin öğütleyicileriveuyumlubirevreninyaratıcıları,olmayıreddediyorlar. Einstürzende Neubauten yapısını bozduğu, yıktığı müzığin alternatifini yeni birmüzikte görmüyor. Daha doğrusıı, müzik söz konusuolduğundaanaakımvealternatifayırımı yapmıyor. Böyle biray ınmı kabul etmiyor, müziği birbütün olarak reddediyor. Müziği sistemiçi görüyor. Müzığin muhalefet dinamiğinden yoksun olduğunu ileri sürüyor. Onlara göre müziğin gerçek alternatif gürültü... Müzik,tıpkı logos(söz)gibi yerleşıktir.Başıboşdolaşmaz, belirli birmekânı, sığınağı vardır. Oysa, gürültü kaotik ve akışkandır. Belirlibirmekânasığnıaz. Müzik evcildir, gürültü ise yurtsuz. Gürültü: Müziğin Hkonomi Polıtiği başlıklıincelemesindegürültününpolitikgücüne dikkat çeken Jacques Attali, müzik ve gürültünün taın bir kar^ıtlık oluşturduklarını belirtır.Attali'yegöreenyalıntanımıylamüzık, seslerin örgütlenmesıdir. Bu nıtelığinden dolay ı, her şeyden önce uyum ve düzen demektir. Müzik hiyerarşı üzerine kuruludur. Müziğin armonisi toplumsal hiyerarşiyi yansılır. Oysa gürültü, uyu^umsuzluğu ve düzensizliği ıf'adc eder. Müzığin uyumlu scslcrvcdU7cnlcnmis.notalarlakurulmus.hi Sanat teröristleri (SRL) Mark Pauline, Erk fVerner ve Matthew HeckerU utenyersizyurtsuzbirkollektivite. I leimat (Yurt) sözcüğü, Ikinci Dünya Savaşı sonrasında Almanlar için çok şey i fade etti.Savaşta bütün değerleriniyitirmişlerdi. Hitler onlara bir "hayat alanı" vaat etmiş, ama sonuçtayurtsuzbırakmıştı. Dolayısıyla, o insanlar için yurt edinmek, yuvaya sığınmak yaşamsal önem kazanmıştı. Hans Jürgen Syberberg'a göre savaş sonrasında Almanlar için "psikoanalitikbirtasan" ya da "bir umut ve ütopyasüreci"ydi. Blıxa Bargcld, "Tabula Rasa albümünün üzerinde görünmeden asılı duran temalardanbiri ütopyadır" demişti. Kuşkusuz, Bargeld'in sözünü ettiği, Syberberg'in "bir umut vc ütopya süreci" <jfj}ptk tanımladıgı tiyatrosunun en önemli yazarlarından biri olan Heıner Müller ile işbirliği yaptı. Yunan trajedyalarının, Shakespeare klasiklerinin yapısını çözen, çok farklı bir dille yeniden kuran Müller aslında, sağduyunun sessizliğini bozuyor. Ycrlcşik tiyatro dilininycrinc fragmanlan.bırbiriyleilintiliolmayananları koyuyor, zaman ve mekânda sürekliliği kırıyor, kesintiye uğratıyor. Müller'in tiyatro diline yaklaşımıyla Einstürzende Neubauten'in müzikaldilve yapıyı ele alısıörtüşüyor. I'oplulukbunedenlc.onunHamletMakinesi(Ilamlermaschine)adlı oyununu radyoya uyarlamada hiç güçlük çekmedi. (Bu arada iki anımsatam: Bilsak Tiyatro Atölyesi, Park Yapılma/ ad^.oyun|arında Hamlet Blixa Bcrgald gürültüyü "sempex ve ütopya arasında"ki biralanda oluşturduklannıbelirtiyor. Aslında, bu çok geniş bir alan. Einstürzende Neubauten bu geniş alanda büyük bir hızla hareket ediyor, yüksek cncrji açığa çıkanyor, dalga dalga genişliyor, havayı rüzgâra dönüştürüyor, kimyasal reaksiyonlaryaratıyor, ısıyayıyor.basınçyükseltiyor... Dikkat! Heranpatlayabilir. ^ Einstürzende Neubauten'in albümlerıni yayımlayan Mute plak şırkelinın Türkiye'de temsilcılığını ve dağıtımcılığını Kod Muzık yapıyor 23 Kasım, saat 18 30'da Borusan Kultur Merkezı'nde Halıl Turhanh'nın "Eınsturzende Neubauten" üzerine açıklamalı bir video gösterımi var.