Katalog

S E N N U R E Z E R er şey bir Bulgarozanını çevirmeye çalışırken başladı. Bir ozan kadın. Blaga Dimitrova. 1922 doğumlu. Bu yıl Salihli Şiir İkindileri'nin konuklanndan biri. Bclki önemli görevleri de var. Ama ben onu Yirminci Yüzyıl Türk Şiiri adlı giildestenin redaktörü olarak anımsıybrum. Sonra, bir inceleme gezisinden evlat edindiği çocukla dönüşü aklımda. Victnamlı kimsesiz bir kız çocuğu. Neden ılle dc bir kız çocuğu aradı diyc düşünmüştüıfı ilk duyduğumda.. Bir çocuğun yazgtsını değiştirme dileği neden kız çocuğunun geleceğıni etkilemek için gerçekleşti? Türk şair kadınlannın şiirlerinin arasına koymuşuni "komşu şair kadınların" şıirlerini, yaşam öykülerini. Bulmak zor olmadı. ünunla yapılmış bir konuşma (Ingilizce). Bir demet dc ^iir. Okuyunca kimi ijiırlcrin birdcn fazla çevirisi olduğunu gördüm. Çcvirilcrden biri Profesör Mateya Matejic'in. Ohio Onıversitesi'nden. Hem adı hem kısalığı yüzündcn Kadın Olmak adlı şiiri scçtim çevirmek içın. Bendcki ^iirler Bulgarca'dan İngili/ce'ye çcvrilmiş. Bulgarcaları yok. Kısacık bir şiir. Üstelik hcp benzer sözcükler var her iki çevıridc dc. Acı, ağrı, sancı, incinmek anlamlarına gclen. Masanın başına biraz da "ben bu şiiri şimdi çeviririm" duygusuyla oturdum. Ve ...Ve şiirin çevirisini bu satırları yazarken bile bitiremcdim. ilk dize şöyle: Kadın olmak sancımaktır. İlk dizeyi yazınca durdum. Acaba doğru mu aktarıyorum. Bu sözcük sancılara dayanmayı da kapsar. Hay Allah! Bir de öteki çeviriye bakalım. Tamam tamam, Matejic düpedüz "tahammül etmeye" yakın bir sözcük seçmiş. O zaman ilk dize hemen hemen tamam: Kadın olmakkatlanmaktır. Dizeyi yazar yazmaz, Hıristiyan ve Musevi dünyasının kadını suçlayan yargılayan, ilk günah tasanmı geldi aklıma: "Acı çekeceksin. Istıraplar içindc doğur.acaksın.n Blaga Dimitrova, bu yargıya bir gönderme yapıyor olmalı. Bu dizeyi, bu yargıyı da kapsayacak biçimde çevirmeli. Peki bir sonraki dizelerde bir ipucu bulamaz mıyım: Kızçocuğu olmak ağrıdır Sevgili olmak ağrıdır Ana olmak ağrıdır. Bunlar benim sözcüklcrim. Dönüp öteki çeviriye baktım mı değişiveriyor seçtiğim sözcükler: Kızçocuğu olmak incitir DEROİ 3 0 M A Y I S 1993 SAYI 3 7 5 H KADINOLMANINSANCILARI • BLAGA DİMİTROVA 1922 yılında Blaya Slatina'da doğdu. Öğrenimini Sofya Kliment Ohridski Üniversitesi 'nde Sla v Filolojisi ve Moskova Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü 'nde tamaınladı. 1950 'dc Semtemvri (Eylül) dergisinde redaktör olarak başladığı çalışma yaşamı, Bulgar Yazarlar Birliği ve Norodna Kültura yayınevlerinde siirdü. Şimdi Devlet Bcışkanı Yardımcısı. Çağınuzın sorunlarmı kadın gözüyle irdeleyen şürleri, Elisaveta Bagrana 'nın ardılı sayıhr. tlyada gibi pek çok destansal çevirisi bulunan Dimitrova 1981 yılında Bulgaristan da yayımlanan "Yirminci Yüzyıl Türk Şiiri" adlı antolojinin redaktörüdır. "Nâzım Hikmet'le Bulgaristan Gezisi" adlı röportajı 1952 yılında yayımlanan yazarın, romanları, gezi notları da yayımlanmışlır. Dimitrova'nm düzyazı ve şiirlerindeki başlıca tema, kadınm erkeğiyle eşit koşullara kuvuşması, aşkın yeni bir bakısla değerlendirilmesidir. 16 C U M H U R İ Y E T