Katalog

'HNİSAN 1W6. SAYI527 Sanayiles,miş: ülkeleıdehergeçengünbiraz kıha fazla insan Agorafobiden rahatsızoluor. Caddelerdedolas.amıyor, kalabalık içine .arışamıyor, toplutaşımaaraçlarınabinemi'or,alış. veris.yapamıyor. [ vinckapanıp,per• lelcri sikı sıkıya kapatarak bu ürkütücü vc ehlikelikeş,mekcs.indıs.arıdakalmasınısaglyor. Kimi, sosyal t'obi dcnilcn rahatsızlığı 'aşıyor. Daha çok erkeklerdegörülen bu foli, onların konuşmasını, toplunı içine çıknuktan çok bire bir temaslarını cngelliyor. Corkunun nedcni gülünç durııma düşmek. îu nedenle mcyhanelerde ya da maçlardayı•mlarla bırlikte olabilıyorlar. Ancak iliijki Lurupyürütmekten.clıyalog içine girmekten e konuşmayı ilcti^imde araç haline getirncklcn şiddctlc kaçınıyorlar. : Ancak fobi adı verilen bu tiir korkuların ılanı vcnedenibelirlenebiliyor. Tedaviedilneoranıoldukçayüksek. Uzmanları vchasaları zorlayan korku türü ise nedcni bilinme/en, yaşamayönelik vegenel anlamdaki kor;LI. Korku hastalarının yüzde ellisi panik .endromu adı verilen bu rahatsızlığı yaşıyorar. Hastalar günde birkaç kez ciddi ölüm corkusuyaş,ayabiliyorlar. Panik atak dcnilcn olgu, bir korku denizinlcyaşananfırtınanındcvdalgalarımandm/or.Zirveye 13 dakika içinde ulaşılıyor.An:ak dalganın durulması yaklaşık 28 dakika iürebiliyor. Ve bu 28 dakika içinde, sürekli lynı belirtilerolınanıak kaydıyla, nefesdarığı, göğüs sıkiijiııası, bulantı, ateş, titreme ve iijümeduyguları yaşanıyor. Nornıal bir uyarıcı olarak bilinen korkuıunnasılolupda panik atak şeklinedönüş.tügü, son 20 yılda birçok bilim adamının tüm zamamnıaldı. Psikoanalitikdonanımasahip psikologlarbuaraştırmalarsirasındaFrcud üğretisiniesasalmayadevamettiler. VeFreudiçinnörotikkorkular, bilinçaltınaitilmiş Jerin içsclçelis.kilerinbirdıs.a vurumuydu. Ln ilkelşekliyle korku birobjeüzerine evrilıydi. VcyineFreud'agörebutürkorkuların Linanedeniayrılıkkorkusuydu.anarahminılenayrılıklabasjıyor, yaşamdanayrılınacağı anakadardasüriiyordu. Aile bireylerinclen biri uzaktaolaninsanlardabutepkilcrindiğerinsanlaragörcdaha sıkortayaçıkmasıbusöylemibilimseloranlarlaolmasabiledoğruluyorgibi.Özellikle babaları ıızakta çalışan çocukların hcm babalarınındönüijünüsaglamakhcmdeanncyı tam aıılanııyla cvc \c yardıma nuıhtaç olankcndılcrincbağlamakanıacıyla(bilinçaltı) bu tiir korku kıi/lcıi yaşadıkları gözlcınlcnıyor. reudvekorku... ca belgelendi. Ulusal birbelirsizlık. sosyal devlet anlayışmın dışında bir yaşamabaşlamak.işsizlikvc çocukların cğitimleriyle ilgili kaygılar farklı yansımalarlakendinigöstermeyebaşlamış durumda. Ve uzmanlar "Eğcr iki Almanya'nın birleşmesinden doğansorunlarçözülmezvebuinsanlara eijit koijiıllarda yaşam ve çalışma standartları sağlanamaziT, 10 yıl içinde halk depresyona girecek" diyorlar. Mcsleğinde iyi posizyonlaragelmiş; korku hastaları, tüm olayları değiştirip. karıştırmada ustala^nııjjlar. Onlar her zaman korkunun farklı bir maskesinitaşıyorlar.Temelkorkularınınbu pozisyonıı ve kurdukları düzeni kaybetmek olduğu uzmanlarca öne sürülüyor. Ancak bu olgu kendini kimi zaman yükseklik korkusu. kimi zaman kapalı kalma korkusu kimi zaman da hay van korkusu olarak gösteriyor. Yaşamlarmda hiçbir şey yapamaz halc geliyorlar. Atacakları heradımdabir korku yakalarınayapısjiyor. Riskalma oranları yüzde bcş ve altında. Her günü koşulları değiştirmeden ve sıkıntılar meydana getirmeden bitirmekten başka bir aınaç taşımıyorlar. Zamanı ve olayları durdurabilmeyi ister bir psikoloji içine giriyorlar. Korku, sanayi toplumu yetişkinlerinde stresle eş