Katalog

A R İ F K I Z I L Y A L I N Batı Avrupa 'ya çokyakın olmasının avantajını kullanmak isteyen Fas'ta ekonomiyi turizm ayakta tutuyor. Batılı turistin ikinci adresi: Fas size 75 dirheme patlıyor. Arka arkaya içilecek biralar ise size Faslıların bir aylık kazançlarını birkaç saatte harcama olanağı tanıyor. Ç elişkilerdolubirülkedeyiz. Hcrdilden, her din ve kültiirden insana rastİamak olası. Bazen tutucu, bazen de Batılılara taş çıkartacak kadartoleranslı. Hırsızlık, üç kâğıtçılık, Kapahçarşı esnafını bile solda sıfır bırakan pazadık payı ve müslüman mahallesindekisalyangO7satıcıları .. Rick'in yeri Casablanca'nın slmgesi Casablanca'ya gelip de Bogart ve Bergmann'ın başrollerini oynadığı "Casablanca" fılminin çevrildıği yeri; yani Rick'in yerıni görmeden gitmek olur mu? Gerçi fılmin gectiği barın Hollyvvood stüdyolannda dizayn edıldiği ve çekimin tamamına yakınının Amerika'da yapıldığını biliyoruz ama, Rick'in yerini ara Renkllkültüpmozayiği Kara Kıta ile Avrupa'y ı birbirine bağlayan Fas, kimine göre cennet, kimine göre de cehennem. Atlantik Okyanusu ve Akdenı? kıyılarından başlayan kültürler mo?ayiği, ülkenin ortalarına gittıkçe daha da renkleniyor. Italyan mermeri Carrera ile, Endülüs işlemelerinin sihirli büyüsü ilk bakışta insanı etkileyiveriyor, ancak günlük yabam ve yozlaştırılan 'yöresel' kültür, Fas'ı sıradanbir3. Diinya ülkesi haline getirmeyeyetiyor. maktan da geri kalmıyoruz. Hemen tüm büyük caddelerdc Rick'in yeri türünde yerlere rastİamak olası.. Ama içlerinde gerçeğe en uygunu HyattRegancy Oteli'ninbarı. Bogart pardösülü barmenden jandarma giysili kasiyere 'o mcşhur' piyanodan duvardaki resimlere kadar her şey sizi bir an o fılmin setine götürüyor sanki! Ama o da ne! Pıyano başındaki esmer, bıyıklı piyanist, "Duydum ki unutmuşsun gözlcrimin rengini" deyincc bir anda şaşkına dönüyorsunuz. Anne ve babası Türk olan Lübnanlı Hranct bizi farkedince başlıyor Türkçe parçalar çalmaya. Sonra sohbet ediyoruz. Türkiye'yi, doğum yeri Adana'yı soruyor. Turlst çekebilnrak Içln h*rf«yl yapıyorlar. Dünyanın en büyük camil Casablanca'da Rick'in yerinı gezdikten sonra dünyanın en büyük camii olarak değerlendirilen 2. Hasan Camii'ne gitmeden de yapamıyoruz... Uzunca yürüyüş sonrası deniz kenarına indiğimizde karşımıza dev bir minare çıkıyor. Yürüyoruz. Minare gittiİcçe büyüyor... Minarenin yüksekliği 185 metre. Bazı bölümlerin inşaatı sürüyor. Toplam yüz bin kişi kapasiteli. Caminin iç bölümleri yirmi bin, dışarısı ise seksen bin kişinin ibadet etmesine yetecek kadar büyük. İşi olanlar şanslı sayılıyor llayat şartlarının oldukça kötü olduğu bir Kuzey Afrika ülkesinde 'devlet kapısı'nda ış bulmak ya da turistık bır müessesede çalışmak büyük şans Faslılar için. Çünkü, düzenli işiniz yoksa ve 'günübirlik' yaşıyorsanız ayda elinize geçen para bin dirhem., Türk parasıyla 1 nıilyon 900 bin lira. Fransız egemenliğinin izlerini hâlâ taşıyan Fas'ın bir kenti diğerine benzemiyor. Sahil kenti Casablanca'da Amerikanvari yapılardan tutun da Avrupalı giyim tarzı ve "fastfood" türü yiyeceklcre kadar her şeye rastlayabiliyorsunuz. Gece hayatı ise bu yaşam biçimi ile 'doğru' orantılı. Diskotekler, "dansözlü" restoranlar yabancıların, 'Fas Sosyetesi'nin gençlerin hizmetinde. Yaşam sokaklarda saat 23.00 sularında sona ererken çok yıldızlı otellerde yeni başlıyor. Ama sokaktaki Faslının buralara girmesi hem madden, hem de manen olanaksız. Cünkü içeceğiniz bir bira, viski ya da soda ayrim yapilmaksizill D»nl« kenarına kurulan 2. Hasan Camlsl'yle Faslılar gurur duyuyor. 14 Camidearama Denız kenarına kurulu olması bizi şaşırtıyor. Sonradan öğreniyoruz ki Kur'an'daki "Allah'ın tahtı denizdedir" deyişi üzerine bu cami Atlantik kıyısında kurulmuş. Fas Kralı 2. Hasan'ın 60. doğum günü nedeniyle halk tarafından yaptırılmış. 320 milyon dolardeğerındeki bu caminin masralı özel vergi ve kesintilerle I as halkından sağlanmış. Keops Piramidi'nden bile büyük olan 2. Hasan Camii depreme karşı özel koruma sistemi ile donatılmış. Sokak satıcıları 'günlük' yaşayanlardan... tkindi namazına yarım saat kala içeri giriyoruz. Gizlice çekilen bir iki kare fotoğraf sonrası namaz kılmaya niyetimiz olmadığını anlayan üç görevli hemen yanımızda bıtiyor, "Müslüman mısınız?", "Elhamdülillah'VO zaman namaz kılın". Vaktimizin olmadığını söylüyoruz. Birden Müslümanlığımız dahil , bircok saygı ve nezaket kuralı unutulup çanta ve ceplerimiz aranmaya başlıyor. Çok merak ederek geldiğimiz camiden, hiç de iyi olmayan izlenimlerle ayrılıyoruz. Marakeş bir başka dünya Casablanca'daki hayat, ülkenin iç taraflarına gidince birden değişiveriyor. Önce çift otobanı andıran ana yollar, yerini iki arabanın zor geçeceği derme çatma yollaD E R G İ 2 0 Ş U B A T 1 9 9 4 S A Y I 4 1 3 C U M H U R İ Y E T