Katalog

CUMHURİVET DERGİ23 EKONOMİ Pakef'în hazırianması 1,5 ay sürdü EÇTİĞİMİZ ayın dördüncO gunü bir pa2ar sabahı idl. BOyük kentlerde tıalkın çofiunluğu daha "tatit sabaht rehavetr Içlndeyken Ankara buromuzun elemanlarından blrlnln telefonu uzun uzun çalmaya başladı. Telefonda Başbakan Yardımcısı ve Devlat Bakanı Hlkmet Çetln vardı. Çetln'ln sesl oldukça denllydi: "Tamam, söyteyece* suzüm yok. Çunku. bu tam blr gazetecilik otayı. Kaynağınt da sormuyorum, ama, bu tasiağtn bizim zamanlamamtzdan önce kamuoyuna yanaımast Mç de iyi ofmacfı". Hlkmet Çetln'e göre "ekonomik öniemler taslağmdan dört tane vardt. Biri Baçbakan Ecevif Ve, diğert Matiye Bakanı Ziya Müezzlnoğlu'nda. biri kendiainde ve biri de Devtet Ptanfama Teşkitatı'nda"\ö\... G BAŞBAKAN ECEVİT DÖRT KOPYA OLAN TASLAĞIN NASIL SIZDIĞININ ÖĞRENfLMESINI İSTEMIŞTI nerek "birböluma doğru, bir bölumü yanItş, açıklamalara yakmda başlayacağız. Sabmızlığınızı anhyorıifnndlvordıı Onlemler taslaflt ıik kez en geniç blçımde Çankaya'dakl Başbakanlık Konutunda ele alındı. Ecevlt'ln başkanhfiındakl toplantıya katılanlar aalında çok tlplk blr 6zel(Ik taşıyorlardı.Başbakan Yardımcısı Hlkmet Çetln, Maliye Bakanı Ziya Muezzlnoğlu, Işletmeler Bakanı Kenan Bulutofllu, Istanbul Senatörü Besim Üstonet. Istanbul Milletveklll ve BOtçe Plan Kanna Oyesi Sevir Korum. yine Istanbul Mllletvekili ve eskl Grup Başkanvekltierlnden All Ne|at Olçen ve Bayındırlık He Ulaştırma eskl Bakanlarından Amasya Milletveklll Erol Çevlkçe bu toplantıda hazır ve nazır olanlardandı. llglnç olan, Ecevit'in dışında toplantıda bulunanlann lumünun Devlet Planlama Teşkllatı'nda yetlşmiş ya da oradan geçmlş olmasıydı. BLr anlamda hepsl de "p/ancı" İdl. tcevlt bu takıma' danışmak ve önlemterl onlarla tartışmak isteglni duymuştu. Taslafla son blçlml verllmlş, MÜEZZINOĞLU "EKONOMİK ÛNLEMLER IÇIN BİR KURUL OLUŞTURDUK.BUNU BILIN AMA UNUTUN "DİYORDU.... ilk toplantı yine Çankaya'da yapılmıştı. Bu ioplantı DPTnin "devreye giriş" toplantısıvdı.. Başbakan Büleni Ecevit. Başbakan Yaramcısı Hlkmet Çetin, DPT MOşteşarı Bilsay *Curuç ve DPT Iktlaadi Planlama Dalresl Baskanı Oktar Turel Başbakanlık Konutunda ov araya gelmişlentt. DPrye görev verilmiş ve birkaç gun içinde Onerllerlnl hazırlaınasr istenmlşti. DPT bu toptantıOBit sonra Içine kapandı. Marl'ın iklncl yarısmda dört beş gunlOk çalışma sonucundu »*^aya "radikal" Onlemler çıkarmıştı. Bugunkü lıükumeıln jaaısına "radikar gelebllecek oo^mlerdl bunıat. flir yandan somut :am oranlA" blr yandan da kamu kcslmlnln etklnllfiınl antırıcı onlemler yer aiıyordu DPT taslsgında. Ecevit'in de canısıkılmıştı Aynı pazar sabahı Başbakan BOIent Eoevit de dertll olanlar arasındaydı... Cumhuriyet'te o flun yayımlanan "ekonomik önlamiar taatağını eçtklıyoruz" haberlnl her aabahkl