Katalog

20F.KİM IW6. SAYI552 geldiğini ctiketlerdcki Türk markalanndun anlıyoruz. Ancak tüm ctiketlcre ürünlcrın satışını kolaylaştmp, kalilcsinı tcscil clmck için(?) "Madc in ltaly" damgası da eklenmis.. Tckstil ürünlcritıin yanı sira çeşitli Türk bisküvi vc ş.ekerlemelerıni de Türkiye'nın üç dört katı liyata satın alabilinsinız. Sehirde ulaşmı büyük ölçüde tramvaylarla sağlanıyor. !>ehrın heıncıı tamanıını kaplayan tramvay hatlarmın ulaşmadığı ycrlcrc dc otobüs scferlcri konmuş. Tramvay lar gece yarısından soııra saatte bır ışlesc dc günün lıcr saati ıılaşım mümkün. Yalnız tramvay numaralarımn vc güzergâhlarının sık sık dcğişmcsi bazen karışıklık yaratabiliyor. Kğer llırvatça yazılmi!) ilanlan anlayamıyorsanız hcr giin kullandığınız tramvay size bir sabah sürprizi yaparak şehrin başka bir böliimünc taşıyabiliyor. Tramvaylar yolcu olsun olmasın hcr durakta duruyor. Kğer yanılıp da Türkiyc'dcki alışkanlıkla kapınin üzerindeki "dur" düğnıesıne basarsaııız tramvay acil olarak durııp tüm kapıları açılıyor. Tramvaydakı onlarca çif't göz dc lıayrct dolu bakısjlurla sizin ne yaptığmızı anlamaya çalışıyor. Hırvatlar Akdcniz kanından olsa gerck zaman kullanımi açısından oldukça rahatlar. Günlük hayatta 1520 dakikalık gccikmclcr zatcn doğal karşılanıyor. Zagrcb gannda ikibuçuk saat geciken trcni beklerkcn gürcvliyc yirmıüçüncü kcz "Nc zaman gclir?" diyc sorduğıımuzda ccvap yinc aytıı "Bc;> dakikaya kadar burda olur!". Bu durum dokuz hattalık Hırvatislan maccramızda sayısız kcrclcr tckrarlanıyor. Aynı şey rcstoranlarda da gcçcrli. liğcr garsonuıı ılgisini bir şckildc çckmcyı baş.aranıazsanız saatlcrce beklcmc ıhtimalınız vaı. 11 Zagreh 'de eski binalar oldıığu gibi korunmuş. Yeni yerleşim Savu Nehri 'ıtin güneyinde... cüklcrin hayret verici çoklukta olduğunu görüyoruz. Saat, kat, çorap, kestane, vişnc, çekiç, patlıcan, dut, yastık ve daha yüzlcrccsi. Bosnalılarla konuijunca bu bcnzerlikler daha da artıyor. Bunun farkına vardıktan sonra aramızda Türkcc konuşurken daha dikkatli olmaya karar veriyoruz. Hırvatistan'a özel, birkaç üründen biri kravatları. Zatcn "kravat" sözcüğü de "hırvat" sözcüğündcn köken alıyor. Lski Hır\at askcrlcrinin ünifbrmalarmdan esinlcnen Batılılar'ın saycsindc kravat günlük hayatımızın scvimli(!) bır parçası oluvcrmış. Digcr bir Uırvatistan'a özgü ürün dc "slivovitze" yani bir nevi erik brandisi. Fakat oldukça scrt bir içki olan slıvovitzc'nin ölçüsünü kaçırırsanız, crtcsı sabah başınız callarkcıı. kcndini/ı gccc olanlan hatırlamaya çali'jiyor bulabilırsmız. F.skı Yugoslavya'yi olu^tuıaıı >ımdıkı bağım.siz cumlıuriyctlcrdcn Slovcnya vc Makcdonya harıc diğerleri ortak dılı konus.uyorlar. Fakatsava;> sonrası llırvatıstan'da sözeüklcri Hırvalla^tırma vc dıli yabancı (ö/clliklc dc Sırp kökcnli) sö/cüklcrdcn arındırma sürcci ya!>anıyor. (iünliik hayatın çok icinc girmı^ bu sözcüklerin yenilcrini halka kabul cttirmek zor gibi görünsc dc buna kararlı görünüyorlar. Savaş Zagıcb'c pck uğramamı;) gibi görünsc dc, msanlarla konus.unca sava.•jin dcrin ızlcrıni hcmcn anlamak mümkün. Cicıçckten de Zagrcb, şehrin dış' mahallclcrine dü^cn bırkac top mcrmısı dı^ında doğrudan atcs, altıııda kalnıami!). Ancak bununla bcrabcr, konuş.tuğumuz herkcs savas sürecınde bır •jckildc ^ığrudan kayıplara uğramış. Kımisi yakınlarını, kimısı ya/lığmı. kımisı tckııcsını kaybctmış. Tabıı Bosnalılarla konıı<}iıncu durum çok daha tarklı. Otılar ailcsindcn birııı kaybctmcmi!