Katalog

C EPECEV R E O K T A Y E K İ N C İ Eski yapılannı "betonarme" ile yenileyen Çukurköy halkı, yıllar önce yıktıklan geleneksel "hımış evlerini" yeniden karşılarında görünce, önce çok şaşırdılar, sonra da pek sevdiler... YENİ KÖYE "ESKİ" ADET Ö cak. Ahşabın yarattığı güzellik, doğayla tam bir uyum içinde. tnşaatı desen, betonarmeden daha zahmetsiz" ve hızlı. Sağlamlığına gelince, hımış ev ne yıkılır, ne de çöker. Helc, ahşabı da "suyuna kullanırsan", torunların torunlanna bile hizmet eder. Son zamanlarda basında da haberleri yer alan yeni bir "ev modası" var. Kimi zenginlerimiz, Kuzey Amerika onnanlarının ünlü "kütük evlerini" yüzbinlerce dolara ABD'dcn ithal edip, İstanbul çevresindeki çiftlik arazilerine "hafta sonu evi" olarak kurduruyorlar. Bu evlerin tutulmasının nedeni ise, vvestern kültürünün "çekiciliği" yanında, çok kısa sürelcrde monte edilebilmeleri... Çukurköy'deki Çeçencrler Evi'ni gördükten sonra, akla şu soru gcliyor. Doğaya ve "kütüğe" âşık olan bu /engin yurttaşlanmı/, onca dolarlar karşılığmda bir başka kıtanın ahşap yapı geleneğıni ülkeye ithal edeceklerine, çok daha za alova Topçular arasındaki Taşköprü durağından dağlara doğru uzanan köy yoluna girdiğimizde, "ortam" hemcn dcğişiyor. Kıyı kuşağına cgcmcn olan talil sıteleri sanayi tesisleri "ittifakı", yerinc aniden ormanlarla meyve bahçelerinin "kucaklaşmasına" bırakıyor. Sık ağaçların ve böğürllenlerin arasından kıvnlarak yamaçlan sarmalayan yol, önce Dereköy'e ulaşıyor. Ardından, yıne yüksclmeye başlıyor ve zümrüt yeşili bir onnanlık tepenin eteğinde kurulan Çukurköy'e kavuşuyor. Köy halkının dedelcn, üç yü/ yıl kadar önce Kütahya bölgesinden gelip, buriıya yerleşmişler. Gariplik çekmemek için olsa gerck, Kütahya"daki cskj köylerinin "adını" da yanlannda getirmişler. Böylece, kendisi lepeden, ama adı "çukur" şirin bir tfelde doğmuş. Köyün hemen tüm evleri, Anadolu'da zengın örmeklcri bulunan "hımış yapı" tekniğiyle inşa edilmiş. Yani, taşıyıcı sistemi tcmelden çatıya dek ahşap karkas olarak kurulduktan sonra, ağaç çatkılarının aralannın kerpiçle doldurulduğu geleneksel yapı tiiründe. Böylece Çukurköy, bağlık, bahçclik ve onnanlık bir doğal çevre içindc, sivil mimari kımhğiyle de kültürel bir çevre yaratmış. Yetişlirdiği yapı ustalan yörcde nam salmışlar, saygınlık ka/anmışlar... Ne var ki Çukurköy, yakın çevresi kuşatan ve özellikle Yalova Izmit arasında "hızlı gelişmenin" (!) göstcrgesi sayılan betonarme salgınına çok fazla dayanamamış. Eski cvlerin çoğu yıkılmış, güzelinı hımış köy betonarmeyle "yenilenmeyc" başlamış. Arnavut kaldınmı sokaklar "asvalt caddcyc", bir ya da iki katlı evler, "apartmana" dönüşmüş... Neyse ki bu hızlı "modernleşme" sırasında, köy halkındaki geleneksel doğa Y \l + l Hımıy evlar, doğal çevreyle olan uyumlarını salt malzemelerlyl* dağll, görsel olarak da yasatıyorlar. Çeçenerlarln Çukurköy'dokl evlerlnde