Katalog

CUMHURİYETDF.RGİ Iranlı sığınmacılar açlık grevinde. Ülkelerinde rejim bütünüylc insan haklarına aykın olmasına karşın, Batılı ülkelerin oluşturduğu uluslararası koruma sisteminden yararlanamıyorlar. Her şey, acımasız bir ç o cuğun kanncalan kavanoza doldurup üstlerine suyu boca ettikten sonra içlerinden istediklerini kurtarmasına benziyor. Yüzme öğrenen kanncalann savaşı ECETEMELKURAN E smer insanların hcr zaman ayn bir katcgoride ctcğcrlcndirildiği bir dünya burası. Bol miktarda kırmızı çizgiyle bölünmüş topraklarda, çizginin hangi tarafında doğduğuna göre insanların kadcrleri bclirleniyor. Örncğin C'alifornia'da doğup ballı böreklerle beslenebiliyor insanlar ya da Filistin'de doğup ölnıemeyi öğrcnmck zorunda kalabiliyorlar. İnsan, Türkiye'de ya da Isviçre'de doğabilcccği gibi Aj'ganistan ya da Iran'da da doğabiliyor. Üstünc iistlük kadın olmak gibi bir bahtsı/lıkla bilc kar^ılu^abi 1 îyor. İnsanlar, bııralarda yas.aınak istemcz ve kıırallar boğa/ını sıkıyor gibi olursa da, Batılı ağabcylcrindcn "iltica hakkı"isteyebiliyorlar. Aıııa bakın başlarına nelcr geliyor... Iranlı sığınmacılar, günlcrdir kendi kendılerinc açlık grcvi yapıyorlar. Onlarla ilgilenen İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Ozgürlük vc Dayanısjna Partisi (ÖDP) yöncticilcri de, mültcci hukukunu öğrenerck nc yapabilcccklcrini anlamaya çalıs.ıyorlar. Büyük basının bclki dc yoğun gündcnı ncdcniylc hiç ilgilcnmcdiği Iranlı sığınmacılar, pansuman çözümler aıasında Doğu insanının onurunu korumaya çalıs,ıyor; cylemcilcr hckimlcrin vcrdiği iğneleri bile yaptırmıyorlar. Iranlılann bugün artık yılan hikâyesine dönen serüvenleri, 1995 yılının ağustos ayında başladı. Çoluk çocuk ya lrak ya da Azerbaycan üzcrindcn, dağlardan, Türkiye'ye geldilcr. Türkiye'dc kalamazlardı, çünkü Ankara, Cenevre Anlaş.ması'nın mültcciler ile ilgili maddcsinc koyduğu tııhal' çckinceyle Avrııpa dıs.ından siyasi mültcci kabul ctmiyordu. Satıki, Türkiye'yc Avrupa'dan siyasi mültcci gelecekmiş gibi. Iranlılar da 3. bir ülkcyc gitmck için siyasi mültcci hakkı istemiyle Birlcşmi^ Millctlcr Mültcciler Yüksck Komiserliği'ne (BMMYK) başvurdular. Tck tek görüs,meler yapıldı, bclgelcr incclendi. Siyasi mültcci olmadıkları kararı alındı ve dosyaları kapatıldı. lijtc Ağustos ayında basjattıkları oturma cylcminin gerekçesi BMMYK'nin bu kararıydı. BMMYK'ye itira/ cttilcr vc dosyaları ycnidcn incclendi. Anlattıkları öykülcrin tutarsı/ olduğu, Iranlılar'ın siyasi mültcci dcğil, ckonomik ncdcnle göç ctmeyc çalıs.an sıradan insanlar olduğu kararı yinelendi. Bu incelemelcr aylar aldı ve bu sürc içinde Iranlılar Türkiye'de 3 er aylık geçici oturma izniylc kaldılar. Vcrilen oturma izinleri arasın da kalan /amanlarda Türkiyc'de bulunmalan yasadışı olsa da Türk hükümcti vc polisi bu duruına göz yumdu. Çünkü, yasadışı bir durum olsa da galiba kimscnin vicdanı insanları Iran'a geri göııdermeyc el vcrmiyordu. Ama arasıra kimli Yılan hikâyesine dönen serüvenine açlık greviyle karşı çıkıyor. ği belirsiz bazı "vicdansızlar" da çıkıyordu. Adını o zaman da açıklamayan bir nildi, insanlar partinin odalarında istitieIranlı, BSP'nin Ankara ll Merkezi'nin karıerek yattılar, çocuklar sendika ve partı pısının önündcn bcyaz bir Rcnault ile kaüyelcrinin yanlarına katılarak daha iyi yeçırılmi!