gazete okuma alışkanlığı lle Oran'dakl evlnde o da görmOş ve blraz canı aıkılmıştı bu yaytna. Eskl bir gazeiecl ofan Başbakanın önemll blr habertn Cumhurlyet'te yayımlanmasına canı öyleslne sıkılımştı kl, naredeyse eskl gazeteclllOlnl unutup. o blllnen gazeteclllk kuraltannı blle unutup 4tt>u haberin nereden CumhuriyeVe sızdtğmm araşUntması"nı Isilyor Bir buçuk ay 4 marl 1979 pazar gQnQ basında llk kez on genlş ve özgun blr blçfmde yayımlanan "ekonomik onlemler tastağt" ya da daha aonradan 'ekonomiyi guçtendirme paketi" olarak nltelenen ekonomik önlemlerle liglil çalışmalar aslında yaklaşık blrbuçak ay aurmOştO. Başbakan BOIent Ecevit'in başkanlıftında ekonomlyle HgllE bakanlar blr gun Çankay&'daki Başbakanlık Konulunda toplanmıştar ve "ekonomiye yeni bir yön verifmeal gerektiği" konusunda bırleşmlşierdl Bunun Ozerine "yukaak burokrasive" görev verllmlş ve kendllerlnden blr "taslak" haztrlamalan Istenmışu. Ecevft artık not tutmaktan yorulmuş olmalıydı onlemler de zaten nedenlerl ve etklleri açısından uzun uzun ele alınmış. blr bölumone çoflunluk katılmış, blr bölumOnO "yeteralz" bulanlar çıkmıştı. Ama, uygulamanın "nastl" olacapıoh lllşkln sorular pek yanıt bularqpnuşt bunlara hukOmetln yanıt bulmaaı kararaştırılmıştı. Çankaya toplantısmdan'sonra Onlem •erin tartışıldıfiı Iklncl önemll toplantı CHP Genel Yöneilm Kutaıunda gerçekleşmiştl. Iki gon yoflun toır blçlmde süron toplantıtarda dlMcatı çeken iki nokta olmuştu: Biri Yönetlm Kurulunda "Topuz'cu" olarok blllnen Oyelerln taslaflı enine boyunaeleştlrmeteriydi. Oniara göre MTaslak yetersizdr ve halka kesinlikle "Vaad* edilen umutlart gerçekleştîrmede önemli adimlar aMmaaım engelleyebiiirdi" bundan dolayi açıklanmadan önce uzerlnde yenlden çaiışılması gereklyordu. Iklncisi fse. DPT'nin "devre cf/şf**katmış olması eleşilrlllyordu. Ekonomlde blr "eşgudüm yoktu". Oanışmanlık ve uzman Hükümetlşçi Işveren önlemlerin oluşturulmasındabir önemll aşama hükomelle birlikte önce Işadamlarının, sonra Işçi sendikalannınv sonra da bunların ikislnln blrden blr araya' gelmeleriydl. Arka arkaya sOren bu loplantılarda, herkes kendi görOşOnu yineliyor. ancak hukOmete "aiternatH görmadiğini da" ekleyerek, hflkümetln ya "tam' ya da "betti ötçOterde desıekiendiğini" bildirıyordu. Toplantılarda Başbakan uzun blr glriş yapıyor, arkasından sırayla herkes göruşbellrtiyordu. Boş kararnameler Bu uzun uzun toplantılar sonunda Bakanlar Kuruluna gelmlşti. Hukümel üyelerine yapılan çalışmaiarla Hgilı kısa kısa bllgl veriHyor. bakanlardan klmilerl "latmin olmadıktarını" söyleyerek boş kararnamelere imzaalıyoriaıdı. Müsteşarlar düzeyinde Bu amaçla bir kurul oluşturulmuştu. Kurulda Mallye BakanlıOı Musleşarı Vural GOçsavaş. Tîcaret Bakanlıflı Musteşarı Turgut Çarıklı. Sanayl ve Teknolojl