Katalog

2')OCAKIW5.SAYI462 Ancak modcrn çağ lüm bunizdcn olnıayan ya lan dcği^tirdi. Avrupa'da oda bizim gibi oldaklanan ycni güç kaynakları mayan biri', yanı ycnı baskılar yaraltı. Dcmokbir yabancı doğarasi vc insan haklarınm ortaya tla, vahiji yaratıklar ya da ılkcl çıktığı bir çağda ho!,görü ycinsanlar arasında ^üphc. halta tcrli dcğıldi vc yüzyıllardır südüşjnanlıkla kaı>ılanır. Medercn zinımct gclcncgi hcr ıki taniyctin ilerlemesiyle insanlar rafca da tcrk cdilmiş.ti. Islam akrabalık ılişkilcrinc dayalı dünyasının büyük kısmında kritcrler ycrine kültürc, clinc bunun ycrınc bir ş.cy konmuş ve vatandaşliğa dayalı knterledcğil. rc dayanarak yabaneıları kentdcolojik açıdan modern ırkdilcrindcn ayırnıaya basjadıçılığın tarıhtc kaynağını aldığı lar. Kültüıümüzü paylayiıaolaylardan binncisi 1492 yıyanlar barbardır; dininıızc ılında lbcr yarımadasının yeninanmayanlar kafırdir; kcntıdcn Hıristıyanların clinc gcçmizin vatandaş.ı olmayanlar mcsinin ardından gerçeklcş,ti. yabancıdır. Bunlarla, kan akBu döncmdc Hıristiyanlar, yarabalığı gibi daha ilkcl barikatnmadada yaı>ayan Yahudiler ların arasındaki cn öncnıli lark vc Müslümanlardan din dcğişbunların geçilcbilır barikatlar tirmck, sınırdı^ı cdilmck vc iolmalarulır. Bir barbar, kültiidam cdilmck ara.sında bir tcrrümüzü bcnimscycrck bi/den cih yapmalarını istcdilcr. Sıbıri olabilir, dınimi/i kabul enırdı^ı cdilcn Yahudilcrin çodcrek inançlı biri halıne gclegu başta Osmanlı Imparatorlubilir, vatandasjığa gcçerek ğu olmak üzcrc Islam ülkclerihcmşcrimiz olabilir. Bir yanc sığındılar. Ispanya'da ve bancıya "bizdcn biri olma" oF'ortckiz'dc kalmayı seçen Yalanağını tanımak ilkcl yaşanıhudı vc Müslümanlar ise dindan hatta barbarlıklan uygarlılcrini dcğiştirmek zorunda bığa gidcn yolda çok büyük bir rakıldı. 'Ycni Hıristiyanların' adım oldu. Ancak gcriyc gcnc gcrçckten de bu dini kabul ede öncmli bir soru kalmış,tr. Ödıp ctmcdiklcrini anlamak atckinc, aramızda ya.s.adığı haimacıyla aralarında Engizisyodc kcndinc ait özclliklcrini konun da bulunduğu bir çok araç rumukta ısrar cdcnlcre kary gcliştirildı. Vc böylelikle Hınasıl birtavır izleyecegiz? ristiyan toplu|uğun korumanın Modcrn döncmlcrc kadar atck yolu olarak görülcn "saf simile cdilmemi:,, değiştirilkanlılık" arayışı ba;>ladı. Antimcmis. yabanciya karş.ı izlcncn scmitizmin yani Yahudilerc tavırtamamcn reddctme ilc kıyönelik yeni bir tür düşmanlısıtlı bir hoşgörü arasında dcgiğın kökcnlcrini ilk bu dönemşirdi. Bazı toplumlar asinıileedc görcbiliriz. Bu düşmanlık dilmcmis. yabancıyı tamamcn artık sadccc degi^tirilcbilecek dışlamayı tcrcih cdip. sınırdıs.