Katalog

25EYLÜLI994.SAYI444 lann ve aydınlann angajmanı gibi Norveç'te, Ingiltere dışında tüm Avrupa ülkelerinden dahafarklıbirboyutaulaştığınısaptıyor. Norveç'te görülen bu ortamda, Isveç Akademisi'nin onur kıncı pasifliği asla yaşanamazdı. Rüşdüolayı, dahaişin başındasanatçının yaratma özgürlüğü olarak tanımlandı ve hiçbir ödün verilemeyeceği derhal vurgulandı. Bu ortam, Norveçli bakanlann Âse Kleveland veGudmund Hernes 1992 Eylülü'nde bu konuda diğer bütün Avrupa ülkelerindeki politikacıların boyun eğdiğigörünmeztabuyu çiğneyerek Rüşdü'yle görüşmelerine zemin hazırladı. Bu tabunun kalan bölümü, Irlanda BaskanıMary Robinson'un 14Ocak 1994'te Rüşdü'yü kabul eden ılk devlet başkanı olmasıyla yıkıldı. Küçük ülkelerin politikacılan özellikle kadın olanlan büyük başkentlerdeki erkek politikacıların bağımlı olduğu politik hesaplara o denli bağlı olmadıklannı gösterdiler. BAŞKENT GUNLERİ Güneş gibi MÜŞERREF HEKİMOĞLU drymittonlu okurum soruyor Biliyor musunuz? Anadolu'da güneş en güzel Nemrut Dağı'nda doğar, Edremit Körfezı'nde en güzel batarmış... Nemrut Dağı'na bir kez çıktım, görkemini unutamam. Edremit Körfezi'nde akşam saatlerini yaşamaya da doyamadım yıllardır. Her akşam başka bir renk şölcni, inanılmaz bır güzellik. Kimi günler balkonda beklerim o sölcni, kimi günler denizde güneşle birlikte yüzerek. Önce sarmaş dolaş ama giderek uzaklaşır güneş. Battığı yerde başka bir bahçe oluşur her akşam, menekşeler, leylaklar, gülleraçar. Balkondaki şölene dostlardakatılırkimiakşamlar. Sonışıklara kadeh kaldırır, güzel yannlardileriz birbirimıze. Yaşamımızdan bırgün daha eksildi dıye gülümser kimi dostlarım. Kimi zaman dabiryıl! Yıllareksilır ama artıları da çokgüzel. Doğum günlerimde ıçten hissederim bu gerçeği. Karşıda Ida, güneşin en güzel battığı yerde, Edremit Körfezf ne, sevdikleri, doslları arasında ihtiyarlamayı da kutlamaz mı insan? Ben kutlamaktan hoşlanıyorum. Kimi sevdiklerim artık dünyamızda değil, ama batan güneş ile mektup yolluyorum onlara. Kadeh tokuştururken onları da kucaklıyorum. Güzel scslenişleri çınlıyor kulağımda. Sevdiklerımizin ölmcdiğini hissediyorum. Şarkılarda, türkülerde yeniden kavuşuyoruz. A Oyununbirtaşı Kronoloji, Avrupa'da 199192 kışına dek yaşanan vc başını Ingiltere Başbakanı Margaret Thatcher'ın çektiğı aşağılık "yok sayma" polilıkasını da gözlerönüne seriyor. Salman Rüşdü, politik birpazarlık oyununun taşı haline getirilmişti. lçişleri Bakanı Douglas Hogg, Rüşdü komitesine bır mcktup yazarak biraz ağırdan alınmasını ıstedi. "Fetva'nın biraz fazla yüksek sesle geri alınmasını istemck, lngiltere hükümetinin resmi görüşüne göre, yanlışolacaktır. Böylebirdurum, rehineıngilizlerin ve diğer kişilerin serbest bırakılması olasılığınt azaltacaktır." Lübnan'daki Ingiliz rehinelerin sonuncusu Terry Walte 1992 kışında serbest bırakılınca Rüşdü, Times'ta bir açık mektup yayımladı. Daha sonra bu olay, onun kamu önünc çıkmasının başlangıcı olarak gösterildi. Rüşdü, mektubunda, üst düzeydeki politik yaşam konusunda deneyimli olan birdostunun ona şu atasözünüöğrettiğini belırtir: "Politika dünyasında, gıcırdayan tekerlck önceyağlanır." Norveçliler, ona bu konuda yardımcı oldular. William Nygaard'a yapılan öldürme gırişiminden sonra Dışişlerı Bakanı Holst, îran yönetiminden, başka ülkelerin vatandaşlannı öldürme konusunda ne düşündüğünü bildırmesini istedi. Bir ay sonra lran'ın Oslo'daki yeni büyükelçisinden yanıt geldı. Elçi, ülkesinin, Norveç söz konusu olduğu zaman uluslararası hukuka saygılı davranacağına söz verdiğini belirtti. Böylelikle Norveç, fetvanın geçerli olmadığı tek ülke olma ayncalığını kazandı. Gerçekten de, daha sonra hiçbir Norveçli, fetvanedeniyletehditedilmedi. Iskandinav ülkelerinin dışişlerı bakanlan, fetvanın 2000. gününde, tran'a karşı konulan tavnn daha sertleştirilmesi ıçin görüş birliğinde olduklannı açıkladılar. Danimarka, Isveç, Finlandiya ve tzlanda bir adım daha atarak, Norveç'in yaptığ gibı, fetvanın geçerliliğı