Katalog

CUMHURİYET DERGİ "Bazılannın ilkbahar dedikleri şey/yalnızlıktır benim sözlüğümde..." Böyle yazmıştı Rusya'nın bu büyük kadın şair Anna Ahmatova. Tutkulara bırakmıştı kendini, ama her tutku acı olarak dönmüştü yüreğine. Kocası Yuri Gumilyov'un kurşuna dizilişini görmüştü, Mayakovski'nin intiharını. Bir sabah da oğlunu götürmüşlerdi yirmisinde, o da ölmüştü... O Rus toprağı ve Ahmatova AVFER DtNÇKlJRT nccuzunboyluyclu kadın. Perçemlıyüzündckı lacıvcrl gözlerı durgundu. Odayı boydan boya yürüdii, duvardaki aynanınönündcdurdu. Aynadakı güzel yüz acıylakasılmıştı.OradayanMyankadımnyaşanııydı...()nunacıları vchis.scttıklcriydi... Sovyet Rusya'da likıın Devrımi'nındördüncü yılıydı ve devrım öncc kendi çocuklarını kurbanctmiştiyine. Kadının, AnnaAhmatova'nın çok sevdiği kocası yoktu artık. Yuri Gumilyov, kurşunadizilmişti. Çocukluk ve düşler... Sovyetler'inyakınbirtarihekadarreddcdilmişşaıri olan Anna Ahmatova 23 Haziran 1889'daOdesayakınlarındadoğdu.Tatarbir ailenınkızıydı. Babasıgemimühendisı.annesi o "duru bakışlı" kadındı. Çocukluğu herkcsin çocukluğuydu... düşler... düşler... Güney kızıydı Anna. Karadenizonun en yakındostuydu.Düşzenginibirkızçocuğunun birdenişanlısı vardı.Çar'ınküçükoğlunun nişanlısıydı.Onyaşlarındaykenyazdığışiırlerinde denize olan scvgisini ve "Çareviç"i anlatıyordu. "Birdenizkızıolmakyeniden Sandalları geçirmek ayağıma..." Onüçyaşınageldiğindeise"LanetliŞairlcr" diye anılan üçliiyü; Verlaine, Rimbaud vc Baudclairc' i Fransızcasından okuyordu... Çarcviç'in küçük nişanlısı büyüdü. Hukuk fakültesinegidiyordu. Şiirininakışıdadeğişmişti, şiirde sembolizmi bcnimsiyordu. Anenski'ye hayrandı. Alcksandr Blok'un öğrencisiydi. Yine nişanlıydı ama "Çareviç"ledcğil, ünlü bır şair olan Yuri Gumilyov'la. Hvlendilcr. Ikişairinberaberliğındendaha iyi yadadahakötü neolabılirdi? Yolculuklar yaptılar. Italya, Almanya, Fransa'ya... Birsüre sonra evlılikkrı/Jerıbaşladı. ŞairGumilyov için aşk bütiin kadınlardaydı. Bunu, "DonJuan"adlışıırindeanlatıyordu: "Alabildiğine basit biırüya benimki, biraz istcksizveçalımlı: Kapmak kürcği ve asılmak ya da bir atın terkısinesıçramak Hcpo ilerlemeyen zamanı aldatmak Kadınlarıdeğıştırebilmekveöpmckbaşka ba^kadudaklan" Ahmatova içinse rüya sona crmiştı. "Üç şey severdı dünyada: Yılanlarınıslığını.aktavuslan, Bırdeeski haritalarını Amerika'nın. Ağlayançocuklarısevmezdi, Ağaççilcklıçayıda. Kadınlarınsinirkrizlerinededayanamazdı ....Bensekadınıyımonun." Umutsuz bir beraberliğin dizelere dökümü... Dahasonra"Kocacellatdırevı hapishanc"dıyecekkadarılerigidecckti. Rşrolüona görcdcğildi.