Katalog

S A 6 L I K Erdal Atabek Gerçek yaşımız damarlarımızda "Damarlarımızın sertleşmest" bugün de sanıidığı gıbi yaslılığa özgu değildir. H2ha genç yaşlann da i>orunudur. Yaşlanmanın önemi, riskin daha da artmasıdır bulg.11, \a\)'nı doMinıslc " d a m a ı SLIHILM" îni \a;.|ı ınsanlaı ııı luı .1 1 1 ? 1 olduğıı %olıııııtıit > ' 1 11 İIIIUI/I dt'glŞlll IMlldll nsıin bedeınnm bıı nıakuıeve beıızctılmcsı oldııkı, ı eskı taııhlcıc u/anır Bu ' nıakı ni""de kalp niııioı ıslc\ ı vapar, daıııaılaısa hnııılaı olarak üuvuııulıııu^ıııı Scınıalaıı ııısaıı hedciıımn bır nıakınc olıııadıf ı anlasıklı Reıi7i tnıeııın vanlı^lığı şııvcıu lııs<ın bcdeııı mekaııık bu araı, dcğıldı leısınc bcdcııımı/ın oıganlaıı son deıccc dııı.ıınık bır bııuıııdu, ııı sanın Reıeksınmck'iınc licı an uvabılccck bıı cs ııeklıklc hayatın snıclıırıılıııcsıııı saglı>oHİıı Sonrakı vıllarda " d a m a ı l a ı ı ı n i ' " ı i ı sanıklı gından <,ok dalıa buvuk ıslıu oldugıı aıaasıldı Danıaılanmız nickaııık bmıılaı dcfıldı, dokıı lara vc huırck'ic gıclcn kanın duııınuına cım daralıyor, gcuışlısoı, kaıınavk bıı dcnc'tım ıııc kanı/masıvla ııısaıun lıa\ata uvuııuınu gcı v c'klcstmvoıdıı Dokıı İHkielamııı \asanıs.ıl onenı tası\an uk sıjcıı gıbı, bcsııı nıadık'kn gıbı gcrıksııımcktı damaılarla ıktılı\or, dokuda bırıkt.ıı kaıbo.ı dıoksıl dc gcne damaılaı la u/akl ısiıı ıhvoıdıı r I>1CLC, bcdcnmıı/dckı damaılaım olagaıi'is Iıı oııcmı anlaşıldı Pckı, " d a m a ı l a n m ı / m saglıgı" ııeve baelp d ı ' Danıarlarımı/ nasıl v ı p ı a ı m o r d ı ı ' Daııuı larımı/ nasıl vaslaıııvoıdıı' Ve hi7 nc \a7ub1 lırdık' <\kla ılk gılon ııısaıun \aslanmasi\la daınaı laı 1 1 1 d<ı \aslaııması\dı 111 [iız dc bovlc dıısundıığuıiHi/ 11,111 asisiaiılık doneııumı/dı' o vıllarda \cm cakmıs bır " k a l p hastalıklaıı" kıtabıııda sanınm, unlu Aıııeıı kalı ya/aı 1 VVhıtc'ındı Koıc savasııula okıı Aıııeı ıkalı askcrlcnn otopsı bıılgıılaı ını OJUCII ıııek bı/ı sasııtmı^tı V a;, oılalaınası 22 dohiMtı da olan bu ULIII, askcıkı 111 \apılan olopsılı'iın dt saııdan la/lasının kalp koıoııcr daınaılaıın da "atcıosklerotık bulgıılaı" bulıınınııslıı Hu 1 (, uııl ı. 1 1 1 ıı'ı'sı.11 . d a i ' i a ı l a ı ı ı ı \ \ u / ^ s k ' i ııı OSICNSC dıııumıın I c VI M I I 1 u ı o l plaklaıı olıijiıuıkıa, d a m a ı 1 \<i \ 1 ıi 1 ı l n ı a k U I M I I 1 1 Nıvdı bıı " d a m a ı «.