ı dinscl ayrımlara dayanmayan, edcrck ya da öldürcrck ondan bunun ycrine etnik farklılıklakurtulmaya çalışırlardı. Ba/ı ra dayanan bir ayrımcılıgın toplumlar isc kalnıasma, hatta doğmasına ncden oldu. Bu bclli kısıtlamalar dahilınde tarklılıklar doğuştan vc dcğişkcndi dilini, dinini sürdürüp 15. yüzyıl İspunytısı 'ndu engizisyon turafıııdaıı suçlunmif bir Yalıudi. tirilemcz türdcn olduklan için kimliğinı korumasına izin veyarattıkları düşmanlık hisleri dc artmaya ba^ki bu anlaşmaya"zimmet"adı vcıilır. rirlerdi. Ancak gcncldc, günümüzdc artık aladı. Bu tür ayrımcılıgın tck kurbanı YahudiBu sınırlamalardan biri gayrimüslimlcrc ,sizınlıklar ularak tanımlanan bu gruplara tanıler dcğıldi. Ku/cy Afrikalı Müslümanlar da yasi güç tanınmamasıydı. Ancak Osmanlı nan haklar, cgcmcn gruplara tanınanlardan bu ırkçılıktan paylarına düşcni alıyorlardı. Imparatorluğu vc halifclik döncmlcri gibi Isdahaazdı. Bunun sonuçlarından biri siyah Afrikalıların Avrupa'da ortacag boyunca sürcn din sa lam uygarlığının tırmanı^ta olduğu döncmbüyük kitlclcr halindc köleleı>tirilerck Yeni lcrdc gayrimüslimlcrin toplumsal vc ckonovaşları nihayct ycııi bir düs.ünccnin yani hos,Dünya'ya götürülmcleri oldu. Kölclik kurumik yaşamaaktif olarak katılmalan vcdcvlcgörünün doğmasına ncdcn oldu. Hoşgörü vc mu antik vc ortaçağlarda da oldukça yaygıntc çcsjitli sckillcrdc hizmct ctnıclcri cngcllcnberabcrinde gclcn laiklik düşüneesi bir Hırisdı. Ancak ycni başjayan köleliğin öncckilcrmcmiştir, tiyan sorununa gctirilmıs. bir Hıristiyan çözüdcn farkı, kök nüfusunun ncvcdeysc vamamımüydü. Sorun, dcğisjk dinlcrin vc tck bir diModern çağın getirdikleri nı siyahların olu^turmasıydı. FJI korkunç çcnın farklı vcrsiyonlarınm bir aıada yaşayabilliijki isc bu köleliğin Avrupa nıcdcniyctınin diğı Islam topraklannda ortaya çıkmaınış.iı. Islanı tanhındc gayrımiislim a/ınlıkların insan onuru, bircy ö/.gürlüğü vc vatandaşlık Islam ülkclcrindc hos.görü düş,ünccsi tartısjlciddi ayrımcılıga vc baskıya hcdcf olduklan hakları gibi konularla gittikçe daha çok kafa mıyordu bile. Buralarda, hos.görü Islamı ınadönCmlcrin de olduğu bilınıyor ancak bunlar yormaya başjadıkları bir sırada ortaya çıkmanışların bir parçasıydı. Kuran'da açıkça çok scyrcktır. Ortadoğu vc Kuzcy Afrika'da sıydı. Bu kadar çok Atrıkalıyı kölc halinc gc"Dindc zorlama yoktur" dcnir. Bu da Islaınıgcncllıklc Yahudıler vc Hınstıyanları tanımtircn Avrupa, ortaçağların yarı barbar Avruycttcn bas,ka bir dinc inananların bclli sınırlalamak içın kullanılan gayrimüslim ıfadcsı, tcpası dcğildi artık. Röncsans, Reform vc Aynıalara uymaları ijartıyla inıınışlannı sürdürcbalara yönelik davranışlar /.inımct sınırlan