Katalog

G A Z E TE BALABANLILAR D E G E R L E N D I R M E Karı resmi abi,neolacak. Pekisenga/elealmıyormusun? Alıyorum. Hangisinde giizel resim varsa inince onu alıyorum. Akşam birahanede mev/.u oluyor. A.U.malbaacı,41 ya^ında. İşyeri Cağaloğlu'nda Cıülcrck, "Ba/.ensinirleniyorum bile," diyor, "Tam dalmışım okuyaeağıın adamın elinde gazete kıpır kıpır. Katlıvor, acıyor, hüküy()r..." Belkı si/ bakıyorsunu/ diye yapıyordıır. Zannetmiyorum, rahatsız olan, şöyle bir bakar insanın y ii/iine. üldıı galiba bcVylebirşey. Yoknlmadı,amagördüm. Bcdavacı okurlar böylc. Peki ya diğerlcri. yani ga/clcsı başkalarmca okunanlar? "Param olsa taksiyle gelip gideecğim," diyor bayanN.S. "Adamın nefesini ense kökünde hissediyorsun. Çok rahatsız edieibirşey." O.R. (pazaılamacı) daha radikal bu konuda: "Bakıyorum adam nereyi okuyor, elimle kapatıyor ya da sayfayı çeviriyorum." Emekli memıır S.ö. isc şöyle diyor: "F.k iş yaptığım için vapurla gelip gidiyorum. Gazetemi gün boyu okurum. Sabah kapıcı getirir, biraz bakarım. Sonra katlar ccbime soyarım. Vapurda yine açarım. Şirndi ek filan veriyorlar ya, en çok ondan şikâyetçiyim. Öncc cki istiyorlar, çaresiz veriyorsun. Sonra gelişigüzel katlayıpiadcediyorlar. İJtüsübozulu>urgazetenin, amancyapacaksın ki?" 4 MÜRŞİT Şehir Hatları'mn bedavacıları Bunları isminin geçmesini istcmeyen bir arkadaşımı/. söylüyor. Yıllardır vapurla işe gelip giden biri olduğumu/ için, kafamı/a takılan "bcdavacı okur"ların düşüncelerini öğrenmeye çalıştık. Kcndileriylc konuştuğumuz kişiler, isimlerini yazmazsak, gerçek düşüncelerini anlatabileccklerini belirttiler. Çaresi/ kabul ettik. Otuz üç yaşındaki H.K. bir şirkette muhasebecilik yapıyor. İş yeri ise Eminönü'nde ve bekâr. Yıllardır vapurla gelip gidiyor. Onu"bedavacı gazete okuru" yapan, kendi deyişiyle, "merak ve zorunluluk." "Sabahları zor kalkıyorum; bakıyorum, saat S.OOolmuş.Alelacele yüziimü yıkayıp fırlıyorum sokağa. Kahvaltımı vapurda çay ve sandviçlc yapıyoBedavacı gazeta okuru tlpinin an yaygını, "Bakıcılar" kategorlslnd*. rum. Ardından bir sigara yakıyorum. Sabah sersemliği, bir lıyor, alın derdınizden kurtulun. Sonra elde çay öbüründe sigara... Nasıl gazete da şıklaşın: Ayakkabı boyatın, diş parokunur ki. Gazete alan birinin yanına olatma to/u alın, hani bir adam var; üstüturuyorum. Haber başlıklarına göz atıne mürckkep döküp sonra siliyor; ona yorum." üstünüzü başınızı temizletin, gömleğinizin cebinc bir tükcnmez kalem, cebini Yanınızdaki rahatsız olmuyor mu ze de bir Japon cakmak koyun. Hemen peki? telaşlanmuyın bunların hepsi ucuz. Kafamı çevirmem, gü/ ueuyla okuHem, "Günümüzde bu paraları nerelere rum. O biraz nezaketsizlik olur doğrusu. vermiyorsunuz ki!" M.T. bir elektronik yedek parça maNasıl? Kuıyor musunuz bunlara? O ğa/asında tezgâhtarlık yapıyor. 17 ya/aman kulağını/.ı ctrafa tıkayıp bir çay şında, Küçükyalı'da oturuyor. İşyeri söyleyin kendinize ve ga/etenizi okuKaraköy'de. Onun "avantadan okurluyıın. ğuM (kendi böyle diyor) eğlenceli vakit "Valla, sabahları vapurda gazete oku geçırmeye yönelik. "Abi," diyor, "Ben öıı güvertede gelip giderinı, oturma deryamıyorunı. E, işte bildik arkadaşlarla dim yoktur. Mağazadan alıştık. Gazeteli geçiyoruz karşıya; ya biri lafa tutuyor ya birinin arkasına geçer okurum. Bazen da yer bulamıyorum. Ama çarc keşfettim. Yanımdakinin gazetesine göz atıyo çok güzcl resimler basıyorlar." rum." Ne resmi? u kahrolası lstanbul trafiğinde en rahat ulaşım aracı vapur yine de. Hiç olma/sa hava alıyor in• san. Yalnı/ca hava mı, hayır: Anahtarlık, kolyc, çakı bıçak, sabun, iğnc iplik, limon sıkacağı, masa örtüsü vb. daha birçok şey. Ayrıca tedavi oltnak imkunı var: Kantronotu,dağçayı, Ingiliz aspirin, kafurun vb. ayağınıza getiriCUMHURİYET D E R G İ 11 A Ğ U S T O S 1 9 9 1 S A Y I 2 8 4 Kaçak okur tipleri • • Yancilar: Bu kategorıde yer alan "bedavacı okurlar", gazete alan bırının yanına oturup göz ueuyla okuyorlar Eylemlerini gerçekleştirırken çevrenın tepkısini ölçmek içın ara sıra etrafa göz gezdıriyorlar. • • ArtÇllar: Bunlar, ayakta seyahat eden •» kişiler. Koltuğunda gazetesini okuyan kişinin hafıf yandan arkasına geçıyor, oradan okuyorlar ^ " " Kuyucular: Bu kategorıde olanlar için yanındakını rahatsız etmek gıbı bir endişe söz konusu değıl Yanındakinin gazetesinin içine düşecek kadar yaklaşıp pervasızca okuyorlar • • Bakıcılar: 10 metreye kadar olan mesafeden gazete başlıklarını okuyabıliyorlar. Bunlar ayrıca bir kişide yoğunlaşmıyorlar. Çeşıtlı gazetelere göz gezdıriyorlar • • Yorumcular: Bunlar yanındakinin okuduğu haberı okuyup onunla tartışmaya girmek istiyorlar Yorum yapıp, tasdik bekliyorlar. s Gazetesi okunan tiplep 1 m ^ Pasifler: Yanındaki ya da arkasındaki kışinin gazetelerini okumasına tepki göstermeyen kişilerden oluşuyor mm Aktlfler:Bunlar bedavacı okurlarla 20 dakıkalık mücadeleyi göze alıp ona okutmamak içın her çareyi deniyorlar Mücadele sessiz süruyor Mücadele yontemleri arasında bedavacı okurun okuduğu haberın üstünü kapatmak, sayfayı çevırmek ya da gazeteyı katlayıp çantaya koymak gibi tedbirler bulunuyor. "Kuyucular" kategorlslndekl bedavacı okur, yanındakinin gazeleslnin Içina dilşer adeta. 17