Katalog

9 HA/İRAN l')%. SAY1 533 tı tipideğerlerden.zevklerdenetkilcniyor bir taraftan muhafazakur. Hayatını, merkezinde inancın dedesinin mesciti yer aldıgı, ölümün hcran hısscdildigi aile mezarlığının bulundugu Nakkasjtepe Mezarlıgıgeleneksel dünya ileyeni arasında bir uyıım sağlama cabalarıüslupsuzköşkü arasında geçiriyor. Amabaîjardıgı söylenemez. Cumhuriyct'ten sonra kö^küne, Bogaz'ııı bu ıssız kö^esine sıgınmış. 1941 yılındatümyaşamınıhapsettigi üçgenin içindcartık sürekli olarak kalacağıköşesine.Nakkastepc'yedoğrutevekkülle yola çıkmış. Uryanizade C'emil Molla 'nmbusessi/vcgüMerişsizyaşamında bir döncmin tiim ruhdurumlarını bulmak mümkün. Nakka^tepe'dcn geçerken yamaçtaki kö'jkedoğrubakarsanız C'emil Molla'nın ince, süzgün yüziinü görürgibi oluyorsunuz. 19 bu yolculugun oldukça uzun sürdüğü söylcnebilir. Buyüzdenolsagerekpa^alar vapura tütün çubuklarıyla bincrlermiş, ayrıca va* purda "ücrete tabi" hizmct de varmi!>. Herhalde pek çok kabine toplantısı bu vapurda yapılmiy Vükela vapuru herpaşayıaldıktan sonra düdiik öttürürmü!». Bu olay üzerine halkın arasında ijöyle bir tekerlemcsöylen' meye başlanmış; "Öte git; burda çalınmaz boru/ Düdügüm bu vükela vapuru"... Şirketi Hayriye'nin kurulmasıyla birlikte kaptan ihtiyacıortayaçıkmış. Kaptanyetî$tirmck üzere Ticareti Bahriye Mektcbi açılmi!}. Ve ilk Türk kaplanlar Boğaz'dagörünmeye ba;>lamı^lar. Bunlardan birisi de Beylcrbeyi'li Tahsin (Dalgayaran) Kaptan. 63 nolu Sütlüce'nin kaptanlığını yapmı^yıllar böyu. Bedii Baraz "Beylerbeyi" kitabında Tahsin Kaptan'lailgilişuöykiiyüanlatıyor; Sütlüce'yigörençoeuklarsahildetr'Yayaya şa !>a ^a Tahsin Kaptan çok yaşa"diye bağırmaya ba^lay ınea Tahsin Kaptan da hcyecanlanır "vuutt, vııutt" diye çıfte düdiik çalarmış. Matta bir keresinde düdüğün tellerini koparmı.ş. Prof. Süheyl Ünverde ilk Türk kaptanlarındanC^merKaptan'la ilgili biröyküanlatı . yor. Ömer Kaptan'ın gemisi sürekli geç kalınca idarc birsoru.'jturına açıyor. Ömcr Kaptan; "Efendım (,'engelkoy'ün zerzevatı, Beylerbeyi 'nin teşrifatı, Kuzguneuk 'unhaşaratı olmasa Köprü'yc vaktinden önecbile varırıın"dıyerck kcndisini savunuyor. Çengelköy'ün zerzevatı, bademi malıım. Beylerbeyi'nin "tC!>rifatı"nı ise Ömer Kaptan şöyle açıklami!); "Beylerbeyi bcyzadctakımının oturdugu kıbarbirsemt. Iskelcde ikı kişi kar!>ıla!>sa, 'önccsızbuyrun', 'Ricaederimsiz buyrun'diycrekbirbirlerincyol verdiklerindenyolcunun vapura binmcsiuzayıp gecikiyor." Kuzguneuk'un"ha!>aratr* ise busemtte yoğun olarak bulunan Musevilcr'in çok sayıdaki çocuklarıymı^. Öykü bu ama durum bugün de aynen geçerli;Çengelköy'ünzerzevatmdankalanlarla ve son zamanlarda ortaya çıkan seyyar hurmasatıcılarıyla, Beylerbeyi'nintesrifat merakınınmirasıyla, Kuzguncuk'unkalabahğıyla... Boğazfarklı, Eminönü'nün, Karaköy'ün, Kadıköy'ün kalabalığı insanları dagörevlileridekentya.'jamınıngereğiolanfarklıdavranı.'jlar içine sokuyor denilebilir. Boğaz'a yapılacak biryoluculugun kentin katı gerçekleri tarşısında bir.