ıdınlanıru çagının ya^andığı bir Avrupa'ydı. bilcccklcri çcklindc yorumlanmı^tır. Müslüçindc kaldıgı nıüddctçc güvcnliklcrinin koKadın olsun crkck olsuıı bireylcr pis,manlık man dcvletlc gayrimüslim topluluk arasındarunmasınadayanıyordu. TOPLUM 11 duymadan hcr türlü kötülüğü yapabilirler, ancak toplumlar yaptıklarının doğru olduğuna inanmak istcrlcr. Vc cgcr yaptıklarının ahlaka uyan bir tarafı yoksa da bunlan ahlaki olarak haklı göstcrccck gcrckçclcr bulmak ıçin büyük çaba harcarlar. Daha cski ku^aklar "ötckilcrin" kölclc^tırılmcsıni haklı çıkarmak için kutsal kitaplarda ya/ılanlara sığınıyorlardı. Ancak aydınlanmıı> bir Avrupa'da bunlar artık yctcrli dcğildi vc kölelığc çağın gercklcrinc uygun ycni bir açıklama gctırmek gcrckiyordu. Buldularda. Arısto'dan bu yana pek çok fılozof bazı ırkların uygar ya^ama, diğerlcrininsc hizmct ctmcyc uygun olduklarını öne sürmü^lcrdi. Bazı ırkların diğcrlcrindcn daha a^ağı olduklan düs.üncesi köleliğin haklılığını açıklamak için kullanıldı. Batı toplumu bu sayedc vicdanını rahatlatıp gcçmi^in dinsel tcrimlcrinc görc dcğil de aydınlanma çagının fclscfı vc bilımscl tcrimlcrinc uygun olarak köleliği savunabiliyordu De Tocqucville, ırkların cşjtsizliği üzcrınc bir kitap yazan Gobineau'ya gönderdiği mektupta s,öyle der: "Tanrı csirgesin, bu fikirlcrin hükümetlcr tarafmdan kabul görmcsı halinde sözcüklere bilc dökülcmcyecek dcnlı korkunç suçlar i^lenir." Günümüzde "bilimsel" ırkçılık vc onun türevlerindcn biri olan "bilimsel" antıscmitizm a^ın uçlardaki bir takım gruplar dıijinda kabul görmüyor. Ancak unutulmamalıdır ki, baskı ve gcrilimin olduğu döncmlcrde uçlardaki bu gruplann seslcri oldukça rahatsız cdici hale gelebilir. Ilkcl dü^manlık duygularından karşılıklı saygıya dayanan bir ortak ya^ama geçmck konusunda tarihtc büyük aşamalarkaydcdilmış,tır. Ancak özcllıklc günümüzde en ileri uygarlıklarda bile kökcninde ırkçılığın yattığı büyük fclakatlerin yaşanabildiginc tanık olduk. Bir zamanlar sadcce Avrupa kıtasına özgü bir hastalık olan ırkçılık bugün tüm dünyaya yayılmıijtır. lrkçılığa karşı verilcn mücadele hcr geçen gün daha fazla dcstck kazanıyor ancak henüz kazanılnıışdcgil. ^ B Savasa Son Kürt Milletvekillerine Özgürlük HMIU BMEUUM nımiimjıı MHIUUIUIIUSIVIM mnrtıntiFiuuuıı.1 nıyn om» cMOı mtası ttnOı srdntıı CULHUIUVIAH GUUY A1TUH HULU Otlf HUIY1SONUCUIHUIUYII 0K[IIK llffittf km UDItf MAUIMJUMITT UDIOttU HA/MİTI GtKkÛ HEÜâlTL A t m Mf^f Om HtUHU UOMUOtUK HİMİT UNIIKUIU « U I N U1UIIUUN AGAH MHnN TUB( UUIADtrt DIMUI (KU1ACUN StMM ^DUinjUİ S0HA1 /UTU1 ^OMUL OtfUEI STTIIA ovuu u)HmA rouı ujıı ıımuMıu loıtı mu ı«mı HHtetuı n ı u anrru u «