â^ıkyadasevgilıolmalıydı.Gunıilyov çocuk ağlamasını sevmiyordu. Ahmatova isc ondan bir çocuk yapacak kadar ccsurdu.Biroğullarıoldu.Birsüresonrason bulduevliliklerı.Aşkıveözgürlüğüseçti Ahmatova. Aşkı isterdi birini sevmeden önce. Aşklarınıevlilikiehapsetmcyecekvetutku ların gözlerini kör etmesine izin verecekti bumlan böyle. Yuri, Yesenin ve Mayakovski... "Aynı bardaktan içmeyeceğiz Nc suyu. nc tatlı şarabi. î>af'aktaöpÜ!>meyeceğiz Vc akşam çö ktüğünde pencereden bakmayacağız Sen günc^le soluyorsun, ben ay ile Ama aynı aşkla yaşıyoruz ikimiz de." O döncmdcki şiirlerinde tutkuları vardı. Rusya'da sıcakdevrimyılları... Ycni bir dünyaya olan inanç ve özlcmlc, coşkulu yığınlarca kabul gören Ekim devrimi, bir süre sonra kendi çocuklarını da kurban ediyordu. 1921 'de Kronstadt ayaklanması büyük bir katlıamlabastırıldı.Buayaklanmanınardından başjayan devlet terörünün ilk kurbanlarından biri şair Yuri Gumilyov'du. DostlarınınşairGumilyov'ukurtarmaçabalarısonuçvermedi. Kralalarlabirliktebir komploya katıldığı gerekçesiy le 24 Ağustos 1921 'de ıdam edildi şair. "Şairlerin ne ayrıca Ahmatova dostlarıyla birlikte. "Birpazar ayiniydisankigençliğim..." lığı vardı ki." Ahmatova'nıngözyaşlarıdizclerindeydı: "Yaşaya.nlararasındadeğılsin Kordakalacaksın yirmisekizsopa Vebeşkurşun... Dostum ıçmdiktım Buacılıgiysiyi Severkanısever Bu Rus toprağı..." Yaprakdökümü çok çabuk yaşandı Sovyel Rusya'da. 1917thtilali"nebüyükbircoşkuylakatılan Sergey Yesenin devrimden sckizyıl sonra bir otelodasmdahayalkırıkhğuçınde yaşamma son verdi. Devrimcı o/an Mayakovski ise "Ölmck kolay, güç olan kurmak" diyecektı dostunun ardından. Yesenin güçsüzdii, afTedılmezdı yaptıgı. Peki ya sonra... "Aşkın kayığı gündelik hayataçarptı". Mayakovski tabancasınışakağınadayadı vetetiği çckti. BirbaşkaozanOsıpMandels 194O'lı yıllardabirgeceyarısıevindenalındı.Birdaha da onu gören olmadı... Borıs Pasternak, Türkçe'de (Yapı Krcdı Yayınları) yayımlanan M.C.Anday çcvirisi "Ogünler"adlıanılarında Ahmatova'nınşiirlcri için şunları yazıyordu. "Batan güz güneşininışınlarıodayaveokuduğumkitabın üstünedüşerdi. Kitapta iki çcşit akşam vardı. Biri gül rengi bir ışıkla kitabı yalay ıp geçen, öteki de kitaptaki basılı şiirlerin ıuhunu ve özünüveren akşam. ükitabmyazarınagıpta ettim,böylesinesadebirbiçimdevermesinı bildiği rcaliteparçalarını yakalamayı başardığıiçin." Pasternakanılaı ıııcla Mayakovski ve Yesenrn'inölümünüdedeğcrlendiriyordu: "Bana öyle geliyorki Mayakovski'nin içinde ve dışında suçladığı bir şey vardı ve ağırınagittiği, bunu özüneolan saygısını ilc bağdaştıramadığı için vurdu kendini. Yesenin, sonunuaçıkçakavramaksızınbubenım sonum tnu değil mı diye içinden sorarak astı kendini Amatümüdeanlatılmazeziyetler çektılcr, duydukları acı öyle bir kerteye gcldiki, ıs(ırapduygusuakılhastalığınadön