Katalog

CUMHURİYI T DF.RGİ • •**>•,, Laptop patromı nıoclel olursa... GÜRHAN UÇKAN ıreyinözgiiı olmasını hepimız ıstıyorıi7. Ba.şkasının özgürlüğiinii kısıtlamadan. yasal sınırlarıgeçmedenözgürolmasmı. Hatta kişı yasal sımrlarm değısmcsmi dc isteycbılır; bu da bır ö/gürlüktür. Aına bir dc görünmeyen yasalar vardır. Işte onlar söz konusu oldu mu, kışinin özgiirlüğü nerede başlar. neredc biter pek belli dcğildir. Konumuz, Isveçli basarılı bır ii}kadınmınÖ7giiılüğü.Güzcl bir kadıııın: 31 ya^ındabıı gazeteılanı nedeniylebirandaadmı bütün ülkedcduyuran ve bugün, aradan 5 yıl geçmişken, bilgisayar dünyasında "kraliçe" olarak adlandmlan bir kadının... Helcn NVclton. 1991 'dc"LapPower" adlı, özcllikle dizüstü bilgisayar satan birşirketin ilanındamodcllikyaptı. lilindc alcti tutuyordu aına. göze çarpan. gününıüzde geçcrl i ölçülere göre gayet güzel olan göğüsleriydi.Once.cinselistismaradayanantipikbirilan olarak bakıpgcçtikbui lanavegü/el modelingöğüslcrınc. Otomobilden. cıvata ilanına dek cinsiyetle ilgisiz birçok ilanda aynı numaraya alıs,mış'tık. Ne varki, Isvcç'tebualışkanlığakar^ı, kadınların cinselnesne olarak istismaredilmemeleri için oluijturulmuşresmi bir organ,bir"Ahlak Kurulu"olduğundanbu bilgisayar iîanıolayyarattı.Kurul,ilanın'"cinselayırımcılık'% içcrdiğigerckçesiylcijirketikınadı. ls,teozaman Helcn NVelton'un yıldı/ı parladı. (,'ünkii Lap Povvcronun kendi şirkctiydi vemodeldcoidL.O datuttu.JamO'yabaşvurdu. Bugaıipkısaltma. "Esjtlik Oınbudsman'ı dcmek. "Onıbundsman", Isveççe'dengiderek birçok dılctransl'er edilen bir sözcük. lcra yetkisi olmayan ama,yanlışdavranışlaratepkıgösterip,ilgili makamlarındikkatıni çekenbirçesit müıettiş.. Helcn NVclton, Ahlak Kurulu'nucınsclayırııncılıkyapmaklasuçladı. "Bcnim günlük giyinme biçimım böyle:dıleycnbakar.dileycnbakmaz. llan için, giyinmeanlayışımaaykırı bır şckılde giyinmem için zorlanıyorum. bu da kadın olduğum için bana ayrımeılık yapılıyor demcktir."dcdi... lap Povver'ın salıibı Helcn'dı: o zamanlarhcnü/eslenmcmısolduğu esı ıse genel müdürdür. Cjerısını Helen'den dinlcyelım:"llan çıkar çıkma/akrabalarımtclcibnasarıldılar. Doğru diirüst hatırımı soımayan ınsanlar. ne biçim bır nişanlım olduğunıı. bcnım bu >ekildekullamlmamanasılolupdascs çıkarmadıgını, sordular. Bızc neredeysc. potansiyel sabıkalı danıgası vurdular." Helcn NVelton'un tepkisine, Ahlak Kurulu'nun l'i crkek, 5 üyesinden C'hrıstina voıı Hofsten s,u yanıtı vcrdi: " Kadın her zaman kadın olmalıdır. hğcriçlcrindcn kcndilcrini teşhiretmck geçersc. bunu özcl ortamda.yada istedikleri yerdc yapabılirler. Aneak bu konumda, bilgisayar ilanında göğüs göstermenin en küçükbirilgısiyok." Bu yanıt, Hclcn'e doyurucugelmedi: "Bcnofotoğrafta, ncscli bir insangörüniinıündeyim. Benhepböylegiyinirim;dekolte blu7.kısanınkısasıminictck,yüksektopukluayakkabı,çizme... Benbirkadıngibigiyindiğinıeinanıyorum;ncyazık kı böylcyapan kadınların sayısı bu ülkcdc t'a/ladcğil. Hcrkcsburnukalkıkçi/mcylc.cinsiyctıbclirsizgiysilerlcgczmek zorundadcğil ki..." Bu son ta^, hiç kuşkusuz fcminisllcreydi... Beşyılsonra... !>ınıdısıkıdurıın. Yıl 19%. llelcn.oilanınolay yarattığı zamannişanholduğu.kcndinden 17ya^büyükClacs'levlı. Artıkkaçıcvliliköncesibilmiyoruzama.birliktetam 7çocukları var! Lap Povver. yalnızca tasınabilirbilgısayarları değil.cnyeni vecnilginç biitün bilgisayarlan satan. büyük bir^irketartık.Cia/etclerinekononıibölümlerinin ılksayfasındahemenhergün.renkli ilanlarlaHclen"alctlcrini"tanıtıyor. Kılığı aynı vcmihrabı.ayncnyerinde. 