ıllıgı ' d ı \ ı b ı l ı ı ı u ı KOSk! T R O / ' d ıııiı'i l a ı ,n\ı/ııı O/clle, aılcıleıımı/m \ M o ' i ı t ı ı l ı ı s ı ı k o l c ı c r n U l u \c o ı i c i a n s ı k ı ı ı m a k go uknordıı o/LİIıkK ııifaıi k v > k s î c u > l d 1 s a g l u ' ı i n ı / ı u ı.kısııı n ı l a ı 1 11 ı ı ııı ıl ı k ı s c v k ı ı ı \uını ıkıı t'ııı ı ı ı ı u ı P b ı , ı l v n l ı ! \ ı S o n r a k ı aıaıiıı u ı a l a ı koksicıol Hıı K n l ı ı ı lıatıuın valısnıanıa kıışkusu' ^'lıklc csriı.kh^ıııı v ı l i ' i n M kaıı a k ı ı ı ı n n d ı ı / c n l e ı n c ı l c y c l c ı s ı z k a l ı ı ı a b i , 11 k u k gondeıcıncmcsı Rıı, k u s k u s ı ı / ı.ıd<.lı b ı ı d ı i n n n d u sollarıııııı aılık Nclnunıesı l a ı ı m ı / a , d o k u l a r ı n ı i ' ı ı ' c r c k ı ı ı ı ı ı ı k t a r d a I . ııı MI o l n ı a d ı m u ı ı>ıla\ 1 k o \ ı ı \ o ı d ı ı d a m a ı ci'pcıınc duıııp dıııuıkcn Oıı lıuciclcıın 1111 t i u ı ı ı i M n d u ' Uo> Iı o l m a d ı ğ ı a n l a ş ı l d ı d a ı ı ı a ı l . ı ı ı n ı>, v c p c ı ı ı u l c k ı t ndolcl hıicrcleıının \ı sı, b u n c ü c ı ı l c d c c v l c ı c t k ı ı ı c k , sııl, s c b / c goıı ucnlcıiK'incsı pıbı ı i d d ı bıı d u ı ı ı n ı b o s l c b ı ı o t n c k l c l u u ıııııı d a a / a l n ı a s ı s o / k o /cdelcnmcsı gcıckıyoıdıı Uu /odc I'M / c d ı k ı i ı n c i l ı 1 1 a ı ı d . ı k ı a 1101 ı n a l m a d d c l c i ' i ı k a n b ı s ı i ' ı 11 1 1 c l k ı s ı g > ) i ı ı l u \ o ı d ı ı (I'IMI\OKIU limkcc lı IH ıı \c 1 k u kı>lı ^!rı">i ıilı ı u s c>r, iî! a l a ı ı ' \ t,ıkı 11 iılıplaklu I sna v nusuvdu U v a ı m a k ıslıvıu um, d a u ı a ı l a ı ıını/ın sfitkşnıesı" bugıııı dc sanıidığı cıbı vaslılıga n< gu dci'ildıı tlaha gc.ui> ya>laı ın la soı ıııuuluı 'ı aslannıaııııı ontmı, ııskm 'lal'a da ıılıııasıdıı Boslccc oıtasa unlu "kokslc'iol' snıunuı, k a ı i c ı l c ı ılaı 1 >i ı dı ı l ' a m . ı ı laı m hıı a n a ı c n ı k d a ı a h u a M i ı ı n \ a ı n ,sk\scl daıalma'ınııı d a oncııılı o k l u t i ı n u ı ı k o ı u n ı \ı.ııı bıı b<mıl ^clııdı ıııhsal h ı ı Iı \\ 1 sıi. s ı k M i ı ı ı k ı ı ı ı ı c k ı , f ı ı ı ı a ı l a ı ıl 1 ' s p . ı / m ' IİU Neden "gençlerin kösesi"? Bu koşe bır SUIP gcnçlorın olank ^b Bııcc^ nedonden oturu Hdydlın ^ ^ pek çok aldrıında gonclore haksızlık yjpıldıgın' du^unuyorum Bunlann başında •'anlaşılmamak" gelıyor Anlaşılmamak yalnız bırakılmaktır "Blr gencı anlamak' , sanıldıgı gıbı onu dınlemek, ona hak vprmek değildir Bununla yetıneıek gencleıı anladıgını soylemek sadeıe yanıltmacadır Kaldı kı bunun bıle yapılmadıgı bır toplumsal ortam ıcındeyız Bır gencı anlamak onun duygularını duşuncelerını genısletmek yaşama ufKunu açmak yetılorını gelıştırmek yasama hakkına saygı dııymaktır ' Bır gencı dnlamık onun ozgur bır ortamda yaşamasını saglamaktır O/qut bır ortamdca