orantılıbiryüksclis;esahip. Davrani!)psikolojisi içinde yapılan Hayal kırıklıklart ve kompleksler korkuyu çagırıyor... incclcmeler sonucunda bazı korku olumsuzduyguların.gösterilecekolanzararkrizlerininaslında'öğrenilmiş'birerdavrasızobjeyeyönlendirilmesi. Ancak organiznıs olduğu sonucuna varılmış. Çocuklar üzemabutüröğrenilmiş rcaksiyonları.tedaviyrinde yapılan deneylerdc, herhangi bir nesle belleğindensilebiliyor. neyi görmeden öncc sürekli aynı rahatsız ediei sesi duyduğu zaman, çocuğun bu nesKorku krizlerinin oluşmasındaki klasik neyle ilgili bir korku gelistirmcyiöğrendiği netlenler ise ya küçük yaşlarda maruz kalınan ileri sürülüyor. Yapılan, bu sese yönelen siddcteylemleri.acı.hastalık veölümyada stresinartmasıylaortayaçıkanyogun baskıların yansıması. Ayrıca alkol vc uyu^turucu bağımlılığı,ciddi biroperasyon ya da şiddetli deprcsyonlar da bu krizlerc zcmin hazırlayabiliyor. Duygusaldavranışlarınveduyguları yaşamanın ayıpolduğu kapalı toplum bırey lerinde ise bastırılan acı, üzüntü, korku ve endişelcrin bu türoluşumlaradönüijtüğübiliniyor. Evrimpsikolojisidekültürlerdeki dramatik dcğişimlerin korku vakalarını çoğalttığını bclirtiyor. Bu değişimlcrin insanlıgıntarihsel mirasma tersdüşerekbuetkileriyaptığınınaltı çiziliyor. Beklentilerın vezorlamaların sonucunda yaşanan hayal kırıklıkları veko;nplckslerbireylerinü7erlerinde yoğun baskılar hissetmelerine yolaçıyor. Bu baskılar sonunda, bir takım objeler üzerinde odaklanıyor. Evrimpsikologlarıbudeğiijimiinsanın kendine ve toplııma yabancılaşmasınabağlıyorlar. Tcrapi sırasında korku krizlerinin sonuna kadar ve tüm acısıyla yaşanmasına izin veriliyor. Sonrasındada kriz tartıs.ılıyor. Hasta yaşadıklarını vehissettıklerinianlatıyor. Bırsonraki kriz daha azşiddetliseyrediyorve gitgideseyrekle^iyor. Hasta bedenindeadrenalinsalgılanmayabas;ladığını hissettiği anda. sonraki as,amaları vebununsonaereceğinibilnıeninrahatlığı içindeöncelikle krizpaniğini atlatıyor. Krizlerin zanıanla seyrckle^ip, kısalaraksonaermesinin nedeni bu. Butcrapide amaç doğal bir savunma mekani/ması olan korkuyu değil, krizleri sona erdir(Buyazı A Imanya 'dayuyımlanan Geo Dergisi 'nden çevrildi.) Korkuyu öğrenmek... Tcrapıyc hazırlık a^amasında. hastalara 'korku' öğrctıliyor. I ı/ıksel olarak ncdir, nasılscyrcdcr, b'elırtileri vcayrıınları... Bcdcn diliçözümlcnnıcycçalii»ılıyor. Bilınçaltının yaşamü/erindekibaskısi tarti!>ılıyor. Hasta korkuyu öğrcndıkçc. onıınla basjctmeyi de öğrenıyor. Ya^adığı tüm fi/ıkscl rahatsızlıklararağmcn.buduygularınpsikolojıkctkilcr olduklarma vegeçecckk'rincinanıyor. Korkıılarıylailgisenaryolarkurııyor. Korkularıııı öykülcijtiriyor. llastaya cn sonunda 'bu krizlersonucundancolabilir?'sorususoıuluyor. Bu noktayagcldiğındc hasta herhangi birsjcy olmayacagmınbilincıne vardırılnıi!} oluyor. Hasta korku krı/lcnni anlatırkcn bııölçek ü/erindekoıkıılannuleğerlcnclinyor. Belirlı bırsürc sonucunda hastalar. korku kıulerı sırasında bcdcn ve beyinlerınde olu^an tüm dcğiijikliklcritanıyorlar. Osıradakıdü^ünccler, kaygılarvebeklentilerbılınçyii/eyineçıkıyor.Tcdavinın ılk a^aması buöğrctidcnolu.>uyor. Ve korkuyu tanımak onları rahatlatıyor. Korku ları n temelııuiey as,amayünelık büyiik belırsi/liklerın de rol oynadığı, iki Almanya'nm birleş,mesinden sonra yapılan araîjtırmalardadaortayaçıktı. Doğu Almanlar'ın bcjte birinin birleşmeden sonra ciddi l'obi ve korkulara kapıldıkları resmı kayıtlar Herkesin korkusıımm bir oykü\ü vaı: hiıııini kii^ükken ılolalnı kilitlcyip cc:,alundırmı$lur kimi huhusının şiddctinc ıııarıız kalmış...