ş.cy ifade etmcycceği de söylencbilir. Evet Boğaz farklı, ama insanlaraynı.ÖmerKaptan'ınöyküsüneinanacak olursak Beylerbeyi iskelesindeki "tes.rifat"eski bir gcleneğindevaını. Vebugclenckinsanlarınbirbirineveçevrelcrinesaygılı davranmaları üzerine kurulmuş. Bu yüzden iskelenin kapısı yolcuların üzerine hiçbirzaman kapanmamış. Kentin kapılarının üzcrimizckitlenmemesi içinbubiresinolamazmı?^ Kentin soluğu VapurKuzguncıık'ayakla^ırken,sahilde Boğaz Köprüsü'nedoğru uzayan ucu Üsküdar'ı bulnıu!; araba kuyruğunu görüyorsunuz. Kuzguneuk hem"köy"amahemdeartık ş;ehirbaşjamıs. Burada iskelenin kapıları yolcularmüstünekapatılmi!>. Vapuryanaşıp kapılar açıldığında insanlar telaşhı vapura ko!>uşuyorlar... Binenler biraz daha kalabalık... Kuzguneuk iskelesi uzunzamandırtehlikeli <>ekildesallanıyor. Nihayet bir vapur iskelenin bir babasınıkopartıyorve bir yanını çökertiyor. Lski vapuryolcularının birsözü varmış;"Kaptanınacemisi,iskeleyieskitir" dcrlerınİ!>. Aıiıkbusözü,"Kaptanınacemisi iskeleyi göçürtür" diye değı<>tirmek gerek. Iskeledcdahaonarımbaşjaınadı. Vc vapurkentedoğru yola koyuluyor. Be,'jikta^'a yanaijtığında kokusuyla, gürültüsüyle.tozuyla, kalabalığı vetclaşıyla büyük kentkar<>ımıza çıkıyor. Sondurak Eıninönü. Vapurdan indiğiniz an kentin güçlü solugu tarafmdanemilipkalabalığın arasında kayboluyorsunuz.Takiakşam 18.20 vapuruna binip Eminönü'nden Boğaz'a dogru hareket edınceye kadar. Helebirde mevsim uygunsa Sarayburnu üzerinden batangüne^in kırmızıısiklarınıyalılarınpencerecamlarındapatlatapatlatafarklıbirdünyayadogruyolalıyorsunuz... Suhah 7:45. Merhabu Beylerbeyi... (hotoğıujlar: MURAT URAL) Hofçaka/ Beylerbeyi. Akyııtıa f/üriiytıek üzere... yor. Sadece, yüzlerindeki ifadc dcği^iyor. Büyük grubunu olu^turunca davranışları değişjyor. Ve bir gün ortadan kayboluyorlar. Kimsefarkınabile varmiyoryokluklarmın. • Onlarbirgeccönccyukarımahallelcrdcn davullarlazurnalarlakonvoylarhalinde, savaşagidergibiaskereuğurlanmışlardır. Ertesigün vapur beklerken çocuklardan duyarsınızugurlamanınöyküsünü... Me7arlıgı...Köşclerindeköşk,mescitvemezarlık bulunan bu üçgendeeski zamanların yaşam. inanç veölümle ilgili sırları gizli. Kö^kün minıarisi, 19. yüzyılda moda olan Batı tarzı üsluplar ilc geleneksel Osmanlı tarzıaıasındabiruyumarayısmısergiliyor. Bubakımdanüslupsuzgibigörünsedeözelligi ve özgünlüğü tam da buradan kaynaklaniyor. Buyönüyleilginç vecşineazrastlanır birörnek. Mimarı ItalyanErmcni kırması Sinyor Alberti'ymiş. Köı>künbuözgünlügü sahibinin kişiligıni mcrak ettiriyor. Biraz araştırınca karş.tmıza 19. yüzyılın ilgjnçOsmanlı aydınlarından birisi çıkıyor; ÜryanizadeCemilMolla. C'emil Molla.unvanındandaanlaşılaeagı üzcre medreseden yetişme. Beylerbeyi'ne ilkyerleşendcdesi Uryanizade Ahnıet Esal Efendi zamanının şeyhülislamı. Sahildcki küçükmcscididcoyaptırmış. Hemenyanıbaşınada biryalı kondurmuş. Yazlarını yalısı.meseidi vearkasındaonahcpbudünyanın faniligini hatırlatan mezarlığı arasındageçirmis.. lbadetetmİ!