Katalog

S A Ğ L I K Erdal Atabek R A S G E I E Raif Ertem Neden ülser oluyoruz? Peptık ulser hastalığında hem katılımın hem beslenme duzenındekı bozukluklann hem de stresın rollerı var.. Olayın özetle açıklaması, onemlı bır "dengenın bozulması"dır. lserlı tustaldrımld goruştuğum zaman bd/ı n o k u l a r dıkkatımı çckmıştır Aı leııııı sıııdıııın sıstemı hastalıkları ba kımından dıııuımı meelendığı zamaıı bırduı çok kısıde "ınıde h.ıslulığı'', " g a s t r ı l " , " u l s e r " , " k o l l l " gıbı hdslalıklann bulunduğu seyrek ol mayarak ortava çikmaktadır Gene bu hasta larda, "Nasıl yemek yedıklerı" soruldıığıı zaman, "Yemek /amanlarınu dıkkal etmenıe", " k ı m ı /aınaıı gecıstırme", "Dokıııııııı ycııuklerı yemekten va/Keıememe" gıbı ozellıkleı oı la\a çıkmaktadıı Bu haslalaıııı kışılık yjpıluıı ı ııhsal dıııumlaıı da "Kıılıvjl gergınlık ıtınde olıııu", "Ccncllıkle sınırlılık d u y m a " , "Sıkınlılurıııı aıaıııavıp ıçıne a t m a " gıbı özellıkler gos teımektedır Gerçektcn de "peptık ulser" hastalığında ka lıtım, bcslenme du/enınde bozukluk, siıes onemlı rolleı oynamaktadıı Olayın o/clle açıkluirıası onemlı bıı "den|»eııııı hn/ulması"dıı Bu denge peptık ulser " y a p ı c ı " asıt ve pep sın salgısıyla ulseıden " k o r u v u ı u " mukus sal gısı aıasıııdadıı Ulser vapan salgıyla ulsefden koruyan salgı aıasındakı dcngc, sındırını içın gcrcklı olan asıt pcpsının vararlı etkısını sağlaı, fıcrhangı bır zaraıdan da koruı Ama bu deıı gc bozulup da asıı pcpsın salgısı artar ya da ınıı küs salgısı a/alırsa uKere yol açan bıı dengesızlık lnlıtıı Burada dıkk ılı çcken o/cilık ülseıe yol açan "tck etken"ın olıııayısıdıı Geııe'l olarak sanıl dıgı gıbı, "Ulsor şunılaıı olıır" va da "Ulserden sıı marideyk korunulur" gıhı basıtlestıniKİu nlavı açıklavanıaz Olavdakı 'dııi(jc"\ı hep go/ onurıde tutına mı/ geıeklıdıı Orneğın aıledc kalmmsal bıı yalkınlık \ ıı si, kışının daha dıkkatlı olnı ısı dogı ııduı K.i lılım ctkcnı bıılunan bıı kısı, nııde asıdını ı ıtııan bıı heskııım bn,ııııııulı ıı tlkılenmıvt. U daha yakındıı kalıtım etkenı bulıınaıı, ııııdc asıdını aıtlııan bıı,ınıde beslenen bır kısı ruhsal gugınlık ıçıne gırerse ulser olusumu da ko lavlaşaeaktır Suıeklı ruhsal gcrgınlık gercktırcn bır ıste çalisan kısı, mıdc asıdını arttıriLi bır beslcnmc biçimınden daha çabuk etkılcneecktır Boylcec, " u l s e r y a p ı c ı " ve " n l s e r d e n koruvıuıı ' dengevı hep dıkkale almaııu/ gcıek lıdır Mıde asıdını aıttııiei beslenme hıçımı koıııı sııııda bılmemı/ geıekenleı sıııdıuıııı agıı bt sınleı dıı/ensı/ besleıınit saalkrı bıbıı !ı,ılı,ıı.ıl luışıı gıbı salgı aıttıııu nnıddıİLi al kol sıgaıa gıbı LtkcnİLiııı/aıaılaııdır Aeıklır kı bu bcsııı ınaddısının kı/aılıııa olarak venıl mcsı a\ ııı ınaddeıun ı/naıa, hasldina olarak yt nılmcsmdLn daha vok sındının salgısı gerektırıı A/ \ı. sık veıiKk sındırımı daha kolaylaslıraı.a Brezilyada kendi kendini tedavi... T urk Eczacıları Blrliği bır suredır sahıp çıktığı halk sağlığı sorunlarını dıle getırdığı TEBHaberler'de ılgınç yazılara yer verıyor Dergının son sayısında "Reçetesız satılması ıstenen ılaçlar" konusuna genış yer verılmış Bu durumun yaratacağı sakıncalar açıklanmış Bu arada Brezilyada 1986 yılında yapılan bır araştırmayla "kendl kendini ılaçla tedavi" konusunun boyutları açıklanıyor Araştırmaya