kendı kısılıqını qelıştırmpsıre yardımrı olmaktır 1 Bır gencı anlamak onun np bılme . gereklıgını ogretmek değıl onun bılme ıstedıklerını nasıl ügrenec t'gıııı anlatrmi onu bılnıek ıslpdıkloıınrle dpsleklemek! Bır gencı anlamak ona guvenmebinı bılmektıı Gençlere guvonmek dudah ucuylj soylenıp soyleyenın do ındimid'i ' sahtekarlık kokan bıı soz riegıldır Gonclerp gııvpnmek onldrın duygulaıına dubuncelerınu quvenmpk dahP lyıyı yipnbıloreklerını bılmek onk yapabıleceklerı ıçın debteklcyobılniHklıı Bır yemı anlamnk onu sevebılmck demektır Dır gencı ievebılınek onun yaratıcıhgını sevobılmektır Onun yaratıcılıqından rahatsız olmtimayı bılmektır Bır genrı anlamak ona bayyı duynu, bılmeklır Saygı duymayı yaslanmaya baglayan gpleneksel ogretıden s,ıyrılabılmfk yenc ııijıinın kısılıgınp v<\ duymayı ogrenmek ılpmpktır Bır gencı saytjı duymak onun yetınmemesıne t.d > , duymdktır onun kendibinp vprılenlerdr hobnut olmniTMsına daha başka arayışlarııid ^aygı rtuymaklır Bır genı 1 anlamak orıunla bırlıkle geleceğe bdkdbılnıcklır Bu kose bıı sure genclerın" olacak Oncelıkle gencleıı bırbırımızı, kendımı anlamak ıçın anlasıli'nasi. [iı.slı gci i'iıılıkkı VL 1 \ı>l a > , ı \ o ı (i! l \ 1 l l l / I l l l l l l l IV 1)1 SıvMianıı ıl ını n Ja .ıltki ctkısı d>. ınla.ılım II M s i i ' a ı . ı I I K Iı 1 kcsınlıMı 'aı.ıılısdı Daınaı u'itlcsmvsı" ıkdığımı/ A I L K O S k ) / olfiısu, gunımıu/d<. d c buluıuıvlc an A m a b ı ı d c n (,ok c l k c ' i ı ı n 10I c a ğ d a ş b ı ı v u k kım h a v a l ı >l. b c s ı n ıl n> m > a n ılnm dcaıldır ı>\nıdıgı, vıpıalici ııın r s m ı ı l a n m ı s y a s a ı n a bıı,ımınııı, g n k r c k d a Iı 1 ı/ h a c k ı 1 t t k ı ı , d a h a M'klUI kalılııııııı uıonldiıııııı nııı anl ııı ıiıı a/akici I.IİMH Iıı (ıcrgınliıı koksicınl uiLipı ı>lc\ı I ı ı ı n d a l ı a d ı .11 ı.'iı s o ı ıııııı ı ı l d ı ı g ı ı ı ı la k u s t u ınMsılnuııı bulunduğu I ıkcklık lıoı l'ı l a ı ı d ı ı ı c ı , k . ı d ı n l ı k horınonlarıanlasılmısııı \ a i ' >ckcılc \uklu bcslenmcııın oncıııı I l a u k c l s ı / h f ııı o n c ı ı ı ı a ı ı l a ^ ı î n ı i s kısılığın, ııuılsıı/bıı vasamıııoiK Kadının kachnlığıyla oynamak... l l e s m ı bır ışe gırmek ıçın başvuran kadınların "bakıre olup olmadığını" anlamak ıçın nısaı muayene yapılması ne demektır9 "2000 e Doğru" Dergısı'nın kapak yaptığ1 bu olay, bır haftanın olaylan arasında unutulup gıtmelı mı? Benzerı olaylarda göruıduğu gıbı "Işte bızim memleketın işlerı, oluyor boyle şeyler" dıye başımızı sallayıp geçmelı mıyı/'' Benzerı olaylar dıyorum, daha önce de bır olayla