Katalog

CUMHURİYET DCRCİ27 DIŞOLAYLAt uönplana r*' f l ; karacaftı petrolO Israll'e satmayı kauul edlyordu. Böylece Mısır tarlhte Israll'e petrol satan İIK Arap Oikesl olacaktı. Ayrıca ABD de, Israll'ln 15 yıl Için gerekslnme duyduöu petrotu almasını garanti ediyordu. Tkl Olkenln anlaşmasından sonra Başkan Carter, Mısır ve Israü'e ek vardım olarak 4 mllyar dolar istlyordu. Mıstrlsrati anlasmasına îlk lepkl FKÖ1den geldi. FKÖ anlaşmayı. "SedaVın yeni bir ihanet betçesi" olarak nlteleyerek slddetle kınadı. Irak, Surlye, Cezaylr ve Ubya t FKÖ'yu Izleyerek anlasmayı sert biçlmde kınadılar. Ûfdun tse önce anlasmayı kınamasına karsılık, sonra afiız deuiştlrdl. öte yandan Kuveyt Şeyhl Sabah Ahmet El Sabah bir açıklama yaparak, Mısır'ın Israirie Iklll anlasma yapmaaının geçen yıl Bağdat zlrveslnde alınan kararların çlflnenmesl anlamına geleceginl ballrttl. Sovyetler Blrllfll'nln resmT TASS ajansmın yorumcusu Ise. "8u anlaşma ABD'nin Iran'ı yitirmesinden doğan boşluğu doldurma çabasmda" dlyordu. Gerçek şuydu kît Mısır tsrall anlasması, bu Ikl ulke arasındakl dOşmanlıOı sonaerdlrlyor, ama Ortadoğu sorununa bir çüzum getlrmlyor. bölgedekl kutuplaamayı daha da artınyortiu. Iran Ortadoflu'yu bir baştan bir başa etklleyen Iran'da Ise devrimln henOz myına oturamadıflı görOluyordu. 'Isl&m Devrlm KomltelerTnden yakınan ve hükomeiln hlçblr iş yapamaz duruma dOşflrulduğunO bellrten BaşbaKnn Motidl Bazergan lle dlnî llder Ayelullah Humeynl arasmdakl surtOşme Bıvergan'ın Kum kenltne gkllp Humeynrye Istifasım sunmaaı lle dorufluna ulastı. Ancak Humeynl iatlfayı kabul etmeyerek Bazergan'ın görevlne devam etmesinl Istedi. Oinî llder ayrıca halka yaplıftı açıktamada Bazergan HOkOmeti'ni desteklediginl blldirdi. Bazergan'ı tedirgin eden bir konu da, sayıları lOOdolaylarındaolan "Devrim Komitelerinln" peşpeşe gerçeklestirdlkleri Idam cezaJan Wl. Halka kapalı yapılan mahkemeler sonunda Devrlm Komllelerrnln kurşuna dlzdlkleri suçlu sayısı 50'yl aşmıştı. Idamları kendislnln de basından öğrendığinl aOyleyen Bazergan, mahkemelerin halka kapalı yapılmasım eleştlriyor ve "İdamtar Imn devrimine teke «oruyor "diyordu. Bazergan'ın çıkışlan sonunda amaca ulaştı ve Ayetullah Humeynl 15 Mart'ta yaptıflı açıklamada, Idam cezalannın durdurulduflunu ve suçluların yenlden saplanacak bir slsteme göre yargılanacağını blldirdi. Idam cezası ancak bu mahkemeler taraftndan verıiecek ve DU cezalan infaz yetklal "Devrlm komlteleri"nöen alınacak(ı. öte yandan Humeynl'nln tOm kadınlara çarsaf glyme zorunlutuOu getirmeye kalkışfftası da sert tepkllere yolaçtı. Tahran'da kamu görevlerinde çalışan blnlerce kadın peşpoşe iki gün kararı protesto Içln görevlerlnl bırakarak gösterl yurOyuşlerl duzanledller. Bu gösterllerden Hkl "Devrlm Komiteteri" görevllleri tarafından havaya ateş açarak daflıtıldı. 