gore, hastaların yuzde 95'ının evınde ılaç bulundurduğu ortaya çıkmış Hastaların yarısının evde 1 ıle 5 çeşıt ılaç bulundurduğu da anlaşılmış Yaşlıların evde ılaç bulundurma eğılımı daha fazlaymış ve gerıellıkle evlerınde 20'den fazla çeşıt ılaç bulunuyormuş Yapılan araştırma ılaçların sadece yuzde 41'ının doktor reçetesıyle alındığını ulkede en yaygın ılaç kullanma bıçımının arkadaş tavsıyesı ve eczacı olmayan ılaç satıcılarının tavsıyesıyle olduğunu ortaya koymuştur Hastaların hemen hemen hepsı (yuzde 95) ılacın prospektusunu okuduklarını, yuzde 98'ı doktorun verdığı kullanma talımatlarını çok lyı anladıklarını belırtmışler, yuzde 92'sı ılaçla ılgılı yazılı bılgı olmasını gereklı gorduklerını ıfade etmışlerdır Yan etkı görulmesı halınde hastaların yuzde 68'ının eczacıya (ya da ılaç satıcısına) başvurdukları, sadece yuzde 32'sının doktora gıttığı anlaşılmıştır Araştırmanın sonucunda, Brezılya'da yalnız doktorların değıl eczacılann, hatta hastaların da yoğun bır klınık farmakolojı eğıtımınden geçmesının gereklı olduğu anlaşılmıştır Araştırmada elde edılen sonuçlar tum Brezılya halkına uygulandığında 115 mılyon Brezılyalının duzenll olarak Ilaç kullandığı ve bunların yuzde 60'ının doğru durust bır tıbbı gözetımden yoksun olduğunu göstermıştır D ^ 1 lıalde u/ıııı d(,lık sadllenııden sonıa la/la • nııktaıda venıek vemek sıııdınnıı gucltstırır Bıı gıındclık bılgılerın pratıkte nc çok ınsan lardlmdan uygulanmadığını görmek iasırtıcı, ama doğrudur O/ellıkle vJİısan ınsanlarııı Onemlı bır bolumıı ya ckonomık nedenlerle ya da ıst dalarak oğlc yenıeğı yerıne bııkaç şey atış nrırlar Boylete akşam saatlerıııe kadaı uzun bır dçlık suresı geçer, akşam yemeğmde de ge legıııden çok yeııır, boyleee bır "dıı/ensı/ besleııme" olusııı Cıcne bırçok ınsan ıçın, sağlıklı beslenme yerıne 'lezzetlı vemckler" onemlıdır Bu da bıreok bcsın maddesının sındırımı kolay biçimde hazırlanması yerıne kızartmalar, yağ mıktarı tazla besınler ol.ıı.ık alınması demektır Alkol \e sıgaranın etkılerı de çoğu ke/ ku çiımsenır Oysa bıı ıkı etken de nııdenın asıt pcpsın salgısını aıtlıııılar, ayrıea mıde dııodeııum nıukozası ılzerıne dırekt zararlı et kıleıı de vardıı Ruhsal gergınlıklerın etkılerı de sanıldığından daha onemlı, sanıldığından daha uzun sıırclı dır "Oyle sinirlendim ki mide agrılanm tuttıı" dıycn bınsı aslında doğru söylemektedır Belır gın bır sınırlılık biçimınde görunmeyen ama kı şıyı hep geıgın tııtan ış ılışkılerı, ev ıçı aıılasnıa/lıklar bıı konııda çok onemlı bır rol uvıuırlar U/ıııı sııre, "kendı kendini yıyen kl>l" soıuıçta geıeekten de bıı anlaında ' kendı kendini yemek" olan ülscr hastalığıyla uğraimak /oı ıında kalıı K.eııllebiııenın, kenllesmeyle gelen ee^ıtlı solunların da (ıratık, gurültıı, aeclc ya^amak, düzensız beslcnmek, hayat pahahlığıyla uğıaşmak \b ) gerek beslenmcvı olumsuz etkıleyerek ge ıckse ruhsal gergınlığı arttırarak "peptık ulse re yakalanına ' oıanını aıttııdığı geıçektır " N e >apıılıın" soıusuııuıı yaıııtı da bu açık I ıııul.iMM içinelcelıı Oneelıkle, "sındının sıslcmı deıi)it'sı"nı saftlık tarnfında lulmaya çahimalı\ı/ Lğeı "kalıtını etkenı" varsa, daha dıkkatlı olnıalıvız Du/enlı ve doğru bcslenmelıyız Bu da sındııınıı kolaylastıran, asıt pepsın salgısını arttır nıavaeak bır beslenme düzenını uygulamak demektır