Katalog

N A D I R P A K 8 0 Y SEHİRLER İNSANA BENZER Haykattoraa Ouatav Vlgatand'! ayrılan parkın ganel görUnümü (üstto solda). Yumak yumak savdaları b*tlml«y«n Vlgaland'ın dlklllUfı (Ustto sagda). Fotoğrat NADİR PAKSOY entler tıpkı insan organizması gibıdirler: Beyinleri vardır, yerel yönetımlerdir; mideleri vardır, hallcrdir; damarlan vardır, bulvarlar caddeler, sokaklardır; anılan vardır, tarihi kalıntılar, anıtlar ve eski mahallelerdir; duygulan vardır, müzeler, konser salonlan, kültür merkezleri, limanlar, meyhaneler, sinemalardır; bağırsaklan vardır, kanalizasyon ağıdır; ve akciğerleri vardır, yeşil alanlar, parklardır. Kentler yeşil alanlanyla, ( parklanyla soluk ahp verirler. Yeşilden yoksun, parktan yoksul kentler tıknefestir, astmalıdır. Kuzey kentlerinin her yant yeşildir, her yanı parktır. Bu nedenle de buzey kentleri bol nefeslidir ve kuzey kentlerinin nefesi çam, kayın, meşe k o kar. Osio'nun bu bağlamdaki yeri ise, de K ğil yalnızca Norveç'te İskandinavya'da, tüm Avnıpa'da, hatta ve hatta bütün dünyada bile son derece özeldir. Osio'nun kendisi, bir iki münasebetsız, sonradan görmüş yüksek bina, bir avuç eskı ve yeni kâgir yapı dışında ki kâgir bınalann da eskilerinin yüzünden geçmişin güngörmüş ağırbaşlılığı, yenilerinden çevreye saygılı bir efendilik okunur tek ya da çift katlı, bahçeli, rengârenk pastel boyalı 'masal evlerinin ağır bastığı 'ulusal park'tan oluşan bir başkenttır adeta... Kentin sınırlan içinde, her biri Abant'tan geniş ve kıyılannda, bırakın bir yerlcşim birimini, tek bir çardağın bile bulunmadığı, bulundurulmadığı onlarca göl ve onlarca park yaşar. Oslo parklannın içindeki bir tanesi vardır ki alan olarak en genişi, konum olarak en merkezisi, nitelik olarak da en değerlisidir. Park, kentin bedeni ve ruhu ile özdeştir, Osio'nun sımgesidir. Park kendisini svadanlıktan sıyıran ve böylesine 'farklı' kılan iki özcllıklc karşılar konuklan' llki, 'uzak kültürlerdeıT gelen kıyaslayıcı ve irdeleyici gözlerce 'özellik* sayılabilir. Park'ın yansıttığı Kuzey'den insan manzaralan bir Norveçli ıçin olağan, sıradan ve doğaldır. Ama ikincisinin gerçek bir 'özellik' olduğu tartışma götürmez: Tek bir insanın bitmez tükenmez azmini sergileyen, taviz tanımaz kararlılığını gösteren, dinmek bilmez çalışkanlığın ürünü, ufaktan devine dcğin dcğışen boyutlarda, sevgi ve sevda yüklü yüzlerce bronz dökme, taş oyma çıplak ınsan bedeni; bu bedenleri yaratan ünlü heykeltıraş Gustav Vigeland ve Vigeland'ın sanatına saygı gösterip yapıtlannı gelecek ku şaklara kalıcı bir şekilde sergilemesi ve bir 'heykel parkı' yaratması amacıyla bugünkü park alanını sanatçıya tahsis eden Oslo Beledıyesı'nin anlayışı Vigeland Parkı'nı eşsiz ve değerli kılan ikinci özelliğin sacayaklarıdır. Parkta Kuzey'den insan manzaraları Park manzaraları mevsime ve gökyüzünün ruh haline göre değişkenlikler gösterse de değışmeyen ortak noktası, her birinfn, Norveç toplum hamurundan yoğrulmuş, ayn bir görünüm, tat ve lezzette ince kek dilimleri sunmasıdır. Haziranla birlikte parkın sabit canlılan atkestaneleri, meşeler, kayınlar yeşillere bürünür. Güneş tam bir yaz bekân özgürlüğüne kavuşup gece yanlanna dek sokaklarda sürtmeye başlar. Artık parkın en cıvıl cıvıl, en renkli, en gü CUMHURİYETDER9İ21ŞUBAT1993SAYIII1