>lcrsc kcndilcrini şanslı sayıyorlar. Savastaıı öııcc lıcp birlıktc vaşavan ukısların 'savaş sonrası düşman kutuplara ayrılması çeşitli sorunlara ncdcn oluyor. Örneğin savaş boyunca Zagrcb'de kalan Alcx bir Sırp. Ancak savaş sona crmiş olmasına rağmcn Sırbistantan'daki ailesini ziyaret edcmediğinden ailesi ilc Macaristan'da buluşup hasret gidermck zorunda. Çünkü Sırbistan'a ayak bastığı anda savaş boyunca Hırvatistan'da kaldığı pasaportundan anlaşılacağı için bir vatan haini muamclcsi görebilir. Fiztoterapıst olan Alex'in en büyük hayali Sırbistan'da bir kondüsyon salonu vc lizik icdavi mcrkczi açmak. Aynı şcy Bosnalı Ncrmin ([Josna'da Ncrmın crkck adı. kadmlarda Ncrmına olarak kullanılıyor) ıçın dc gcçcrli. () da Bosna'ya gcçcmcdiğmdcn en azından bır sürc için daha Zagrcb'de yaşamak zorunda. Flırvat Radyo Televı/yonu'nda yönetmen olarak i.1) bulmayı ıımuyor. labıı Hırvatlar hcr nc kadar ınkar ctsc dc Miislümaıı oldıığu için ıs bulma sansı dığcrlcrınc göıc oldukça az. Zagrcb, Bosna'ya yapılan özellikle batı kaynaklı hcr türlü yardım için üs olarak kullanılıyor. Bunun da Hırvatistan'a ve Zagreb'c kazandırdıklarını somut olarak gözlcmck mümkün. Hcr şcydcn önce Zagreb'dc tanıştıgıınız her bcş kışiden üçü bir tür insani yardım örgütü hesabma çalışıp maaş alıyor. Sokaklarda hâlâ Birleşmiş Milletler veya Diinya Sağlık Örgütü gibi digcr uluslararası kuruluşların "beyaz araba'Marı görülüyor. Bazen bu örgütler aslında Bosna'ya ını yoksa Hırvatistan'a ını yardım ediyorlar diye aklımızdan gcçirdigimiz oluyor. Bu örgütler misyonunu tamaınlayıp da ülkcyi tcrkctmeye başlaymca ülkcdc cıddi bir ıssizlık olacağı gibi bır ızlcnım edınıyoruz l.ğcr Hırvatistan'a gıdcr dc ınsanları Yııgoslav, ülkcyi dc Yugoslavya olarak anarsanız deıhal büyük bir tcpkiyle karşıla.sabilirsınız. Hcrkcsin öfkcsının bırleşlığı iki sözcük Yugoslav vc Balkan. Yugoslavya şımdıki Sırbistan'ın resmi adı olduğundan can düşmanlarının adı ile anılmaktan son derece rahatsızlar. Bunu hcr sct'crındc üzcrınc basa basa düzeltiyorlar. Balkan sö/cüğünc gclınce, i'iziki olarak Balkan yarımadasında ycr alan Hırvatıstan'ın tarihtc lııçbir zaman Balkan ülkcsi olmadığını, birçok özclliklcri ile dığcr Balkan ülkclerindcn ayrıldıklarını düsünüyorlur. Eskı AvusturyaMacaristan imparatorluğu ılc tarihscl bağlarına da da Ortak sözcükler... I lırvatisian tclcvı/yonu (I1RT) devlctin clındc vc üç kanaldan yayın yapıyor. Fakat televizyonu hcr açlığmızda kaışınıza o ıhlışamlı üniformasıyla Franjo Tundman çıkıyor. Haberlcrdc dc gündcmın yarıdan iazlıisinı yınc Franjo Tundman'ın günlük aktıvıtelerı oluş.luruyor (Bu durum bır an bızc 80'li yıllann Türkiye lelevızyonlarını hatırlatıyor). Fakat her şeye rağmcn Hugo'yu ya da bır zamanların mcşhur pcmbc dızisi "Küçük llanım"ı Hırvatça seyretmek dc ılgı çekiei olabilıyor. llırvat dostlar edımp sohbctlcr derınlcşinee Hırvalca vc I ürkcc'dckı ortak sö/ '/.ugreh sokaklan "çöp"ii tunımıyor... yanarak kcndilerini modern Avrupa'nın doğu kapısı olarak görüyorlaı. Adriyatik kıyıları gcrçcktcn göıülmcyc değer. Özellikle ülkcnın en güney bölümünde Dalmaçya kıyılarında ycr alan Dubrovnik kcnti görülmcli. Savaşöncesi, Yugoslavya denince adı hemcn Tıto'dan sonra akla gclcn bu şehrin çok iyi korunmuş surları içinde tarih kokan, gızcmli bir diinya gizli. Özellikle ağustos ayında düzenlenen dünyaca ünlü Dubrovnik Festivali boyunca şehir daha da renkleniyor. Dubrovnik'in yanı sıra tüm Adriyatik sahili; irilı ufaklı adaları, tarihi dokusu iyi korunmuş küçük kcntlcrı, nıükcmmcl doğası vc tcrtcmiz sahıllcri ilc kcşiedılmdı. Bu arada ülkcnin kuzcy ucıında, llalya sınırındaki Istra Yarımadası tanı anlamıyla cennetten bir köşe. Kendine özgü tarıhsel özelliklcri ve kültürcl yapısıyla ülkcnin dığer bölgclcrındcn ayrılıyor. Istra ve Dalmaçya tarıh boyunca Italya ctkisindc kalnıı^ bölgclcr, Hiilla İMnı bölgcsi Ikinci Dünya Savaşı'ndan hemen önce Italyan egemenliği altındaymış. Ancak bir gcçiş döncmı sonrasında cski ^ı'ugoslavya fcdcrasyonuna dahıl cdilmış. Istra sahillcri boyunca Pula vc Rovını da göriilmcsı gcreken ycrlcrdcn. Kısacası llırvatıstan'dan ayrılırkcn bırçok mutlu anı vc sıcak duygulan berabcrindc gctirdık. Dileriz kı, bu güzcl ülkcnin bır daha sjvasın acımasız cllcrıylc kırlcnmc/ ..^ Alox ve savaş... Modern Avrupa'nın kapısı... Istrıı \ammulusi 'ııııı $irin bir kasabası