11 Mart gOnO yapılan Ikîncl gösteride ise asırı dlncî klml gruplar kadınlara bıçakla saldırdılar. Blrçok guaterlcl yaralandı. Ama sonuç kadınlann başansı Ite noktalandı. HOkflmet ertesi gun yayınladıflt blldlrl lle çarşaf glyme zorunluluğunu kaldırıyor, sadece kadınlann "getenektere" uygun biçimde glylnmelerlparektlOlnl anımsatıyordu. Iran devrimln bir yandan iç çellsklleri lle uğraçırken, bir yandan da dışta bölgenln alyasal konjonktoranü derln blçlmde etklleyecek gellşmelere yol açtı. Iran'la birllkte Pakiatan'ın CENTO'dan (Merkezl Andlaşma örgutü) çıkmaları bu örgütOn Hllen dağılmaaına neden oldu. 1955 yılında Inglltere'nin bölgedekl çıkariarını korumak içln Bafidat Paktt adıyla kurulan Orgüt böylece 24 yıl sonra sahneden çeklllyordu. Iran devrlm Inin yol açtıflı son derece önemll bir sonuç ise, ABD'nln bölgede aakerî varlığını güçlendlrme kararı îdl. Şah'ın devrilmesine seylrcl kalan Carter yönetlmi, Suudl Arablstan gibi tutucu Arap ulkelerinde yltlrdlfll prestljlnl tekrar kazanmak ve petrol çıkariarını guvence alltna almak içln bölgede gereklrse sllahlı mudahalede bulunulacağını açıkladı. Carter yönetlmi bir yandan da Hint Okyanusu'nda Dlego Garcla adasındakl askeri üssO takvlye ediyordu. Ikl Yemen arasında çıkan çaspışmalafda Washlngtonaun Kuzey Yemen'e derhal 400 milyon dolarlık askerî yardım yapmaya karar vermesl ve "Co/ı*re//afıan"uçak gemisinln Paslflk'ten Basra Köriezfne doflru yola çıkması, ABD'nln Ortadoğu'da Izlemeyl tasariadıflr yenl polltlkanın ilk bellrtllerl ldl. ABD, kuvvet kullanarak tarihln akışını engellemeyl Vletnam'da denemlş ve derslnl almıştı. Bu yolun. Ortadoflu'da ne glbl gellşmelere yolaçacağını zaman gösterecektlr. AnKara'nın Güneydoğu Asya'daki gelişmelere yakBaşımı Bağlantısız belirleme yalmzca Çin'in Viernam'a sah dınstnı değil, bununta hırlîkie Vietnam askerlerınin Kamboçya'ya yırerek Pol Pot rejiminin devnlmesindv elkin rol Bİmalanm da kapsamaktadn. Ankara, Kamboçya'daki gelfomeler <ar$tstndo herhangi bir açıklama yapmaiinsfır. Ancak, Çin'in Vietnam toprak'arına gir mesini onaylamayan Ankara, bunu dunya kamuoyuna açıklarken Vietnam'' ın Kamboçya'daki askeri varUğınn da karşı çıkmaktadtr. BiR DtĞER BOYUTU Açıklamamn bir diğer önemli boyuto dat uçok taraliı uyuşmazhk" tanımlamasında odak lanmaktadır Ankara, dünyanm bu bOJgesindeki gelişmeleri "çok taraliı bir uyıtçmazlık" olarak gurmektedir. Bununla, Ankara'nm olaylan iç ve sdış nedensilliği içinde nasıl gördüğu ustü kapalı Mr şekilde açıklanmaktadır. Ankara, büyuk güçlerin dünyanm bu bolgesindeki çtkar çatışmalatuu. buniar arasıntfa kuru'an yeni cfengelerin bılincindedir. Ankura. bölgedvki olaylan deviotlerarası ılt: kilerin dayandınlmaaı gereken ilkelerle bağdaşttramsdtğım