>,ölümüdÜ!>ünmüi}veya!jamış...Sonundaölmüş. Nakkaştepemczarlığınadeğil, EyüpSultan'agömülmüij.Torunu ( emil Molla, Abdülhamitdönemindekazaskerliğekadaryükselmi^. Beylerbeyi'ne dahakalıcıolarakyerle^miş. Dedesininyalısını bırakmış, biraz daha yukarda köijkünü yaptırmi!}. C'emil Mollabiryandansiyasetin içinde; Birinei Dünya Savaşi arasında Şurayı Devlet üyesi. Birara Midilli'yesürülmüş. Biryandan molla; ibadetinde. Biryandankacınılmazşekildehertarafasızmayabaşlayan Ba Beylerbeyi'nin "Teşrifatı" Pıof. Süheyl Ünver'in anlattığına göre (TarihMeemuası.Sayı9, Fikim l965)Şirketi Hayriyc'ninkurulmasından sonra Boğaz'a da vapurseferleribaşlamış. (1853) Vapurlardan birisi yazları Boğaz'daoturan "vükela'ya.yanibakanlaraayrılmi!}. Halkbu vapura "Vükela Vapuru" adını takmış. Ozamaniskelelerhenüzkurulmadıgından vapur rıhtımıuygunolanyalılarayanaij'ıpvekilpas.ayıalıyormuı>. Vapurunyanaşamadıgıyalılarda oturan pa;>alar ise kayıklarıyla açıkta duran vapura kadargclipbinıyorlarmiij. Vapurunhızı veyolcularınbinmcsındckigüı;lükler düşünülürse son durağı Sirkeci olan Eskl zamanlardan kalan Vapur Bogaz'dan süzülüp Kuzguncuk'a doğruyol alıyor. Beylerbeyi Sarayrnı geçip Boğaz Köprüsü'neyaklaş.ıyor. Birzamanlar burada Beylerbeyi Fıstıklı Mahallesi varmış. Köprüyapılırkenistimlakedilmiş.. Birmahalle bütün tarihiyle silinıni^. Eski Beylerbeyi'liler,"FıstıklfylaberaberBeylerbeyi'nin deyarısıgitti"diyehatırlıyorlarbuolayı. Vapur köprününaltındangcçiyor. Karşımızdabirzamanların Istavroz'u. Köprünün üstündeki kargasa çok uzağınızda. Dcniz AstsubayOkulu'nugeçineeyalılarbaşlıyor. Uzaktangözünüzeçarpanharapbirkalıntının, bir zamanların ünlü Kamil Pasa Yalısı'nın kalıntısı olduğunu ve bugün Boğaz'da 18. yüzyıldan kalmıs cndcrörneklcrden birisi olduğunu kinı bılebilir. Birgünyokolup gittigindenekaybettigımizikimanlayabilir. Egerbıınubilirseniz, buçirkinveharapyapıyıhergördüğünüzcieyaşamındanendişeettiğinizbiryakınıni7isağsalımkar^ınızdagörünccnasılseviııirsenizöylesevinirsiniz. Sonra küçiik, sarıya boyanını^ ahşap bir mcscitgörünüyor. llemenarkaMnda,ağaçlarınarasındagüzel,bakımlıbirköş.kdikkatinizi çekiyor. Sağtarafta i.sc ünlü Nakkasjtcpe Doğoya sıfır totil KİBELE Resort Hotel (Ovacık köyu, Ölüdenız I Fethiye) • Sessizliğin ortasında, dağ manzaralı • öludeniz'e 5 km. mesafede • Trekking/Jogging parkurlarına yakır • Tüm odalarda balkon, banyo, wc • Yüzme havuzu, geniş bahçe •Havuz bar, restaurant, cafe mihal Oda + Kahvaltı: 950.000.TL/kişi Fethiye:(252) 616 66 58, Sibel&Fikret lstanbul:(212) 212 50 34, Alihan Sergi / M. Ü. N i t ı n U f i Kamp<mü / 11 M«yı» • 10 Hulran 1996