Katalog

N A D I R P A K S 0 Y Bergen ve cüzam ergen 150 binlik nüfusuyla 5 milyonluk Norveç'in ikinci büyük kenti. Norveç'e gelip de Bergen'e uğramadan geçcnler Norveç'i görnıüş sayılmu/larmış. Bergen tarihi kişiliğiyle Norveç'te ayncalıklı bir konuma sahip. Kenlin ö/ellikle eski kcsimi, 1315. YY arasında varlığını sürdürcn Almantskandinav ticaret topluluğu Hansa Loncası dönemi i/.leıiyle, aradan çağlar geçmesine karşın, tıpkı dün ta/cliğiyle ruhunu/a yosun kokulu görsel fiyort öpücüklcri konduruyor. Bergen'in eski kesinıi, ne Antalya'nın Kaleiçi gibi turizme makyajlı geçkin bir kadın ne de tstanbul'un Süleymaniyesi gibi ölümünü ö/leycn yatalak, sahipsiz bir hasta Bergen'in eski kesimi 13. lann ötesinden salınan orta büyüklükte mahzun bir kilise avlusunda bulursunuz. Kiliscnin adı St. Jorgens'tir. Yapının görünüşü sizi aldatmasın. Yoksul ve mahzun görünümünün altında acılarla olgunlaşmış özgün bir ruh, nitelikli bir kişilik yatar. Değer verip ilgi gösterip zaman ayırıp ta iletişim kıırabilmeyi sağlayabildiğinizde size gönlünü tüm çiplaklığayla açmaya hazırdır. Burası sadece Norveç'in değil, bülün Iskandinavya'nın bugüne değin ayakta kalabilmeyi sürdürebilen en eski tck hastanesidir. Burası bir Meprasorium'dur, yani bir lepra (cüzam) hastanesi... Hayır, hayır... Yanlış okumuyorsunuz. Bergen'in ortalık yerinde bir eüzzam hastanesinin avlusundasınız. Avluyu örten bilek boyu karlann ü/crindc çıtır çıtır yürüyün. Sağ taraftaki kapıyı usulca açın. Tarihsel bir solgunlukla geriye çekilerek size saygıyla yol veren kapıyı aşıp loş karanlığın kollanna doğru sü/ülün. Şaşkınlığınızı duyumsar gıbiyım. Bugün kişi başına düşen yıllık ulusal gelirin 25 bin doları bulduğu, çağımızın önde gelen refah ülkelerinden Norveç'te bir cüzBugiln artık mUze olan Bsrgen CUzam Hastanasl'nln Içl. .•jm hastanesiyle yüz yüze gelebilmeyi hiç ummadınız değil YY'dan bu yana hâlâ capcanlı, hâlâ mi?.. dıpdirı ve her köşcsindcn özgün yaşam 19. YY'ın sonlanna değin Norveç'in fışkırıyor ve böylesinc capcanlı ıızun ömrün ilacı, Norveçlinin çevrc değerlcbatı kıyılarında cü/.am önemli bir sağlık rine saygılı duyarlılığında saklı. sorunudur. Başta Bergen olmak üzere ülkenin kıyı kesimindeki birçok yerleKüçük limanın kıyısı Bryggen'in sırt sim bölgesindc cüzamın görülme sıklığı sırta dayalı çatık çatılı rengârenk evlerinüfusun yüzde 3'iinü bulur ki bu hiç de nın önünden huşuyla geçip, burnunuza balık pu/annın ringa, morina, somon a/ımsanmayacak bir sayıdır. ve karides kokulan sınnıiş bir halde, Kapısından içcri sü/üldüğünii/ habtaMadam Fellc'nin Birahanesi'ndc danenin sorumlusu Dr. Arnicur Hanınarlarını/a ısınma molası verdikten scn'dir. Tarihin çalar saati 1800'lcrin sonra, ortamın büyüsü ve 'sulu ekmesonlannı vurmaktadır. Dr. Hansen ğin' ctkisiylc dar sokaklarda çakırkeyif kendisini toplum dışına itilmiş cüzzamlı dolaşırkcn ıslasyon yakınlarındaki bchastalara adamıştır. ya/ sivri kulcli, kirli çağlii yeşili ahşap Bu yoksul görünüşlü, mahzun bakışlı bedenli yorgun ve yaşlı k'iliseyi t'ark ethastane V)r. Armeur Hansen'in cü/anıeyebilirsini/. mın clkeni olan mıkrobu keşfcttiği hastanedir ki bugün mikrop da hastalık da Adımlarını/ın ürkckliğini yenip dc Hansen'in adıyla anılmaktadır. Ne gayıpranmış tahta kcmcrdcn içeri sü/ülrip lecellidir ki Dr. Hansen, cüzamın innıeyi başarahilirscni/ kcndinizi yü/.yıl B B*rgmfin küçUk llman kıyısı Bryggan'd* ortaçagdan kalma «vler. sandan insana bulaştığını kanıtlamak amacıyla, çaresizlikten hastalar üzerinde yaptığı deneyler nedeniyle yine bir hastasının şikâyeti üzerine işinden ve konumundan olmuştur. Çaresizlikten diyorum, çünkü cüzzam basilinin bir deney hayvanı üzerinde üretilmcsi, ancak 1970'lerde, 'Armadillo' denilen, Güney Amerika'ya özgü, üzeri kalın pullarla örtülü garip bir yaratıkta gerçekleştirilebilmiştir. Ben hastaneyi ziyaret ettiğimde, rastlantı o ya, Dr. Hansen'in cüzzam basilini keşfcdişinin 120. yıldönümüydü (27 Şubat 1973.) Ve hastane, uzun gri kış günlerinde ziyarete kapalı iken sırf o günün anısına bir günlüğüne ziyarete açılmıştı. Artık kendilerivlc doprııdan hiçbir bağ lantısı olmamasına ve yağmuruyla ünlü kentte ender yakalanan pınl pırıl güneşli bir şubat pazarına karşın, akın akın Bergenliler hastaneyi dolduruyordu. Hastaneden dışan çıktım. Tarihi arkamda bıraktım. Kenti ve Bergen fiyordunu kuşbakışı süzen Floyen tepesine tırmanan kablolu tramvaya (Funicular) binerek zirveye ulaştım. Ortalık cıvıl cıvıl mutluluk kokuyordu. Kadınerkek, çolukçocuk, tek ya da sevgili yüzlerce insan kayak kayarak, kızak kayarak, el ele karda yürüyerck güneşin, bcyazlığın ve pazann tadını çıkanyordu. Ben de kendimi karşı çam yollanna vurdum. Yanlış tanı kurbanı yüreğimi, bağışıklık biliminin (immunoloji) olgun erdeminc bıraktım. M B«rg*n balık pazarından bir görünUm C U M H U R İ Y E T D E R G İ 3 0 M A Y I S 1 9 9 3 S A Y I 3 7 S 24