ılgılı olarak yapılan tahkıkal sırasında yaka lanan genç kızlara "bakıre olup olmadıklan" muayenosı yapılmıştı "Bakıre olup olmayışını" bır genç kızın başına bela eden anlayış kuşkusuz bırkaç ornek olaydan çok daha yaygın Ama bakırelık sorununu kadına bır tehdıt aracı olarak yoneltmek baska hır ıştır Kadını kadınlığıyla kuçultmek sanıldığından çok daha tehlıkelı bır ruhsal saldırı Bu genç kızların, bu kadınların uğradığı ruhsal travma nasıl olçulecek naoıl gıderılecek nasıl onarılacak'' Bu ınsanlarımızın uğradığı ruhsal yaralanma sonrakı hayatlarını denn bıçımde otkılemeyecek mı? Onların sonrakı yaşamları, erkeklere bakışı, evlenmelerı, cınsel davranışları değışmeyecek mı1' Dıkkatsız yapılan bır doktor muayenesının bıle "ruhsal orselenmeler"e yol açtığı bılınırken, bız bu olayların surecek etkılerını sadece bır "yanlış davranış" saymakla yetınebılır mıyız? Bu olaylar hem "ınsan hakları" sorunudur, hem de "sağlık" sorunu Meslek kuruluşlarının, tıp fakultelerı kadındoğum ve ruh sağlığı bolumlerının bu olaylara dıkkat etmelerı, göruşlennı belırtmelerı, tavır almaları gerekır. Unutmayalım, toplumuna sahıp çıkmak, bır yerde ınsanlarına sahıp çıkmakt'r ııll ı s ı l m i s t ı t > apic ı l I ııııııı/ı da bıı bılgıkı \<Mikndııımh • k a ı u ı n i s a l a l c ı n s k l e ı o / ı ı o l a ı ı l a r gcıiı, \ a s laıclan başl.ı\aıak dıkkatlı • Soıuıılııın euKİn 1 D olnıalı >asla ,ırlaı.ağı hılıııtııclı, aın 1 kıılosicrol bcsınln İ I P ııı \ a m n K U >k s d i ı ı n ı ı n o n c ı ı n u ı ı ı ı ı ı l ı n a ı n a ' ı nc \ a / ı k kı p c k k / / t i l ı • Hoslcııi'Knır oncıııı b ı h ı ı m d ı ılı 11 / e n i ' i n d c ı ı ıı/al , \ a g n i ı k u ı ı ı . ı / a l l ı l ı ı ı u , d<i d o M i ı a ı ı ı ı s v a ğ a s ı d ı o ı a ı ı ı l . ı / l a S I M b ı ı k i ' c ! \aj<lnıdan o l u s l u g u , s c k c r m a / a l t ı k l ı ğ ı , k a l o r ı sı o l c u l ı ı b u bı •jkıınıc b n ı ı ı u sal \ a ^ ' a ı d ı ı ı s a k ı ı ı ı ,.ı k 11, sı.h/1 1 I I I I \ \ L S I III 1 O/cllıklc hayvaıı aliMİ k ı / a ı ı n ı a l a ı d a ı ı cl ^c b n l hıı b e s k n m c v c • Ikıluı lıaıckcllılıgmın aıUııılnıası • Hu ıkı \olla sısmanlığın onlcnıııcsı \a da \ıı ıınıs ık bıı dnrtlc 1101 ınal kık>\a ıııılııusı (Bıııı laıı kcndımc dc va/ı\oıunı ) • Siü ııaııın bırakılıııası • Alkolun bırakılması \a da a/aliılıııası • Dalıa Inı/uıiıı bıı Innal hicimıniıi scçılmcsı Goıgınlıklcrı a/alulmıs, ııınullaıı voğaltılnııs bn vasama clu/cnıııın saglaııması • laıısıvon >ukscklıgıııc, sekcr hastalıgnıa o/cllıklı. dıkkal cdılnıcsı llılmcm anlalabıldını mı' 15.