konusunda bir açıklama istemelidir. Küçük ülkeler, uluslararası sahnelerde tekerleklerin kulakları sağır ederccsıne gıcırdamasını sağlamalıdır. Büyükler, başta Almanya olmak üzere, bu konuda çok zayıf sözler verdiler Politik çiftc standart kavramı, bugüne dek lran konusunda olduğu kadar hiçbir durumda böy lesine belirginbirşekildegeçerliolmamıştır. ^ Çeviren: GÜRHANUÇKAN Uzaklığın Yakınlığı kitabını okudunuz mu? Lütfii Özkök'ün şiirleri ve portreler. Biri de Nâzım Hikmet'in. Seyrederken aşık oluyor insan. Son isteği yurdunda/ Bir çınar altına gömülmek olsa da/ Ya/.gısı yabancı bir kentte kara mermere işlenen/ Ey gurbetin baldıran otlarını yüreğinde devşiren... dıyor Lütfü Özkök. Nâzım'ın Halit Çelenk'in çok güzel okuduğu şiirleri de çınlıyor kulağımda. Şiir ne güzel, ne güçlü bir uğraş. Uzaklığın Yakınlığı'nda yeniden duydum şıirin gücünü. Kuşkusuz o güç nedenıyle şiirden korkanlar, şairlere o korkuyla bakanlarda var. Ama korkanlar ölüyor, şairleryaşıyor değil mi? Edremit Körfezi'nde her akşam en güzel batan ve Nemrut Dağı'nda her sabah güzel doğan güneş gibi. Lütfü Özkök'ün kitabında bir fotoğrafımın yeralması bcni çok şaşırttı, sevindirdı. Doğum günümde şiirsel bır armağan bir dost ozandan. Güneş batarken bır balkon Norveç hariç maylatehditeclildi. 71. günde Norveç'teki bazı Müslüman örgütleri, kitabın yayımını dava konusu ettiler. Norveç Anayasası'ndaki kâfirliklc ilgili madde söz konusu edildi. Mahkeme, iki buçuk yıl sonra da vay ı düşürdü. Bu sürc içinde Aschehoug, yeni tehditlere karşın kitabın birde cep kitabı şeklindeki baskısını yapmıştı. Oysa bırçok ülkcde bu yönteme gidilmemiş, tehditlere boyun cğılmışti. Kronoloji, Rüşdü konusunun çeşitli nedenlerle yayıncılann gücü ve cesareti, politikacı Ankara Ünversitesi Tıyatro Kürsüsü'nden Profesör Sevda Şener'in çok güzel şarkı söylediğini biliyor musunuz? Sesı de güzel. Gazetemizde yayımlanan tango yazılanndan esinlenerek bız de eskı tangolar söyledik balkonda. Sonra da türküler. Şekibe ve Halit Çelenk ile geçmiş yıllara döndük o türkülerle. TlP'lı yıllann anılarına. Her şey çok geride görünüyor şımdi. Ancak insan ileriye Türklsveç kültürel ilişkilerine kalkısı olan bir bakmaktan, umut etmekten geri kalmıyor ozanımız: Lütfü özkök. değil mi? Hocamız Bahri Savcı da böyle söylüyor. söyleşisinden sevgili özkök. Ahmet Muhip Dıranas'ın Fahriye Ablası'na benzetiyor Sevda Şener ile Güre'ye gittik bir sabah, beni. Acaba benziyormuyum? Yazımı Belediye Başkanı Kamil Saka'nın güzel çalışmalannı görsün istedim. Cengiz Dıranas ile bir anımla sona erdireceğim. Bektaş'ın yaptığı tiyatroyu çok sevdi Gençlik yıllanmda öykü denemelerim var. O Profesör Şener. Sonra yaz okulunda yapılan öykülerden üçü Zafergazetesinde resimleri, seramikleri gördük, Seniye yayımlandı. Aile dostumuz Safa Karanakçı Fenmen'i anımsadık sevgiyle. Seramik benim bilgım olmadan veriyor gazeteye, çalışmalanyla güzel panolar oluşmuş, köşede onlarda yayımlıyor. Zafer'dekileri hiç bir kuş kafesi, duvarda bir pano, Güreli tanımıyorum, onlar da beni tanımıyor, çocuklann ortak çabasını, yaratıcı gücünü öykülere ücret vermek gerekçesiyle yansıtıyor. Yaz aylannda kimi köylerde de çağınyorlar. Gittim, tanıştık, Ahmet Muhip Kuran kurslan açılıyor değil mi? Dıranas'ın odasında otururken onun köşe Tahtakuşlar'a uzandık sonra. Etnografya yazısının provası geldi. Okuduktan sonra Galerisi'ni ve kitaplığı gördü Sevda Şener. bana uzartı Dıranas. Bir de ne görey im, bir tşte böyle, umudumuzu tüketen, sabnmızı bölümünde benden söz ediyor, övgü ve umut törpüleycn olaylar çok ama yeşertenler de az sözcükleriyle beni çok onurlandınyor. değil. Karanlığa karşın aydın çabalar, Yazarlığa yönelmcmdc o yazının da etkisi çırkinliğe karşı güzel eylemlerde var. Galiba var mı bilmem, ama sevdiğim tüm birdönemeç varönümüzde, yerimizi, yazarlann, ozanlann, daha doğrusu tüm yöntemimizi şaşırmamak gerekiyor. sanatçılann itici gücüm olduğunu hissederim Saptamak ve kollan sıvamak gerekiyor. ben.^