Sabah kahvaltısı öğle yenıeğı ak sitn vemeğı peııyodıınu uygulamak, saat 11 ve 17 gıbı yemek arası saatlerınde hafıf bır besın ve ııygıın bu ıçeeckle nııdeyı boş bııakmamak doğı ııduı Yağlı, kızaıınib besınleı yerıne dz vağlı, ızgara, hd^lama besınlerı s«,mfk, dşırı balıaratlan kaçınmdk, alkol vc sıgara konusunda dıkkatlı olmak gcrckır Ruhsal gcnlımı gözdcn kaçırmamak gcrckıyor Stıeslı bır hayatı olabıldığınec gcrgınlığı azaltarak yaşamayı öğrenmek zorundayız Bu ıs söylendığı kadar kolay olmayabılır Ama, kendımızı gcvşetmcyı dc oğrcnmclıyız Aspırın, bazı romatızma ılaçları, kortızonlu ılaçların zararlı etkılerını de aklımı/da tutmamız gereku Dengeyı unutmamak hep bıze yardımcı olaeaktır fl elenek oldu Kapanış avlarını Lnez'dc yapıyoruz Oıttık Bır de nc görelım' hnez üvası takır takır Kurumus, çatlamış Su, i>u' Bu yıl kıskaııç davraudı doğa Akıtına dı gözunun yaşını Sulamadı topraklan Çeltık ekımı de tehlıkede Yerleşlık Kılıçlar'ın mekâna Bakınıyo ruz Orlada kanat yok Nercde barınsın hayvan'' Nasıl doyunsun'' Tarlalar kurıı muş Yer yer sürtlmüs Su yok Gala (iolu avuç ıçı kadar Su olsa da motarlardan rahat yok Motorlar kovalıyor, ördekler aklarılıyor Kaçmaea. kovalamaea yıllardır iurüyor Aİdıran yok (,'ckıp gıtmışler Issı/1 Kayııuıkam INev/at Sınan gıüı, Gala Cıölıi pıojesı de askıda kaldı Dogal Hayalı Koruına Dernegrnın emeklerıne yazık Oturmaya gelmedık Yaıaı yok Şöyle dağılalım Adı akşam avı olsuıı "Olsun" dedıler Tıılumları gıymedık Kısa çı/me lerle, kımımız de pabuçlarla Gala'ya doğru uzandık Gıttığımız gıbı de don dük I.odos arkamızdan esıyor Hafıften esıyor Sankı bı?ı kovalıyor Aldırmadık Gırdık barınağa lçımızde bır umut Bclkı yağınur getırır' Yağmurla bırlıkte ördck ler gelır' Iste o zaman gün doğar öylc değıl mıdır' Lodos kara bulutları sılrükler Yağmur yüklüdür Gelır tepene boşaltır larlalar scvınır, bız sevınırı/' Bak aşağılar karardı Karaıdıkça karardı Gelıyor' Geldı' Hey ananı lıey1 Boy lesı gorulmuş şey değıl1 Gıımbıırtuyle Yer yerınden oynuyor Ka/aıılaı uçuyor, tenekeler devrılıyor Çatı da gıdeeek Tu valctı söktuk Bırıketlerı çatıya koyduk Kapılar kapanmıyor Arkasına kazıklar dayadık Sabahı yaptık Durmak bılmı yor kaıa bulutları topluyor, topluyor Yağnıuru yere dubineden sürup gıdıyor Neden sonıa çiienlı Gala Cıölü yoıgun duşnıu> /aiun yaidlı Ddlgdlar lodosun lıızına ulasamıyor Bır sure yııvddanıyor, lodus bastııınea kı rılıp dökıllııyoı Ufalanıyoı Savıııluyor Rıııulup hıırıılup yukselıyor Setteye ça rpıp dağılıyor kalkalım dostlar' Adam ayakla dıı ramıyor Ordek nasıl uçsun' Gıdclım Koca Usta'ya Denız kıyısında Oralarda bır dkşdiıı dvı ddhd yaparız koea Usta'nın clındcn kapanış ycmcğı Ioparlandık Koea Usla beklıyormus Hoşbcşten sonra kıyı gollere sıralandık Lx)dos da bıraz duıdu Kara bulııtlar çabuk yer değıştı remıyor Son umut1 Çabuk bıttı1 IIıç kıpııtı yok Kovanın kuytusuna yaslandım Guııeşın batışıııı ızlıyorum Kara bulutlar öbek öbek Za man zaman güneşı örtuyorlar Çırpınıp çıkıyor Göstenyor kendini Sankı bır boğuşma Kızardıkça kı/ardı Saroz Körfe/ı'ne yailandı Suya dcğdı değecek Taın bu sırada, bıı bulul ıkıye boldu lşıkları yaydı Bulutun çevresınden fışkırıyor Çır pınıyor Bulut ınceldıkçe ınceldı tkı gü neş bırbırıyle kucaklaştı öpüştu Son ışıklarını vcrdı, battı Bıttı! Rasgele! D Kapanışda son G 20