} ve isjkenceye uğramıştı. Iki kız mekler ve daha temiz yataklar için gcccçocuğu babası Iranlı, BSP'nin önüne bırakondulara göndcrildilcr. Bu sürc içinde kıldığında ycrc düijmüij, vücuduna elektIranlılar, BMMYK'nin önünde cylemler rik vcrildiğini anlatmaya çalışmıştı. Tckleyapmaya ba^ladılar. Ba.sın açıklamaları yen Türkçesi ile ve iki kızı kollarının alyapıyor, 3. ülkclcre gönderilmck istiyortındayken Doğulu bir erkek için makatına lardı. Savları îjuydu: cop sokulduğunu anlatmak gerçektcn çok "Bİ7İm siyasi mültcci olduğumuzu kazordu. Biitün bu çaıesizlik içinde bclki de bul ctmiyorlar. O zaman bu eylcmlcrlc arelindc tuttuğu tck iktidar olan erkeklik dc tık siyasi lıaklanmı/ın olduğunu vc ülkco gün insanlık dışı bir biçimdc clinden mİ7c gcri döncmcycccğimi/i kabul ctsinalınmıştı. Iranlı babaya işkence yapıldığı lcr ve bizi 3. ülkeye göndcısinlcr." hekiın raporuyla da saptandı. BMMYK, bu savı kısmen kabul etti. Türk hükümcti dc, Iranlılann Türkiyc vaBSP ve daha sonra da ÖDP'deki bckletandajjları yapsa tutuklanacağı cylenılcriyiş sırasında, hemcn her gün makarna ycnc göz yumdu. Ama bu sırada oturma izinleri sona crcn Iranlılar, gözaltına alındılar. (icceyarısı yapılan operasyonla bütün Iranlılar, Kırıkkalc, (,'ankırı, Niğde illerine yine geçici oturma izniylc dağılıldılar. BMMYK, Iranlılann cylcmlcrinde dilc getirdiklcri savlannı kısmen kabul elmisj vc onlara "özcl insani statü" taıımııv tı. Bu statünün anlamı, 3. ülkclere göndcrilmeyccckleri ancak ülkclcrine dc ger gönderilınemeleri gerektiğiydi. BMMYK Iranlılann göstcrilcıini sadece "bulunduğu yerde mülleci" olma hakkını kazanmak için yapılan \e samimi olmayan eyleınlcr olarak değcıicnduse de, İranlılaııı bu cylcmle ülkclcrindcki güvcnliklcriniı tchlikeye düs.tüğünü ve geri gönderilmemcleri gerektiğini kabul etmijjti BMMYK, bu özcl statüyü tanıdığını lıabcr vcrdiği K Tcmnuı/ 1996 taıihli açıkla nnısııula, Iranlılann asla kcndıleri tarafın dan 3. bir ülkcyc göndcrilmcycceğinı pılarak Iranlılann "uluslararası insani ko ridorlardan" geçirilmcsinin sağlatıacağın da söyledi. Bundan sonra Ankaıa'nın çevresindek kcntlcrdc çok /or koşııllarda ya.yidıkların anlatan Iranlılar'dan bazılanna BMMYK ^ taıal'ından sosyal yardım veıilmcyc ba!> 2 landı. Iranlılar, çalışma i/ınlcri olmadığ ^ için çalıs,amıyorlar, cvlcrindc oturup son lannın nc olacauını bcklivorlardı. Siyas ama ulushınırası insani örgütlerc çağrı ya Açlık grı'vindckiMğııııııacıııııı koıkıısıt İnııı 'a mılı1 ıılılıııoL.. iıııııiycdincigııııdi', lu'ılu ıi{iıın iı bir iilkeyegöndcrilme umudunda...