Katalog

CUMHURİYETDERGİ ılli Rcasürans Sanat Galerisi, tiliz bir çalışmaylahazırladıkları scrgiylc Lcvy'nin 19001935 yılları arasında yaptığı X2 gravürü, ocakayı ıçindetopiuolaraksundu. Bu hafla 31 ocak salı günü bıtccck scrgidc ycr alan gravürlcr Lcvy'nin Türkiyc'yc gelmeden öneekı çalıijmalan arasından seçilmi^. Sankı yıl, 1937'ydi. Lcvy ozamana kadar yaptığı gravürlcr arasından beğcndiklerinı seçip koltuğunun altına sıkiijtırmı^, Sirkccı (îan'nda eskiOrıcnt L:xpres,ycni adıylaTavrus F.xprcs"in yataklı vagon pcncercsındcn, kımbilir bclki dc Galata Rıhlımı'nda adı pck okunmayan bir Fransız vapurunun güvertesindcn kendisini karşılamaya gclmiş birkaç kişiye el sallıyordu. Muhtcmelcn daha sonra onlara getirdiği gravürlcrinı, rcsimlcrini göstcrecckti. Kcndısi için az konuşacaktı; rcsimlcrı /.atenhayatınınbirözetiydi. Mutlubirrastlantı.buziyaretindc bazıesktdostlarıdayalnızbırakmamısjardı Lcvy'yi. Az ılcridc, Maçka Sanat (ialerisi'ndc Aliye Bergcr o "masal gözlcri" ilc hayatın scyrine durnıuü, lstanbul'dayken ögrencisi olan Adnan Varınca daYapı Krcdi Kâzım Taşkent Galerisi'nden resımlcriylc hocasına uzaklardan selamgöndermis,ti.. tanbul'a davct cdiliyor. Akadcmi o zamanlar Mılli Kğitim Bakanlığı'na bağlı. Yani Levy'yi davct edcn aslında Bakanlık. Dahaöncc, 1933yılındaünivcrsitedc ba^latılan rcform kapsamında Almanya'dan çcşitli bilim adamları Türkiyc'yc gelmis,!er,üniversitenin ycnıdcnyapılandırılmasındaönemlı görcvler üstlenmi^lerdi. Çoğu Almanya'da yüksclen ırkçılıktan zarar görnıü!} dcmokrat dü^ünccli veya Yahudı kökcnlı akadcmisycn. Dünyamn o karüjik günlcrindc Türkiyc bu konuklarına, çok kıt imkanları içındc aradıkları huzur ve güvcn ortamını sunmuş, çalıs,malarını sürdünnclerini sağlanıı^tı. Levy önce gclcnlcrdcn farklı olarak Fransızdı, ancak Yahudiydi. Türkiyc'yc davet cdilmesinin biraz da rastlantı anıa iyi bir rastlantı sonucuolduğuanlaijilıyor. Burhan Toprak, 1936'da, Namık Ismail'dcn boijalan vc uzun bir sürc de boi) kalan Akademi'yc müdür olarak atanıyor. Bclki gcrçektcn yararlı olacağını dü^ündüğündcn inanarak, bclki biraz modaya uyarak, belkı de iddia cdildiği gıbi eski müdür Namık Ismail'in ağırlığından sıyrılabilmek vc kendisini kabul cttircbilmek için Avrupa'dan uzmanlar gctirtmeyc karar vcnyor. Epcycc uğra^arak, bu düşünccsini Mılli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yüccl'e vc onun vasıtasıyla Başvckil Ismct l'a^a'yakabulettiriyor. Sıra uzmanlann aranmasına geliyor. Rcsim bölümü için önce Fransa'dan Andre Lhote getirtilmek istcniyor. Çünkü Akadcmi ve resim çcvrelcrinde Lhotc etkisi fazladır. Daha sonra Levy'nin ögrencisi olacak Nuri lycm'in aktardığına göre Lhotc, Türkiyc ile Sovyetler arasında savasj çıkacağına kesin olarak inandığı için "bir Sovyct kur^unu ile ölmck istemem"diyerckdavcti gcri çeviriyor. lycm'e görc gelmemcsi dc çok iyi olmuş. Çünkü onun ycrincl.evy gelmiş. Kim bu Levy... Pcki kım bu, bugün adını sadcce uzmanlann, bazı ressamların ve mcraklıların hatırladığı Lcvy? Konunun uzmanlan Lcvy için; "Sanat anlayısjyla sadcce o döncmin sanat ortamını yakından etkilemcklc kalmayıp, ismini daha sonra duyuracak olan genç bir sanatçı kus.ağının gelişim çizgisini oluşturarakTürkrcsnıinın I950sonrası seyrıni dc belirlcmisjtir" diyorlar. O dönemde kcndi ülkesinde de öncııı vcrilcıı birsanatçı kalkıp tstanbul'a gcliyor. 14 yıl bu ülkcdc kalıyor. Rcsim sanatımıza vc gcli^mcsınc öncmli katkılarda bulunuyor. Bir gün ayrılıp gidiyor. Vc bizlcr onu unutuyoruz. Ta ki kendisini ciddi bir scrgi ilc tckrar hatırlatana kadar... Rcsim üzerinc zatcn kıt olan kaynaklara bakıyorsunuz, Levy bu kitaplarda, broşürlcrdc dilim varmıyor anıa bir sığıntı gibi. Sanki adct ycrıni bıılsun. ayıp olmasın kabilindcn girmiş . Dcğcrlcndirmclcr üstünkörü, baştansavma. C'umhuriyct Döncmi Türkıyc Ansiklopcdisi'nin rcsnıc ayrılmı^ 3X saytası içindc kcndısinc bırkaç satırla bılc ycr bulamamış. Ncdcn? Lcvy o kadar öncmsizbirisi nıiydi bizim için'.' Bizim için öncmli birisi isc ncdcn bu kadirbilmczlik? Lcvy, 1936yılında, Devlct Güzel Sanatlar Akadcmisi taraftndan rcsim bölümünü yönctmck üzcrc Is Onu İstanbul'a çeken Fransa'da o sıralar scrgidc önemli bir kısmını izleycbildiğimizgravürlcri görcmediğimiz yağlıboya resimlcri ilc klasik anlayışla modern anlayışı Nccmi Sönnıcz'in ifadcsiylc "gcrçckçilik izlcnimi vcrcn bir soyutlama" cstetiği içinde birleştiren, bir üslup yaratan öncü bir rcssam olarak ünlcnmiijti. Hatta kcndisinc Legion d'Honneurnişanı bilc vcrilmİ!>tı. Fransa artık onun için bir esin kaynağı dcğıl mıydı? Yoksa I)ogu'nuno vazgcçılmezbüyüsünc mı kapılmı^tı.' Ya da Yahudi olması ncdcniylc giderek Fransa'da da hisscdilmeyc ba^lanan tcdırginliktcn miydı? Bclki dc hiç bilcmcdiğimiz ba^kabırncdcn... Otobiyografısi incclenincc Lcvy'nin ılginç bir özclliği dikkati Leopold Levy. (18821966) Aynldıktan 45 yü sonra tstanbul 'a geri döndü. Onu hafızalarımızdan silmiştik ki kendisini bizlere hatırlattı. Bu kez 14 yı llığına değil, bir aylığına gelm işti. İSTAHBUL DERGtSİ'HDEN Ne güzel unutmuşken onları... MURATURAI.