Katalog

EV EKONOMİSİ Meral Tamer Ankaralılar arabalanna atladıkları gibi MTA Tüketim Kooperatifi'ne gidip, ayakkabıdan konfeksiyona, yiyecekten temiziik eşyasına kadar evlerinin pek çok ihtiyacını karşılayabiliyorlar. son derecede düşük tutarken, parfüm, şetland kazak gibi mallarda daha yüksek marjlar koyuyorlarmış. Örneğin gıda maddclcrinde kâr marjı yüzde 3 ile 7 arasındaymış. Hatla yumurlada son olarak tanesini 64 liradan aldıkları yumurtayı 65 liradan satmışlar. Ayakkabıda ise alış fiyatının üzerine yüzde 10 koyarak satıyorlaımış. Parfümeri, şetland kazak gibi mallarda kâr ınarjı yüzde 15'leri buluyormuş. Ama yine de perakende piyasaya oranla parfümeri fiyatları yüzde 2530 daha ucuz kalıyormus. MTA kooperatif yöneticilerinden öğrendiğimize göre bu olaya müessese de sahip çıkmış ve kendilerinc destek olmuş. Onlar, "Oogrıı bir iş yapıldığında bu dogru işe mteıı nıullaka sahip vıkılacağı" inancındalar. Ankara'da toptancı esnafla da pek sorunlan olmuyormu!}. MTA kooperatifinin ödemeleri düzenli yaptığını gören esnaf, özellikle kendilerine mal satmak istiyormuş. Tüketici kooperatiflerını özellikle hayat pahalılıflının arttıjı şu gunlerde yeniden canlandırmak tuketiciye en azından büyük ucuzluk ve rahatlık safllayacak Bu arada tüketim kooperatifinde alışveris yaparken dinlenmek isteyenler için bir küçük büfe açılmış. Büfede sadece sigara, tost, sosisli sandvie ayran falan bulunuyormuş. Bu büfenin bile günlük cirosu 250300 bin lira oluyormuş. Yöneticilerin ifadesine göre MTA tüketim kooperatifi artık Ankara içinde şubeler açabilecek, hatta halka açılabilecek duruma gelmiş. Kooperatif yöneticileri, hayat pahalıhğının iyice arttığı bugünlerde ölmeye yüz tutmuş kooperatifçilik fikrini canlandırmanın ve üreticiden tuketiciye oluşan zincirdeki bazı halkaları yok ederek tüketicilere daha ucuza kaliteli mal sunmanın yollannın aranmasını öneriyorlar ve bu arayış içinde özellikle büyük kuruluşlaıın tüketim kooperatiflerine kolaylıkla yönelebileceklerini dile getiriyorlar. 7.', Tüketim kooperatif leri MTA ölmekte olan bir kurumu canlandırıyor Süttozü süt kadar değerli üstelik ekonomik ı Edremit'ten bizi telefonla arayan Melek Dündar adlı okurumuz, süttozu konusunda bilgi almak istiyor. Süttozunun yabancı ülkelerde çok yaygın olarak kullanılmasına karşılık ülkemizde pek kullanılmadığına dikkati çeken Melek Dündar, "Acaba süttozu Türkiye'de kallteslz mi? Ya da üretim teknolojisi mi geri? Hazır ' çorbaları kullanıyoruz da, neden süttozunu kullanmıyoruz? Kullanmakta bir sakınca var mı?" diye soruyor. Konuyla ilgili olarak görüşlerine başvurduğumuz Hacettepe Üniversitesl Beslenme Diyetetik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ayşe Baysal ise süttozunu hararetle savunuyor ve hanımları süttozuna mutfaklarında daha fazla yer vermeye çağırıyor. A nkara'da Eskişehir yolu üzerinde 7. kilometrcdeki kama kuruluşu Madeıı Tetkik Arama (MTA) bünycsinde kurulmuş tüketim kooperatifinin gerek üyelerine, gerekse iiye olmayan Ankaralılara örnek bir hizmet verdiği belirtiliyor. MTA personelinden öğrendiğimize göre bu tüketim kooperatifinde sadece peynir, zeytin. baklagiller falan değil, parfümeriden şetland kazaklara kadar çok çcşiıli mal var. Fiyatlar ise Ankara'daki Gima ve Ordu Pazarı'ndan bile daha ucu/. Çoğu ean çekismekte hatta ölmekte olan tüketim kooperatiflerine karşın, MTA tüketim kooperatifi cirosunu, mal eeşitlerini ve satışlarını nasıl arttırıyor? Bu işlc uğraşanlardan öğrendiğimize göre "Bir yandan kooperatife yeni müşteriler çekip, diğer yandan da iirün çeşidini arttırarak..." Bize anlatıldığına göre MTA tüketim kooperatifi ilk kurtılduğunda bir köy bakkalı havasındaymış. Zeytin varsa peynir yokmuş, peynir bulunsa, yumurtabulunmazmış. Bu yüzden de çok az kişi buraya uğrarmış. Zaten MTA personelinden aneak kooperatife üyc olanlar buradan ulı>verİ!f edebilirlermiş. Sonradan bu kooperatiflcki mal çeşidini zenginleştirmeye karar vermişler. Aynı zamanda MTA personeli olmayanların da buradan alışveriş yapmalarını sağlamışlar. Yani Ankaralılar eğer dilerlerse arabalanna atlayıp MTA tüketim kooperatifine geliyor ve ayakkabıdan konfeksiyona, yiyecekten temiziik cşyasına kadar evlerinin ve aile bireylerinin pek çok ihtiyacını karşılayabiliyorlarnıış. Kooperatif üyeleıi, önceleri