Bakanlıflı Müsteşan Kenan TOzun, Bagbakanlık Ekonoml Danışmanlarmdan Nejat Erder. Merkez Bankası Başkan Yardımcılarından Tanju Polatkan ve Devlet Planlama Teşkllatı Iktlsadl Planlama Dairesl Başkanı Oktar Turel bulunuyordu. Ancak, Oktar Türel sadece IKI toplantıya katılmış, ondan sonrada DPTnln "devre dışı kaima"surecl başladıflı Içln. sonraki toplantılardan haberibileolmamıştı. Kunılun oluştutulmasından blr gQn sonra Mallye Bakanı Ziya MOazzinofilu yaktnlanndan blrlne "bir kurul oluşturduk, bunubllin, unutun" diyordu. Aynı saatlerde Tlcaret Bakanlığı'nda bir yetklll ylne yakınına "bu kurulda önemji konular ele elınacak, oiay çok gizll tutuluyor, bUin ama unutun " diyordu. Beşli komisyonun yıldızı: Orhan Alp Bakanlar Kurulu'nun paketi beş bakandan oluşan komlteye göndermeslyle birliv te. çalısmaiar ilk kez somuta dönuşuyor vo böylelikle zam çalışmalarına geçılm.ş oluyordu. Beşti komlıede "yı/dız"herhaıde Sanayi ve Teknoloji Bakanı Orhan Alpdı. Çunku, her söylenene karşr çıkan lok bakandı. Zamları az bulan oydu. Ariîırmak îsteyen oydu. Öniemleri değiştirınek isleyen oydu. Komiieden blr bakan Orhan Alp Içln "harikalar yaratıyor" deyinsinı kuilanıyordu. Muezzinoğlu terkediyor Atp'ın "harikalar"i zaman zaman "fahaınmül aınmn*" aşıyor ve sondan blr öncekl toplantıda demir ve çimento zammı konusundakl karar döfdüncu saatın sonunda hâlA saptanmadıfiı Için Muazzlnoğlu kızgınlıflım glderemiyor ve toplantıyı lerkedip gldlyordu. Orhan Alp'ın bu dlreni$inl kırmak içln son loplantıya Ecevit katılıyor ve demirie llgill flyat tartışılırken "Orhan fley demir 14,5 liradir" deylp ağırlığını koyuyordu. Orhan Alp'ın daha yOksek zam isteklerlnl Başbakan'ın yanı sıra, Hlkmet Çetln lle planlamacılar da öntuyor. uç gun sabahlara dek süren tariışmalar zamlann orogramlanandan üç gün sonra açıklanmasına yol açıyordu. Böylellkle karaborsa ve islifçllik de üç günluk daha prlm topluyordu kendlne. Ecevit soruyor Veto edllen Beledlye Gellrlerl Yasasının sabahlaradsk Mlllet Mecllsl Genel Kunılu'nda göruçOldOflu gunlerden öirlnde kurulda gOrevll "yuksek bOrofcras/'^ln klml Oyeleri Meclls'te İdl. Başbakan BOient Ecavlt bu oyetenjen klmi görse, hemen aynı soruyu soruyordu.. "•Çahşmalar nasıl çidiyor, ne zaman biter" Cevap: Yakında bitacak etendim..." BAŞBAKAN ECEVİT aftıriıkını lcoydtı şlmdl "eski piancüann ekonomiden aniayan/ann" göruşlerinl almak istiyordu. HOkOmelln ve dışındakl "beyin taktmtnm birkoatisyonu"iöl sankl bu loplantı. lık görevlnl surdOrmesl gereken DPT böyle blr zamanda görev afmayacak da, ne zaman alacaktı. Bu savlara genel merkez eklbl karşı çıkıyor ve onlar da kendl açılanndan DPT »leştlrislnl sOrdOrOrken, önlemlerl Irdellyorlardı. Taftışmalardan sonra Ecevit genel blr deOerlendlmıe yapıyor. Ve "eleştirileri dikkate