Katalog

tak olan bir özellik vardı, o da TRT'nin "resmi ağz f ndan farklılaşmak adına "rahatlığın" do/unım fena halde kaçırılması; bu arada dilin bozulmusı, Türkçc'nin inanılmaz dereccde kötü kullanılnıası. Yayın politikaları açısından iki ana kulvar görülüyordu radyo istasyonları arasında: Biriııcisi, fngili/ce uksanlı Türkçe konuşan ve hamburger gençliğine yönelik bir nıü7İk politikası geliştiren "ciks" radyolar; ikincisi de yalnızca Türkçe sözlü şarkılar çalma düşüncesiyle ortaya çıkıp kısa sürede işi arabeske dek vardıran ve taksi şoförlerini fethetme savaşı veren "derın arasında Kcnt FM rock dinleyicisine yönelerek, Genç Radyo da işin "kültür" boyutuna eğilmeye çalışarak biraz diğerlerinden aynlıyordu. 1993 Nisanfnda o zamanın Ulaştırma Bakanı Yaşar Topçu'nun talimatıyla özel radyolar susturulup vcriciler mühürlendiğindc, hcrkes çok büyük bir gürültü çıkacağını sanmıştı. Ama öylc olmadı. Dinleyici, radyolar yayında kaldığı siirecc beğendiği bir ya da birkaç istasyonu dinlemiş; yasaklama gcldiğindc dc ya televizyonla olan dostluğuna gen dönmüş ya da TRT3'le yetinmeye başlamıştı. Yani kimscnin öylc sokaklara dökülerek siyah kurdeleli otomobilleriylc "radyomu isterim" gösterisi yapmaya nıycti yoktu. Türkimek"lc ilgilı çabaların "boş şeyler" ya da "teröristlik" olduğu öğretilmişti çünkü. Gençlik okumamayı, düşünmemeyi, haklarına sahip çıkmamayı, yalnızca dcrslcrine çalışıp cola içmeyi ve hamburger yemeyi öğrenmişti. Ozel radyolar da yayında oldukları süre içinde bu gidişi değiştirmeyc çalışmadıkları gibi, aynı ideolojinin pckişmcsine hi/ınet etmişlerdi ve şimdi ektiklerini biçiyorlardı. Tarihtc rastlantıların önemi büyük. O sessizlik içinde radyolara izin verilmesi belki bir yılı daha geçırtecekti Türkiye'ye ama, DYP'de gcnel başkanlık scçimine medya desteğiyle soyunan Tansu Çiller, "gençliğin scsi" imajını kullanabilmek adına radyolan serbest bırakma sözü verdi. Bu sözünü tuttu da. Haziran C U M H U R İ Y E T DERBİ ye'de insanlara 12 Eylül'den sonra "dcmokratik hakları korumak ve geliştirlikanlı radyolar". Bunla ayından bu yana, FM bandı yine şenleıımiş durumda. Çizclgemizden görebileceğiniz kadarıyla, istanbul'da yayında olan radyolann sayısı 30'a yaklaşıyor. Bu yeni dönetnde, her şeyi hızlı yaşayan Türkiye'nın radyo yayıncılığını da Batı standartlarına yaklaştırmaya başladığına tanık olduk. 1992 sonlarındaki karınaşayı yaşayan radyo istasyonları, tutarlı bir politıka ve geçerli bir fornıat belirleyerck farklılaşmaya çalıştılar. Bugün, bu çok rcnkliliğin yavaş yavaş da olsa yerleşmcye başladiğını görüyoruz. Tıpkı, ö/cl radyoya ycni başladığı dönemlerde Batılı ülkelcrin yaşadığı karmaşa gıbi, Türkıye de belirsiz bir "ara döncm" gcvirdıktcn sonra uluslaıarası normlan yakalayan bir "radyo haritası"na sahip oluyor artık. özel radyoya 1985 yılında izin verilcn Almanya da, bcnzeri bir kaosu (atmıştı ılk dönemlerde. Irili ııtaklı fecleral radyo ve televizyon istasyonlannın bir araya gelmesiyle olıışan ARD, radyo yayıncılığmda nıüzik formutı diye bir kavramı tanımıyordu bilc. Böyle bir titizliğe gerek de görmüyordu. Dolayısıyla özel radyolar da ilk günlerde aynı şaşkınlığı yaşadılar ve ne bulurlarsa çalmaya başladılar tepki olarak. özel radyolann ilk sorunu, ARD insanlardan ruhsat ücreti alırken onların yalnızca reklam geîirleriylc sınırlı olmasıydı. Kısa bir süre sonra Alman özel radyolannın yöneticileri, "müzik fonma311 mosyon" kavramlannı tanıyarak uygulamaya koydu. Zaman içinde planlı ve bılınçli yayın yapan özel