Katalog

ğin zehir taşırsın sırtında bıçak gibi ölüm korkusunu Aydın Çubukçu'nun "o bize, siyah taşlarla örülmüş surların ortasındaki amedden seslenir, biz yankısını Zonguldak maden işçilcrinin ayak seslcrinde, İ/.mir'in varoşlarında, tstanbul'un tersanelerindc duyarız" sözlenyle tanımladığı, Diyarbakır'da öldürülen Gerçek dergisinin yazarlanndan Namık Tarancı, ölümünden sonra yayımlanan şiir kitabında maden işçilerinin kımlere "kurban" olarak sunulduğunu 'anlatır: Zonguldak'ta maden ocağında toprağın dibinde ycdi kat kör kuyularda kömürleşmiş canlanm yüzlerce emekçi yatmakta labirentler eşen keopsun maden ocagında işçiler ilk adımlan kadcr kaderlcrine ölüm ya/mıştı kefrenler timsahın gözyaşını döktü patronlar sermaye dİ7gınsiz sermaye doyumsuz ' sermaye aç can ister kan ıster ölüm ister modern firavunlar Maden işçisi çalışırken kaybeder sağlığını... Ve çürüğe çıkmaktan korkar madencı. Çürüğe çıkmak, ocak dışında çâlışmak demcktir... Daha az para verılir dışardakilcre... Daha az para, daha çok borç, daha çok sıkıntı, daha çok gcçım derdı demektir! Mclih Cevdet Anday, "Hazineler fçindesin" adlı şiirindc modern firavunlann varlığına işaret ederek seslenir maden işçisi Mehmcl'e: • Mehmet Hazıneler içindesın Bu toprağın altında ne var ne yok Kömür bakır altın demir Hepsi senin, hepsi senindir. Çıkar çıkarabildiğin kadar Ne çıkanrsan Hepsi benimdir. Emeğinin karşılığını alanıadığını haykınr madenci... Sadeci gnzu sonrası ölii bedenlcrini değil, haklannı arayan scslerını de bcton ile örtmek isterler. Ama aşar betonu madcncinin sesi; bir balyo/ darbesıyle dcğil, yaprak yaprak çoğalan bir sarmaşık gü/clliğiyle! İyıce betonladılar iıstlennı yırtıp da anlalmasınlar diye kömür yüreklı emekçiler bir bir bütün gerçcklerı. C U M H U R İ Y E T D E R O İ 21 Ş U B A T 1 9 9 3 mezandır'Orhan Tülaylioğlu'nun dilinde tuluklanan: yitik bahar güz ifadelerınden sorumlu gün dilimde tutuklanan rttezar Maden işçisinin en büyük dileğı çocuklannın okuması ve babalan gibi hastalığa, karanlığa, ölüm korkusuna tııtsak yaşamamalarıdır. Ocağa gırenlefe "Uğur ola", çıkanlara ise "geçmiş olsun" denır... Sürer gider sekiz saatlık vardiyalar, ama geçmez madencinin yüreğindeki insanca yaşama özleminın ağrısı... Ve artık "Uğur" da yoktur! Bu şiir kömür kömür kokar Bu şiırde ölüm ikı kaş arasıdır Bu şiirde insanlar Birbırlerinin nefesiyle yaşarlar Birbirlerinin soluğuna kulak verip çalışırlar Bu şiirde insanlar Vatan dişjdır düriya dışıdır. Cumhuriyet Dergi'nin bu sayfaları flhan Berk'in şıirindcki gibi kömür kokmaktadır... Bu sayfalarda iki kaş arasıdır ölüm ve insanlar birbırlerinin nefesiyle çalışırlar. Orhan Veli'nin dizeleriyle gırdiğimiz madencılcrın dünyasından yıne onun dizeleriyle ayrılalım; kavgalannın tam ortasına yüreğımi/i bırakarak: "Siyah akar Zonguldağın dcresi Yüz karası değil, kömür karası Böylc kazanılır ckmek parası" M FotoğralUMİTOTAN Şimdi okyanusta utana utana yüzer iki balına "Çan" sesindcn korkulur "kaya"ları delen madencinin... Ve Rıdvan Dansuk'un şiirindcki balina bence, "şişman'Mığından ııtanır en çok! Bedrettin Aykın'ın şiirinde pazarlık ile madencinin clinden alınanın ne olduğu açıkça "gün ışığı"na çıkanlır: Güneşsı/ çıçeksı/ scssız Sadece dclıeının kazmanın sesi Yedı kat altında yerın Göremeden bir daha ayı güneşi Buldu karanlığın öfkesi.bizi Söyler misın sayın bakan Yakar mı senın dc yüreğini Benim yüreğimi yakan Otursam senınlc pa/arlığa şımdı Kaçtan alırsın gun ışığımın saatını Kömür Kcnt adlı şiirinde bir madenci S A Y I 3 6 1