üyeolmayanların alışvcriş yapmasına karşı çıkmışlar. Anıa yönetieileı, peşin para bırakan bu miişterilerin ayağını kcsıııck istememişleı ve bu konuda üyeleri de ikna etmişler. Çünkü peşin para kooperatife pek çok malın daha ucuza alınmasını sağlıyonnuş. Buna karşıltk MTA kooperatifi üyelerirıin ise peşin fiyatına taksitle mal alabilme avantajları varmış. MTA'da valışan personel, ay sonunda cebinde 5 kuruşu kalmasa bile kooperatife uğrayıp filesini doldurarak evine dönebiliyormuş. Böylelikle iş hacmi artmış. Kooperatifin 1987 yılı cirosu 1,5 milyara ulaşmış. Toptancıdan daha fazla mal çektikçe iskonto oranları da artıyormuş. örneğin 25 koli Sana yağı aldıklarında 1 koli de bedava alabiliyorlar ve bu avantajı fiyatlara yansıtabiliyorlarmış. Kooperatifin yöneticileri, malların fiyatlarını belirlerken de ilginç bir yöntem uyguluyorlarmış. Tcmel gıda maddeleri olan peynir, yumurta gibi yiyeceklerde kâr marjını Okul bealennMhrinde süt tozuna yer verilmeli Prof. Baysal, süttozu yapımında kullanılan teknolojinin iyı olduğunu da kaydederek, "Bugün piyasada 2 tür süttozu var, birl yağlı dlğerl yağsız. Ama piyasadaki süttozlarının çoğu yağsızdır. Çünkü, çoğu sütten tereyağı elde edildlkten sonra arta kalanlardan yapılmaktadır. Dolayısıyla şlşmanlık sorunu olanlar, yağlı yemeyenler için de süttozu çok uygundur" diyor. Normal sütün yüzde 87,4'ünün su olduğuna dikkati çeken Prof.Dr.Baysal, süttozunda ise bu suyun büyük bölümünün uçurulmuş olduğunu ve su oranının yüzde 4'e düşürüldüğünü ekliyor. Özellikle okul beslenmelerinde süttozuna yer verilmesini öneren Prof. Dr. Ayşe Baysal, evde çocuklarına süttozundan süt hazırlamak isteyenlere ise şu reçeteyi veriyor: "18 gram süttozu 100 gram süte eşlttir. Dolayısıyla bir çay bardağı sıcak suya Iki sllme çorba kaşığı süttozu ve bir kahve kaşığı tereyağı ekleyerek çocuklar için normal yağlı süt hazırlayabiliriz." Süttozunun karanlık ve nemli olmayan yerlerde saklanması gerektiğini hatırlatan Prof. Dr. Baysal, "Eğer süttozunun rengi deglşmemlş ve topaklaşmamışsa, bu süttozu gönül rahatlığıyla tüketilebilir" diyor. l Tüketici şikâyetleri u hafta aldığımız çok sayıdaki lüketici mektubunda şikâyetler sıhhi tesisat malzemeleri, tüpgazlar ve gazetelerin pazarlama şirketlerinde yoğunlaşıyor. Iki okurumuz, söz birliği etmişcesine gazetelerin pazarlama şirketleri ile video satın almak üzere imzaladıkları sözleşmeler sonucu başlarına gelenleri yana yakıla anlatıyorlar. Bu konuyu gelecek hafta uzun uzadıya ele alacağımız vaadiylc simdi diğer şikâyeılere geçiyoruz. Son gunlerde Aygaz tırmasıyla ilgili tüke tici şikâyetlerinin yoğunlaştığı dikkati çekiyor. Yaygın satış örgütüne sahip olması nedeniyle Ayga/. kullanrnak isteyen tüketicilere Ayeaz bayilerinden ilginç tcklifler geliyormuş. örneğin yeni bir Aygaz tüpü naıın almak istiyorsanız, bu tüpün yanında aynı niağazadan bir fırın ya da bir ocak da almnnız gerekiyormuş. Bu şikâycıleri Aygaz Genel Müdürlügü'ne aktardığımızda "böyle bir uygulama olmadığı" yanıtını alıyoruz. Ama aradan birkaç gün geçtikten sonra baska bir tüketici. bir baska Aygaz bayiinden eli boş dönüyoı ve telefona sarılıp bi/.i arıyor. B Son olarak da bu sabah bizi telefonla arayan bir okurumuz, yeni aldığı Aygaz tüpünün dedantörünün bozuk çıktığını, ocağı yakınca etrafa gaz yayıldığını söylüyor. Emekli olan bu okurumuz, dedantörün değiştirilmesi için Aygaz bayiine başvurduğunda ise kendisine yeni bir dedantör satın almaktan baska yapacak bir şey bulunmadığı söyleniyor. Okurumuz bu kez genel müdürlüğe başvuruyor. Oradan aldığı yanıt ise "tüpü ve dedanlörü alıp bize gclin" oluyor. Okurumuz diyor ki, "ben olurduğuın yerden tüpü taksiye koyup Zincirlikuyu'ya kadar gidip gelecek olsaın verecegiın laksi parası, dedantörün fiyatını kat kat aşar. Eğer fabrikada tamir edeceklerse, bari arabalarını gönderip tüpü kendileri aldırsınlar." Bu arada bir diğer şikâyet konusu ise banyo takımlarında kullanılan sıhhi tesisat malzemelcrinin kalitesizliği. Yüz binlerce lira ödenerek satın alınan küvet, klozet takımı vs.'nin bir yerinden su kaçırmaya basladığından ya da rczervuarının çalışmadığından yakınanlar çoğunlukıa. Üstelik bu malzemeler teker teker de pek satılmıyor. Takım olarak satılıyor ve parçalan tek tek bıılınak müınkün dcğil. Ü