radyolar, doksanlara girilirken ARD'ye bağlı devlet radyolannın hem dinlenme oranı hem de reklam geliri açısından iyice gerilemesine yol açtılar. Bunun gizli formülünü, Radio SchleswigHolstein'ın yöneticisı Herman Stümpcrt şöyle açıkhyordu: "Dinleyici kitlesinın niceliğinı dcğil nıtcliğini önenısemek ve 'hedef kitle'yi ' çok iyi belirlemek." Bu formül, çağdaş pazarlama anlayışının da kilit noktalanndan biri zaten. Türkiye'deki güncel görününıe baktığımızda, radyolann yavaş yavaş müzik formatlannı oturttuğunu görüyoruz. Çoğunluk, uluslararası standarllardaki bir formatı CHR'vi benimsiyor (Comtemporary Hit Radio Güncel Hit Radyosu). Buna "Top 40 radyoculuğu"da deniyor. Yani gündüz vc akşam üzeri kuşaklannızda liste hitlerıni bir rotasyon içinde çalıyor ve fazla laf etnıiyorsunıız. Daha farklı programlar ve sohbetler, gece saatlerine alınıyor. Bunun Türkiye'deki en tipık örnekleri, Power FM ve Number One FM. Ne yazık ki tı", "hedef kitle" ve "pro Bir de dünyaya bizim öğreteceğimiz, kendi buluşumuz bir format var: Kısaca ŞMR (Şoför Muhabbeti Radyosu) olarak adlandırabileceğiıniz bu format, bııgün Türkıye'de en çok rağbet gören radyo tipini belirliyor. Best FM, Süper yo Mega, bunun örnekleri. Söz konusu istasyonlar her zaman en çok dinlcnenler listesinde üst sıralarda yer alacaklar. Uzlaşma yalnızca müzik formatıyla ilgili değil tabii. tçerik ve tarz olarak farklılaşan radyolar da var. TGRT, tıpkı televizyonunda olduğu gibi Islamcı kesimin radyosu olmaya çalışıyor. Ama epey rakip var. Moral FM, Ak Radyo ve günün her saati Kur'an yayımlayan. adı belirsiz istasyon gibi. Bir diğer farklı radyo da, Meta FM (105.6). Nevv Age nalın asli yayını, UFO'lar, ruhlar. cinler, telepati, Tibet rahipleri, uzaylılar falan. Adı üstünde, metafizik üzerine yoğunlaşan bir radyo. Kısacası, herkes ayn bir yöne doğru yürümeye çalışıyor şu sıralar. Dinleyici de, gazetesini seçtiği gibi, radyosunu da seçecek bundan böyle. Hangi "FM"i tercih edeceğine, müzik beğenilerinin uzantısında ve kendisinin yakın bulduğu sunucu/yapımcılara göre karar verecek. < türii müzikle "boşluk doldunılan'" bu kaFM, İstanbul FM, Metropol FM ve Rad Her gün sayıları artıyor FREKANS 88.2 88.6 89.9 90.8 91.4 925 94.1 95.6 97.2 97.6 98.0 98.4 96.6 100.0 101.0 101.6 102.0 102.5 103.0 103.6 104.0 104.6 105.6 106 107.2 107.6 RADYO İSTASYONU TRT3 TGRT Show Raciyo Super FM TRTFM HürFM Polis Radyosu TRTFM Metro FM Radyo Contact Blue Radio Best FM Radyo 34 Povver FM KentFM Voice Of Turkey Energy FM Number 1 FM Metropol FM Mega Radyo Kulüp Radio BRT Meta FM İstanbul FM Spor FM Ak Radyo her ikisi de Türkçesi ve tonlaması alabildiğine bozuk, yapay ve kimi zaınan itici sunucularıyla "hoş ve boş" yayın politikalarına sahip. AC (Adıılt Contemporary Yetişkinlere Güncel Müzik) de yaygın formatlardan biri Avrupa'da. Bu format, pop ve rock yelpa/esi içine giren güncel hitlerin gün içinde rotasyonu alınmasını temel alıyor ve yaşı biraz daha büyük gençleri hedef kitle olarak belirliyor. Kent FM, Radio 34 34 ve Show Radyo da bu formatı kullanan örnekler. 92.5 Mhz üzcrinden yayın yapan Hür FM, gündüz kuşağında AC formatına yaklaşmakla birlikte haber, aktüalite, mizah, sinema, sahne sanatları ve edebiyatı da içeren yayın yelpazesi; sohbet programlan ve cazdan blues'a dek uzanan gece mü/ik prograınlanyla diğer istasyonlardan farklılaşıyor. Aynı şekilde. BRT (104.6) ve Blue Radio (98.0)da ticari formatlann dışında kalan kaliteli müzik programlanyla diğerlerinden aynlıyorlar. 1 7 E K İM 1 0 9 3 S A Y I