Katalog

14 TEMMUZ 1996. SAYI 538 "Eskı Istanbul, Batı cdebıyatını vedüşüncehayalımçokdenndenetkilemiş. Batıkaynaklarındageni:>şekildeyeralmi!}bırşehir. Üziilerek, bi/im edebıyatımızda vedüşünce hayatımızdaderınızlerbırakmışdiyemiyoruz. Çünkü bu konuda da, dığcr konularda olduğu gibı yctcrsızız. Osmanlı, İstanbul'u dörl dörtlük ya:>amış, aına yazmamış. Düşünmeye gelince, hıç düşiinıncmiş. Kendı halinebırakmış. Batıdünyası ıse.henıyazıyor, hem de düşünüyor. Bizans ve Roma döneminde.Istanbul'ailiijkınçokçaeserverilıniş. Bunu genç yaşta farkcttim ve bütün bu yazılanlan bir araya toplamanın bir kültür görevi, hatta ulusal görcv olduğu sonucuna vardım." Iştc, Istanbul KitaphğVnıntcmelinibudüşünceoluşturmusveGülersoy, 1950'liyıllarda, Istanbul'la ılgili escrlcri, işi nedenıylegittiği yerlerdcn toplamı^. Gülcrsoy, "Her ^ehre gittiğimde, ilk işim antikkitapsatandükkânlarıgezmekti. Paris ve Londra'da, Varsova'dan küçük italyan şehirlcrinekadarhcryerde Istanbul'la ilgıli bir şeylerbuldum vealdım."diyor"Ozamanlar, bukitaplarucuzdu. Daha sonraantikaseverlervecskieşyameraklıları.gravüredemerak sardılar. Şimdı.içındegıavürbulunankitaplaratespahası." 1%2'den 1992'yekadaroturduğuEsentepe'deki cvının iki odasını, topladıği kitaplarladoldurmuş. vesonundayıllarınbirikımıni, Soğukçeştne Sokağı'na taşimı^. Nc varki, Çclik (îülersoy'un, biiyük hayallerlekurduğubukıtaplık.gerekenilgiyigöımemi!j. Yakınmasıazdeğilkırgınlığı herhalinden belli: "Bcklentım gerçckleş.medi. Çok romantik vc ıdealıst düsünmüşüm. Ama uygulamaya gelince, ayaklanmyerebastı.Hayatta uğradığım hayal kmklıklarından birini deburadayaşadım. Bu kıtaplıktan, ıçerdiği zenginlikoranındayararlanılmıyor." Gülersoy, kütüphanenin gereken ilgiyi göremcınesininnedenlerini.sıralarkende.geçmişe özlem duy uyor sanki: "Türkiye'de,okuyucukitlesi, Batıyaoranla düzey ve kalite açısından çok çok geride. Bizim gençliğimizde durum böyle değildi. Yabancı dil bilen insan sayisı azdı. Ama kalitesi ve niteliği çok yüksekti. Fransızca ve Almancabilen,çokiyibilirdı.Şimdi,çokiyi Ingilizce konuşan kişi sayısı az. lyi Fransızca ve Almanca bilen insansayısıdagittikçeazalıyor. Bunlarınarasındada İstanbul'u merak cden, araştırma yapacak düzeyde ve yetenekteolanlann sayısı çok az." 13 sahnesiydi. Aklım erdiği günden beri, bu şehregönüldenbağlandım.Zamanlabozulmasına.eldengıtmesinetanıkoldum veaçısını yaşadım, yaşamaya da devam ediyorum. Artık Istanbul,benimıçınbırşehırdegil,bir betonkargaı>alıklarıörnegi...Istanbul'laaramızdaki gönül bağları gittıkçe kayboluyor. Şimdı bu bağ, 23 yerle sınırlı kaldı. Sultanahmct, Ayasofya ve Topkapı Sarayı'nın oturduğu toprak. Boğazda birkaç yerve adalar. Artık, bu kent eski Istanbul olınak şöyle dursun, yeryüzünün herhangı bir sıradan kentiniteliğindebilcdeğil." Istanbul Kitaplığı'nın çalışanları, Neslihan Yalav, Nazan Karakaş, Ziya Arslan, sevecen vc kibar insanlar. Tek amaçları okuyucuyumcmnunetmek. Neslihan Yalav, kütüphaneye daha çok üniversite öğrencılerinin geldiğini söylüyor. Kütüphane pazartcsi, çar^amba ve cuma günleri, saat 10.0012.00, öğleden sonra ise, l3.3()ilel6.3Oarasıaçık. Yalav, yabancı öğrencilerinde kütüphaneden yararlandığını anlatıyor. "Bir Japon okuyucumuzvardı. Istanbul Teknik Üniversitesi'ndemisafiröğrenciymİ!). Istanbul'un mimarisıyle ilgili biraraştırma yapıyordu"diyor"Yineikıyılönccbırlspanyolokuyucuınuz sık sık kütüphancmizc gelırdi. Şimdi memleketınde. Oradayazdığı makalelerinde haberleijiyoru/. Babası Türk annesi Belçikalı biröğrcncimiz, 3. Sclim dönemiyle ilgili bir araştırma yapıyoıdu. Şımdi Oxford'da okuyor. Bir üni versitc öğrericimizde anne oldu.