betirtirken de Birleşmi* Milletleı ilkelerine olan kesin ınancını bir kez aaha yınelemektedır. İçislerine kansmama, toprak bütünluğu ve hokümranlık hMarına saygı biçimmde özelleyebileceğimız bu itkeler Güneydoğu Asya'daki her ikı olayda ülkelerin bakış açısına yaklaşıyor ZUN sureden beri Ecavit hokümetinin dunyada meydana gelen gelişmelere yabanct kaldığı yoiunda getiriten yaygın eleştlrllerden birfr de Güneydoğu AsvaVafcı o/ay/ann izienmediğine iiiskindtr. Güneydoğu Asya'da önce Vietnam'tn desteğinde Kamboçya'daki Pol Pot rejiminin devrilmesf, ardmdan Çin halk MNKARA'NIN TUTUMÜ VE Cumhvriveti'nin Vietnam't istilası ile BAZIBENZERÜKLER sonuçlanan ve dünya banşmı tehdlt edici niîelikte boyvttar kazanan gellş» meler karşısmda Dtştşleri Bakanlığı Her iki olayda da çaşitli ülkelerin yalmzca Qç tumcelik bir açtktama yap aldıklan tavırlar karşılaştınldtğmda "Hginç" bir görunüm ortaya çıkmaktadtr. Dı$lsleri Bakanhğı'nm açtktama&t Çin'in Vietnam'a karşı girişttğl saldınya basına gereği gibi yanstmamış. kamu kesin tavır atun ülkeler Varşova Paktt oyunda yeteri ölçude tartıştlmamtştır. Olkeleri. Laos, Elyopya ve Kuba olmuşAnkara'nın sustuğu yotundaki eleştirh tur. Bunakarşıhk, Çin'in saldınsı ardınlere yol açan bir neden de, açıklamamn dan bolgedeki gelişmelere daha butünsessiz vektsa bir biçimde yaptlmastdtr. cüt bir açıdan yaklaşan ve "çok yontü" Buna karşıhk, eçıklamada TOrklye'nin bir biçimde değerlendiren ulketenn çotutumunu açtQa kavuşturan ince bir ğuntuğunu Bağlantısızlar oluşiurmak • diplomatik esneklik gizUydi tadır. Diğer bir deytsle. Ankara'ntn Gurünüşte ktsa olan açtklama dikolaytara yaklaşımı. Bağlantısız ülkelekalle Incelendiğinde ve aattr arelanna rin takındıklan tutum ile büyuk benzerustaca serpiştirilmiç itadeler irdelendilikler gösterrnektedır. ğinde bildirlnin yoğun bir içerik taştdtğı gözlenmektedir. AÇIKOLAN Dr$i$lerine göre, önceiikte Törkiye'* nin gelismelerden kaygt duyduğunu, Sonuç olarak. Ankara'daki yetkililer. olaylan kaygıyla Uledlğlni belirtmekteUzak Doğu'daki getismeleFİe ilgili oladirler. Bu geli&melerle birlikte dunya rak betirtilen görüşterin astında '^çok bansmın tehlikeye duşebileceği Ankaaçık" olduğunu behrtmektedırler. Dtşray» kaygıiandırmaktadtr. Ankara, bu Isleri yetkilUenne göre, kısa bit açıkkaygısım bellrtirken şüphesiz bans ih lama yapmakta, ancak "çok şey"söylekelerine olan bağhhğından hareket etmektedir. mektedir. Ankara. "banşsever diğer olkelcric birlikte Güneydoğu Asya'da surekti bir Diplomatik esneklik. açıklamada barış duzenînin kısa zamanda yeniden yeralan "bir süredir böigede getlşen kurulmast urnudunu" betirtmektedir. olaytar" sapîamasında yatmaktadır. Bu U I Vietnam Devlet Bafkanı Fam Van Dong çocukların ortasında balık tutuyor... D^.veTURlZIM BAKANUÛI