d« olduğu glbl (Ustte)... Yıllannı killtUr mlrasımızın korunmasına adayan Besim Çeçensr, emakllllk dönvmlnd* de Çukurktty'ün hımıs »vlerlnl yeniden yasatabllmenin keyflnl yaşıyor. Ustellk, bu kez artık kendl evinde ve kendi bahçeslnde (solda)... Evln dış görünUmU doğal zenginllğimlzle bütUnleşlrken, Içl de "kURUrel zenglnllğlmlzl" yaşatıyor. Alt kattakl "yaşama" köf esl (sağda). sevgisi ve bahçe tutkusu, her şeye karşın direnmesini bilmiş. Evleri beton bile olsa, bostanları, bahçeleri, yollan ve yamaçlan yine yemycşil kalabilen,"yenı" bir köy örtaya çıkmış. O kadar yeşil ve o kadar "dınlendirici" ki Anıtlar Yüksek Kurulu'nun eski gcncl sekrcteri mimar Besim Çecener de, İstanbul'daki son yıkımların yarıttığı stresten u/aklaşabilmek için, bir çok yer gezdikten sonra gelip bu köydc yerleşmcye karar vermiş,. . Bir "eski cserci" miınar, yıllannı geleneksel yapı kültürümü/ün korunmasına adadıktan sonra, emcklilik yılları için scçtiği köyde nasıl bir ev yapar.? Elbcttc, o köyün ö/.gün mimarisiylc ve o yörenin doğal dokusuyla "uyum" içinde... Besim Çeçcner de iştc bu amaçla, önce Çukurköy'deki eski evleri incclemiş. Az sayıda kalan birkaç örnekten, o yörcye en uygun düşccek hımış yapı biçiminin özelliklerini saptamış. Köylüler, önce, bu "ilginç" mimann ne yapmak istediğine pek akıl erdirememişler. Betonarmenin "sağlamlığı ve ucu/luğu" varken, üstelik artık herkes eski yapılannı yıkarken, bir mimarın nasıl olup da "ille de hımış ev" diye tuttunnasına anlam vermemişler. Ne var ki Çecener keresteleri biçtirip, bir hafta içinde iki katlı evin karkasını çakınca, ardından duvarlarını tuğlayla doldurup, çatısını da çalınca, önce komşusu Şcvki'nin "aklı kanşmış"; kendi bahçesine yaptığı tek katlı betonarme evinın hiç dcğilse üst katını hımış yapmaya karar vermiş. Derken, köyün ünlü betonanne yapıcılan llalil Usta ve oğlu Fahri Usta da Çeçener'in inşaatına gelıp, "eski geleneklerinin unutulan erdemlcrini" büyük bir sevgiyle incelemişler. öylesi bir erdem ki, evin içi yazın serin, kışın ise sı rif vc çok işlevsel olan bu topraklann yapı geleneğini acaba neden tercih etmezler? Merak edenler, Çukurköy'e gitsinler ve "yerli" bir hımış evin, "ithal" kütük evden ne denli daha ucu/. ve ne denli "yöresel" olduğunu görüp, karar versinler. Nitekim, Çeçcner'den sonra Prof. Pr. Müfit Yorulmaz da kararını "bizim kültürümüzden yana" vermiş ve Besim Bey'inkınin yanıbaşında, O'nun da hımış bir evi yükselivermiş. Evet. Çukurköy artık eski Çukurköy değil. Yeni kimliğini betonarme yapılar veriyor, ama "korumacı" mimar besim Çecener, bu yeni köye "eski" âdetıni yeniden kazandınyor. En çok bir ay içinde kurulabilen hımış evler, köyün yitirilen tarihsel kimliğini yeniden yakalayabilmek için, betona karşı savaşıyorlar... Insancıl çizgileriyle ve çevreye saygılı kişilikleriyle... 4 D E R O İ 8 K A S I M 1 9 9 2 S A Y I 3 4 6 C U M H U R İ Y E T