Katalog

T İ Y A T R0 M E H M E T A T A K Esen Ozman'tn kişisel tiyatro mücadelesi: "Sıcaklık" 11 OTUZ YAS ff : /ının başlığı için Ingebourj; Bachınan'ın romaııının isınini ödünç n\\^\m sadece üsl manadaki tukabulıyctlcn kaynaklanan bir şey dcğildi. Polonyalı F.vva Pokas'ın reksti, Bachman'dan Handke'ye pck çok çağdaş Avrupalı ya/ardan çağrışımlar ilıtiva eden bir leksl. Sıcaklık (C'haleur), dramatik bir tekst değil, aksine her şeyi sadece sıradan olma, hcrkcsin başmdan geçebileeeği durıımda dramatikleştiımeden bırakmı^ bir tckst. Üııce çevirmen, oyııncu ve hcpsinden öte yapimcı olarak böyle yürckli bir çabaya girişen ve dcvanı ettirmcyc çalışan Escn Ozman'ı tanıyalım. ö/.man, usta bir akademik dramatik oyııncu olduğıı kadar. son derece kari/.ınatik bir konıcdyen dc olan merhıım Ulvi l'ra/.'ın ycğcni, tiyatro yazarı, yönetmen ve oyuncusıı Kcmal Bekir'in vc opcra sanatçısı Özcan Ö/ıııaııav ııı kı/ları. Yani aileden liyalrocu Ama Ö/nıan bıııuın giindemc gelmesinden pek hoşlanmıyor, aksine bıı kadar mesakkatini görüncc tepki dııyıııa olasılığmın daha da yiiksek olduğıııııı vurguluyor. Uene de "İki yaşımda tiyatro, opera i/.lemeve başladım. Çok scssiz ve sakin i/k'r, kcııdinıcc eleştirilcr yapardıın. F.\e döndüğümde de aııncınlc habaıııa o elcstirileri u/ıın ıı/ıın anlalmaktan m k alırdını... Tiyalro sadccc salıııe>c (,'ikıp kendini KÖstcrmck vönii\lc dcğil dc, tcorik tarafıvla da, yani İR'iıi koıııplc çcktiği için, sadi'Cf ailcdcn ıni, yoksa..." diye ö/elliyor bıı konııyu. ö/man, Nolre Dame de Sioiı Lisesi'nden me/un olıiijiınıın akabinde Devlet Konservatııvan Ti\alro Böliimü'ne girer. 19S3'te de İslanbııl Devlel Tiyalrosıı oyııncu kadroMiııa. lySS'tc l'ransı/ Hükünıeli'nin verdigi bir bıırsla mesleğini ve kendini geliijlirmek ıciıı l'aıis yollanna clii^cr. (")/man "(•ithiiden ÖIICT lıop bir şt'\ cksik goliyordıı. aıııa ne? Otuı İK'iı kafamda formüle edcmi)(»rduın" diyor. 1 ransa'da hıılunılııuıı üc >ıl /arf'ıiKİa bir yanda SorbonneNt»u\elle (lııiversitesi'nde doklora te/ini ha/ırlarkeıı bir yandan da Paris Devlet Konscrvaiıı\an"nda bir yıl slaj yaptı. Akabinde Odcon Tiyatrosu'nda Canuıs'nün "Dojjnılar" oyununda .lcanl'icrrc V1iquel'ın reji asistanlığını ve Aınphithcâtrc Kicheİicu'do sahnelenen Kcydeau'ıııııı "Ayakbağı"nda oyııncu Y luk yaptı. Bir yıl (ıcrard Philipe Tiyatrosu'nda c;ıl'!jtı ve Andreas Voıılsinas'ın stüdyosuna devam etti. Bııradaki ve Fransa'daki konservatuvar sistemlerini kar^ıla^tırmasını istiyorum Ö/man'dan. "Bııradaki fa/.la yaptırımcı tavır vok antipatik KÖrünüyordıı bana ba^tan beri. Öğrcnim sürecindc siiren clcıııc sistcıni ve arayış içinde oldujiıınnı/ döneınlerdeki tar/lar arası boeulamak bi/.ler için çok yıpratıcı oluyordu. Burada fa/lasıyla hocalarıını/ olmak dıırıımundaydık. Iransa'da isi' çok sıkı bir ön elemeden geçcn öğrencilcr i<,in sonra sınıfta kalnıak bilc yok. l'jı ^ii/.i'li ise öjjreııciye secim bakkının vcrilmesi ve keııdi hissettikleri doğrıdtıısıında hocasını seçerek yününii, tar/ını btdabilıncsi" diyor. Ö/nıan haüha/ırda Devlet