alacağım" söyluyordu. Hemen arkasından da Hlkmet Çetîn't gönevlendlrerek DPT'nln de bir çalışma yapmasını İstiyordu. AliNejat'ın önerisi All Nejat Olçen, "DPT MOştaşariığına adaylığım koyuyor" ve Başbakan'a "Eğer gerekirse, derhal mitletvekitliğinden latita edip, plAniamanm başına geçtnak" önerişinde bulunuyordu. Hazırlandıama . . . Kurul "ekonomik önlamiar ta&tağtnt" hazıriamış ve Başbakan Yardımcısı Hlkmet Çelln'e sunmuştu. Bundan blrkaç gon sonraydı ki. taslağın tüm aytıntıları Cumhurlyet'de 4 mart pazar sabahı yayımlanıvermiştl. Dövlz tasarrufu sajjlayıcı, tOketlmi kısıcı, kamu keslminl ve özel keslml harekete geçlrerek vardlya slatemlndekl defllçlkllklefden kredllerdekl unlemleredefiln blr dlzl Onlem daha sonra Başbakan BOIent Ecevit tarafınduı "resmen "acütlanacaktı. Taslafttn çeşitll yanları, şurasından bu* raaından dlfler basın organlannda da do0ruyan!ış yayırnlanmaya başlamıştı. Tam o günlerde. Ecevit bellrll gazelecllerle yapmakta oldufiu ttçarşamba toptantılan" ndan blrinde. bu yöndeki haberlere defll Üstünel ne diyor? Besim Üstünel, "HukümettemuUaka bir değişiklik yaptlmastnf istiyor ve "Önlemlerın cesarette uygulantnasınt gözetocek bir akibin işbaşma getmesinl" önerlyor. belkl de Maliye Bakanlığına adaylıfiını koyuyordu. hem de Ziya MOezzlnofilu'nun gözleriönünde... Erol Çevlkçe Ise. sürekll dlnllyor. çok azkonuşuyordu... Hukumet uyeleri daha çok "kabfne dışt ekibr dlnlemeyl yeğllyor. Sevll Korum Hlkmet Çetln'le yoflun blr tartışmaya glrlyordu. Toplantı sabah 9oa başlamış, tam seklz saat sOrmOştu. Saat 17'ye geldlfilnde Muezzinoğluyuıt dışında HOkOmet ve CHP Ost yönetlmf "öiflemler" dlye çalkalanırken, aynı gonlerde Mallye Bakanı Ziya Muezzlnofiiu yurt dışında bulunuyordu. unoe Paris. sonra da Bonn'dakl toplantılarda Torkiye'ye "imtl yardım" konusunu ele almak Içln toplantılara kalıian MüezzinoAiu, Ankara'da sık sık Ecevlı'l telefonla arıyor ve olaylarla blrlikte kendi izlenlmlerlni de Başbakan'a aktanyordu. Dış ekonomik lllşkiler açısından "habef" sadece Ecevit'e gellyor, hukOmetln dlfler oyeleri bunlardan "habersiz'* blr blçlmde kendl Işlerlnl yOrOtmeye çalışıyorlardı. CHP Genel Yönetlm Kurulundan sonı? Gazeteciler netes alıyor Sonunda zamlaraçıkJanmış, önlemlerln ana llkelerl Başbakan tarafından CHP Ortak Grubunda dlle getlrllmlş ve gazdeciler de genlş bir nefes almışlardı. yunku, Işln Içlnde gazetecillk deyimiyle "atiamak" vardı. Blr başka ıgazctede ya blr önemll önlem açıklanıyorsa. ya blr karar alındıfiı halde slzln gazetenlzde yoksa... gibl kaygılaı gazetecllerln tom dlkkallerlnl ekonomiye yöneltmlştî. Ama, artık hukomeı do rahattı. onlar da. Pekl. önlemlerden haik ne Oiçüde rahattı?.. Onun yanıtını da önümuzdskl gunlerde yavaş yavaş işlerllk kazanacak uygulama göstarecektl... Sekiz saat sürdu