Çokmulluolduk." Saat 10.00. Istanbul Kitaplığı'nınokuma salonunda MımarSinan Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'ndenikiöğrenci: "Neslihan Hanım, bunlar istediğimiz kitaplar değil. özürdileriz. Kitapların ismini yanliijsöylemişiz." "Elinizdekikitaplistesinigetirirmisiniz?" Neslihan Hanım, elindeki kitapları tekrar yerinekoyuyor. Birsüre sonra, ıstenenkıtaplarlageliyor. Yalav'ın masası, okuma salonuna hakim yerde, tam karşıda. Masanın üstü kıtaplardan görünümüyor. Neslihan Hanım, gözlerini kapıyadikmiş. Umutbuya, belkibirgelenolur. Biraragözİeri.bahçedekiçiçekaçmışerguvan ağaçlarına takılıyor. Yalav, iki hanımın içeri girmesiyle, sandalyesinde doğruluyor. "Buyrun ne ıstemiştinız?" Hanımların elindeki listeyi aldıktan sonra, hemen raflara yöneliyor. Az sonra da kitapları getiriyor. "Işte kitaplarınız. Istarseniz fotokopilerini deçekebiliriz." "Teşekkürler." Neslihan Yalav, dışarı kitap vermediklerini söylüyor. "Kitaplığımızdan,dahaçok Istanbul Üniversitesi Turizm Bölümüöğrencileri yararlanıyor. Ne de olsa Istanbul, tarıhiturıstık mekânlanyla ünlü bir şehir. Camiler, köşkler, saraylar." Istanbul Kitaplığfnda, Istanbul'la ilgili aradığınızherşcyibulabilirsiniz.^ Istanbul'da kitaplığmda çalışan Neslihan Yalav; Jupon, Ispanyol okurlan unutmuyor... Istanbul'la ilgili yazan iinlii yerli ve yabancı yazurların siyahbeyazfotoğraflan. derinliklerine, zenginliklerine vakit ayıran çokazturistvar. Ülkemizhakkındakibilgileriçokkısır." Kütüphaneye bağışın da yok denecek kadarazolduğunubelirtiyorGülersoy: "Yıldabirveyaıkikitapbağışıoluyor. Büyükyayınorganları, Istanbul'la ilgili kitaplarının bir nüshasını gönderme inceliğini bile göstermiyof lar. Ama biz piyasadan satın alıyoruz." Çelik Gülersoy, Istanbul aijkınışöyledile getiriyor: "İstanbul'u sevmemekolanaksız. Buşehrininsanlarakendinisevdirenyanı.önceçok saygıuyandırantarihi...Romadönemieserleri bu şehirde. Latin kültürünün eserleri de. Bir de ona eklenen Bizans medeniyeti ve onların üzerıne rcnkli bir şal gibi örtülen Osmanlı medeniyeti, bir sergi adeta. Bunu görüp de hayran kalmamak, saygı duymamak mümkündeğil. Ya Istanbul'unomüthişdoğası? Yaz günlerini yaşadığımız şu anlarda, hava kirliliğine karşın, Ayasofya'nınbahçesindekı at kestaneleri tüm şamdanlarını açtılar." Gülersoy, Istanbul 'uanlatmaktan,kendinı alıkoyamıyor: "İstanbul'un doğası,geçmişte daha zengin ve renkliydi, bir güzellikler Eski İstanbul'un sllueti... Istanbul Kitaplığı'nın, islevini göremediğini, üzülerek söylüyor Gülersoy: "Kayıtlanmızagöre, kitaplığımızdanyararlananokuyucuların biiyük çoğunluğu, yeni çıkmış eserlerdenyararlanıyor. Hattayalnızca,gazete kupürlerine bakmakla yetiniyorlar. Yukarıda, 1400'le lSOOyılları arasındayazılmii>, hazine değerinde eşerlcr var ama bu eserlere başvuran, anlayan, yararlanan, o çiçeklerden bal alan an sayısı yok gibi." Her seye karşın, geçmışc gönderme yapmaktan kendinialamıyorÇelik Gülersoy. Eski İstanbul'unsiluetı, 1950'li yıllardagelcn turıstler, birandagözündecanlanıyor: '"50'li yıllarda gelenturist sayısı azdı ama düzeyleri yüksekti. Gezdiklcrişehreolanentelektüel ilgileri daha çoktu. Ağzı pipolu adam,yanındageni!>şapkalı hanıını... Bunlar geceyatağagirdiklerınde.ertesigünkübölümüdikkatleokurlar, kahvaltıdan sonra Pera Palas'ınönündebirtaksikiralayarak,.surları gezerlerdi. YcdikuleHısan'na, Bizans eserlerınden, Haliç kıyısındaki Gül Camii 'negidilirdi.Türkescrlerinden.Rüstcın PaşaCamii 'nigczcnçokolıırdu.O/aman Istanbul'a 50 bin turıst gelırdı, 40 bıni bu programı uygulanıadangitmczdi. Bııgünk ülurıstı, çok yiizeyselbul uyor Çelık (îülersoy, "tııristlerm clleıinde, ya bizde yadaülkelerındebasılnıış, bolresimli.azya7ilıbırkıtapçık..."dıyoı"Çoğu, kafılelerhalindegezıyor. Sürülergıbi gıriyor vcçıkıyorlar. Ayrıntı okuyan.gittiklerı ülkenın kültürcl 14001800 yılları arasında yazılmış İstanbul'u anlatan kitaplar, gravürler, kartpostallar, seyahatnameler, sefaretnameler... Hepsi, Soğukçeşme sokağındaki eski bir Istanbul evinde bekliyor sizi. Gitmeli, hem tarihe hem de kentinize sahip çıkmalısınız. Eski İstanbulgravürleri. (îülersoy'unyıllarca süren emeği kazandırdı onlaru..