Tiyatrosu'nda oyııncu kadrosunda. Aynı kıırumıın pck çok genç oyuncusu oyunlardan, rejilerden. rollerdcn yakınır, ama bıınıı hep pasirdü/lemde bırakırken ö/man'ın inandığı liyalroyu yupmak adına kıırunı dışında kendi olanaklarıyla bir çabaya girmesi en basta istisna, yürckli ve kutlannıaya değer. Ama Ö/man, kurum içinde ne gibi ralıatsı/lık ve doyumsuzluklar yaijayıp da böyle bir çabaya girdiğini sordugumda ıı/lasmacı bir tavırla "Oevlet 'l'i\atrosu1nda çok şanslı bir ^ecmi^iııı oldu£tıını sö> leyemem. Ama İH'iı bıı konına en i>imser bakanlardanını. Pek karşı |>eleıı oyııncu lipinde dc^ilim. Her yöııetınenden yiııe de bir şeyler alınabilece|îine iııaıılardaıııın" diyor. Cjelclim "Sıcaklık"a. "Sıcaklık" kökeninde oyunculıık yatan bir ekibin iiriinü, tekstin ya/arı Polonyalı Pokas da, oyunu /sahneyc koyan Fransı/ l.aurenl Ievy de oyııncu kökcnli. Oyunun dekoratörü Naz F>ayda'nın da oyunculuğa bulasmı^lığı var.'l9S)0 ve 1991 Avni Dilligil ödiillü l:.rayda, bcnce genç kuşagın, C'enı Köroğlu'yla hirlikte, alanında en dikkat çeken iki isimden biri. Ama bu oyundaki çalışması bana pek doyurucu gelmedi. Bıınıın nedeni belki de oyunun aslmda Fransı/ Kültiir Dcrncği Sahnesi'ndc uygulanıp, sonradan BİLSAK'a adapte cdilmesidir. Oyunun ışıkları ise "Orestcia"yla 1992 Avni Dilligil Ödiilii alan Yüksel Aymaz'ın. Tek kişilik oyun zordıır, ama demek değildir ki, tek kişilik o Esen özman, Devlet Konservatuarı Tiyatro Bolumu çıkı^lı bir &anatçı. yunlar illa kari/.matik birkaç oyııncıınıın tekelinde kalmalidır. Ben gene de asıl hedefmin yönelmenlık olduğunu söyleyen, ama beş yıldır kalasında olan "Sıcaklık"ın oyunculuğunu baskasına vcrmemekte, kendi deyisiyle "bira/ kıskanç" davranmış olan Ö/man'ın tek kişilik bir oyun için bira/ ucclcci davrandığı göriişündeyim. Özman ilke olarak lekstin de getirdiği u/aklığı yakalamaya ö/en göstermis, ama tonlalmalardan, birebir içinde olduğıı /amanlara geçişte dramatik tekniğin tuzağına diisüyor yer yer ve oyunculuğu, gcnclinde ne yapmak istediğinin bilincinde, ama sahici değil göriinüyor. Bıı sahicilik duygusunu geçirmemesi de pek çok sahnenin sadece mi/ansen diizleminde kalmasına neden olııyor. Özman ısrarla oyunun bir kadın oyu ını olmadığını belirtiyor, katılıyorum ama gene de kadın seyirci kitlesine daha çok hitap edeceği göriisünii de tasıyorum. (ıcçcn sezonlar Şehir Tiyatrosu'nda Ayşe Sarıkaya'nm "Bir Kadın" adıyla oynadığı "Shirley Valontinc"i seyretmiş ve sevmis olanlar bir de "Sıcaklık"ı görsün. Cjerçi "Sıcaklık" oldukça farklı, en basta feminist değil, "Shirley Valcntine" kadar hamasi ve ticari değil, lakin kadınlar gene de yaşamlarma tekabul edecek bazı açmazlar yakalayıp düsünerek seyredeceklir. Yazıyı ö/man'ın "Sıcaklık" hakkındaki sö/leriyle bitirelını "Yalnı/lık konusu beninı de çok ilgimi çekiyor, çiinkii ben insanların aslmda yalnız olduklarına inamrım." Ciene de bir pazartesi aksamı 19.30'da Cihangir BİLSAK'ta oluıı ve yürekli bir çabanın ürünü "Sıcaklık"ı seyredin diyorum. ^ DERGİ 13 A R A L I K 1992 SAYI 351 14 C U M H U R İ Y E T