7çocuk hiçbirizbııakmamışdışardangörünürhaidc. Arlıktclcvizyondaaçıkoturumlaraçıkıyor. ücçcnlcrdc, f'eministkadınlarladatartıştı.Feminizmcyakla^ımı,gcnelliklcerkeklereözgü.tipikbiryanliijlaşekillenmi^: Bütün feıninislleri.cıkek düşmanı olarak görüyor. Göğüsleri, uzun bacakları, yüzündcki "vamp" ifade. onun ki^isel özgürlüğü gercgi; kendisinıtcijhircdcrck crkck alıcılarındikkatiniçckınck için değil; en azından, genel olarak sözlerınden çıkan anlaııı bu. İ V tartı.şmasında, kendini, cinselliğini kullandııan kadınların budalaoldukları dolaylı olarak söylenınce, mavi gözlerini kocamanaçtı."Benbudalamıyım?"dedi. Demediği !>ey. böyle pahalı vc teknik aygıtları alan (crkck )müs,terilereğer somutbilgilere göredeğil.cinscl içgüdülcrine göre karar vcriyorlarsa, budala olan clbct bcn değilim, idi. Ama.dcmcdi. "Bcnerkekleri scvcrım,"dcdi."Feministsözcüğü.zaınanlaerkcklcrekarsji.soliçenklibirsloganhalincgcldi. Rrkcklcrinhorgörüldüğüneinanıyorum. C'insiyetlcraıasında i^bırliğindcn yanayım. Lğer bircins c/iliyorsa. yalnızczcnsuçludcgildır. Ozaman.yanlı^ ınsanlayasanıyordur. Insanlaıuleğıstıreıne/.siniz..." Lap Power, 600 mctrc karclik yerdcn, 2400 mctre kareyc tasınmı^. Haftada (>()() ılanıyayımlanıyor.Sürcklıdünyayı gcziyor; evct, şirkcttcn kı.si gibi söz cdiyoruz amu. sirket basjtansona Helcn NVclton... Kartvizitindc"C'omputerQuecnof Swcdcn" yazıyor,(İsveç'in Bilgisayar Kraliçesi). 14 yaş,ındayken üvcy babası tarafmdan kapıya konmuş. Süreklı olarn'k kendi ayakları ü/.crindc kalmayı ba.>arnıış. Güvenceyi. kcndindcn ya^lı bcylcrın koynıında bulmu!}. Onlardanen uygun buklıığuylacvlenmiş, yedi çocuk doğurnıuij. EnküçüğüOseaı'ı neıeyegidcr.se.orayayanıııda götürüyor. Beyin tiimörüyledoğan çocuk, kcsin ölccck dcndiğihalde.başanlıbıranıelıyatlasağlığınakavuş>mu^. HeIen.yalni7birkczI yılkadaısirketiniihnıaletmiş:()scar'a hakmakıçin. '•|i}kadını.işkadını:aınaöneeannelıkgeliyor.'" diyor. Ardındanyineişkonusıınadönüyor. BankaborcuylaC'lacs'lc bırlikte 50.000 kronsermayeyİeyolaçıkmışlar. ."jimdisirkcl borsadakayıtlı. I995'tccirosıı329milyonkronubuldu( I kron,yakla.sık lObinlira). Nctkârı 17.5milyonkrondıı. Biitün bubaşarı.yükseliş.hcp bırçıft çekici göğüsyii/ündcnıni'.'Busoruyusoranolmadı. Anıa.sorulmuşgibıyanıiladı :"Kcşkelsveçde bir kurum gibi dcğil, sirket gibi yönctilscydi.Herijcyçokdahaiyıolurdu." Bilmiyoruz. ozaman kimin göğüslerini göstermcsi gcrekirdiama.ortadabirgcrçekolduğuaçık. " Insanoğlu kıskanç yaratık." diyor. "Başarıy ı çekemiyorlar. Bcni bircinscl 'ob|e' olarak görcnlerckızmıyorum. Bu onlarınkendi scçcneğidir. llanlardakııllanılacakpozlarınıı Claesseçiyor.Übuncla.bcndendahabavınlı.Bcnyiilnı/cii daha öncckiiijim olan fbtomodelliğisürdürüyorum, bir yandandasjirketimesahipçıkıyorum.Benimgüçlüyanımpazarlamaeılık.C'laes'ınkiekonomi... Bilgisayardünyasıtümüylaerkeklerinegemenliğialtında." Helen NVclton en son Intcrnetüzerinebirkitapyazdı. En sevdiğiatasözü"Bastırankazanır". Birgazetcdckendısiylcyapılan söyleşide ^öylededı:" Kadınlaerkck. asla aynı değildir. Aneak.eşitdeğeresahipolnıalıyız. Aslında kadın, erkektcndahaüstündür. Erkek.kadınsızolamaz. Kadın ise, sonsuzadekerkeksi/yas.ayabilir..." Hani birdc 7 çocuk annesi olmasa...^ Kartvizitinde "Computer Queen of Sweden" yazıyor, (İsveç'in Bilgisayar Kraliçesi). Yedi çocuğu var. Erkekleri seviyor. Kendi şirketi için çekici göğüslerini sergileyen pozlar veriyor. Kadın bedeni obje olarak kullanılıyor diye reklam tarzına karşı çıkanlara da ateş püskürüyor.