Katalog

SAYFA26 EKONOMİ 7ÜRKNB 'DE ALTIN ARZ VITALEBİ1970 ARZ G.Afrikı üretîmi Difter Baf ı bkıku üretimi Doftu bloku fatıtlan ABDsaliflan IMF satiflan İ saliflar Tophm: 706 Ton 2v3Ton 410 Ton 126 Ton 102 Ton 54 Ton 1,741 Ton TL./G&M TALEP Mücevherat Oıetiml Elektronik cndttstrisi Difter mdüstri "Krugıcerand"lar Difcer feel talep 1001 Tun 05 Ton 07 Ton 121 Ton 190 Ton 2 » Ton 1.743 Ton Kaynak: "Cold I ^ ' d a n The Financial Times, 0 Haziran 1979. V i t. 1 r I • •* ı" I i I OLORADO'dan Calilornlaya kadar dvğlar. tepalm altın arayıcıtannın saatarlyla çmlıyor. Dağlan bayırları aşalayen. kazan, hatia buz glbl ırmaklara dabp çıkan bintfirca kişi, buyuk blr umutla atttn anyorlar. Oto aatıcıianndan emekll zubaylam. Oğratmanlardan kamyon şotörlartrm ve klml zaman çoluktu çocuklu ailatmrm rasiıyoraunuz arayıcıtar araaında. Yalmzca Calffomla'da harhatta aonu atttn aramaya çıkaolann aaytatnm $0 bln dolaymda olduğu samlıyor. ABD Altın Arayıcıian • BMIğl'nln Başkanı Oaorga Maaato /«• bu yıl aümalnea f mllyon arayıcmm 1 mllyar dolar dafrrlnd* atttn aida adacağinl llorl aOruyor BOyOk piyangoyu kazanacak olanlar kuşkuauz kl gene onbinde blr • olacak. V botkl da an btiyuk kârı. altın arama hmmalllmlno tanoal 4 bln dolardan blnhrcu "allın bulma tırmıOr aatan tirma aağiayacak. Flrmamn yatkUlai, Urmık talablnl karşılıyamadıklannı ve tırmtklann yanıaıra f mllyon adat altın toplama çanaflı "satmayt umduktannt adytofkan hal/ndan " hlç da şlkayatçl görunmOyor." Bu satırlar, 10. yuzyıl Amerlkaeının "alhna hOcum "efaaneelnden nerdeyse 130 yıl sonra. Tha Obaanmr gazeteelnln 7 eklm 1070 tarthlı aayıaında yar alıyor ve 130 yıl önoeeinl degil buguno ajılatıyordu. Mllyontarca klştnln Işelz bulunduflu Amerlka' da blr kez daha "aan madon" umuiauzlann umudu hallne gellyor, daftbayır altın arayıcıiarıyla dolup ta«ıyordu. Ne var kl 1979*un bunalımlı dOnyaemda yenl blr "alima h0cumM akımını bavlatanlar ve sürdurenler yalnızca Amerlka'nın umutauzlan ya da macerasever amatörlerl değlfdl. Şeyhler, petrolcoier, etklyenl zanglnler, çokulualu şlrketler. taaanuf eandıklan ve klml dffler kuruluşların giderek artan blr hırtia paralarım altına yatırdıklannı ve plyaaalan alt Oat ettlkleri görOiOyordu. Yaygın blr aoylentlye göre "altına hocum" edenlerin başında petrol zenglni Araplar gellyordu. Bu yılkl petrol zamlanyla gehrieri blr kez daha tırmanmaya baştayan Arapfllkelerl,doların hızla defliar yltlnneal karştaında ABD paneına gOvenloritı» yitirlyorlar ve dolanlan kaçarken altına tutunuyorlardı. Dolara dayaiı buyOk yatırımlan bulunan ve ellerlnde halırı aayılır dolar blrtklmlerl bulunan Araplann, dolan dlfler goçio paralar kar^iBinda daha fazla htrpalamamak kaygıaıyla Ömeflin blr Amertkan kadınianna dek çok sayıda klşl Alman markı ya da lavlçra Irangına ve kuruluşun bulunduğu ajans haberiert yönelmedıklert. altını yeğlddJkleri / llerl araaında yar alıyordu. aürüluyordu. Arap devletlerine dam^manlık yapan blr mall uzman lae çılgın glbl Ota yandan dftnyanm çejltıl bOfgolaaltın aianiarıo Arap davlatlerl deflll. rlndekf «lyaaal çalkantılar ve yaklagmakta "koyunitu çibî blHki akıl hocasmm olduOu hlssedilen genel blr ekonomik poşindan gldan 23.000 arop z*ngtnı" bunalımın beklentlai de aervet aahlplarinln oldugunu ballrtlyonlu. Gerçekten da aaıl "gelonekaal stğmaöt" altını blr kez daha An alıcifar ortalıkta gorunmediklerl ve gerak plana çıkarıyordu. Tnn devrlmlnden aonra serbe&t plyaaadagerekee ABD Hazlneel ve pattak varen ÇinVfetnam aava^ı ve Orta İMF'nfn açık amrmalarında alıcı olarak Dogu'da blr turio bltmek bilmeyan gerlllbüyük bankalar görtındüflu Içtn bunlann min etkileri pahalı petrol kofcusuyla birllkte kimler olclufiunu saptamak olanaOi bulunaltm pîyasalarına yansıyor, paradan kamuyordu. çanlar altında »ıflınak anyortardı. Serveilerinl aaOlama aimak ya da apefculatir karlar aafltamak amacıyla allına yönelenlerin aayıaı hızla artarken mocevSözkonusu bankaların bajında Alman herat» Oratlmiyle elektronlk ve dlşçlllk ureadnar Bankaaı gellyor. bankamn aoendüatrlalnde kullanıfan altın mlktan da rumlusu Mr.Carsteneen yalnızca Araplen kararlı blçlmde artmaya ve dOnyada degil tum yatırımoıları portföylerlnde blr Oretllan altının önemll blr bölOmunO mlktar altın bulundurmaya çaflınyortu. yutmaya devam ediyordu. Hemen tum aanaylleşmlf Olkelerde flyatlar görolmemlt blr hızla anar ve enflaayonun Dunya altın * Oratlml lae Ikl büyOk 1 nerede duracağı blllnmezken Carstenaen Oretlcl, SSCB ve Ouney Afıika'nın egemenm bu Anerlel hlç de yabana atılır glbl llğl altında bulunuyor, toplam oretlmln görunmoyor ve "altına hOçum" edenlerin %60'ını bu Ikl Olke karşılıyordu. Ne var kl eayıeı hızla artıyordu. Bunlar araaında de« gerek bu Ikl olkede gerakea dlflar altın çokulualu »Irfcetler ve taaamıf eandıklannOretlcltl oikelerde Oretlml blnton artırmak tt dan, iniffcifto Fmnatt burluvatan n* ve olanaO* aon denjcede aınırlı gomnOyor ve C Ekonomik bunalım beklentisi % ' servot ioo 72 ?3 74 . VS 76 7? 78 79 saMplorİnin geleneksel sığınağı altını birkez daha önplana fikardı M»raklıkırı ortıyer talep şu son aylardakl glbl blçlmdA artmaya baçladıOında bunun flyatlara yansıması kaçınılmaz oluyordu. lat* tüm bu otkenlertn blr araya gelmeelyle 1979 baflannda one (31 gram) bagına 250 dolar dolayında bulunan dflnya altın flyatları temmu^ orialarında 300 dolar sınınnı aşıyor. çoQu "altın utman$" bu flyaiı a<anorınallldlyenltelerk«n 1iyatlar400 dolara doğru tırmânıçım aOrdürüyordu. ABD dolannın, o (June dek alınan tüm ılımlı onlamtere, Amerlkan ve Alman Merkez Bankalan'nın dolan deatekleme güvenoelerfne kar«ın dafler yltirmeye devam ettlfll 2 ektm gOnü bu dramatlk tırmamşın çılgınhk boyutlarına vardıflı gdrufuyor ve Bolgrad^ta loplanan dunya bankorterlyte maliye bakanlan ve para uzmanlarının hayratla açılmış gdzlerl önünde altın tarıhte ılk kez 444 dolardan işlem göroyordu. • Anlemler paketl açtklandı. Bu Onlemlerle para hacmi dofiruoan denetım altına alınıyor ve zaien yufcsek olan taiz onnfarı daha da yüksellllerek doların deflarl blr Olçude gOvencaye alınıyordu. "Volckar şoku" etklsmi allın piyasalannda da gOsterlyor ve eklmln Ikinci yansma glrlllrkan ZOrlh ve Londra glbf başlıca allın boraalarında flyaiın 400 doların allinıİ4 seyrolUğl gAruluyordu. öte yandan ABD'nin her ay dozenM olarak yaplı&r altın aalı^lannı bundan boyla bollrsu zamanlarda ve mlktarlanla yapttcaâmı açıklamaeı da apekOlatorlerı şaşırUyordv. Yrlba^ından tıerı yapnkları her tahmlnde yanılan allın 'uzmantan" t'i) ıse dunya ekonomlaindekı belfralzllk gıdenlmedon yonl lahmlnlerde bulunmakian kaçınmayı yogilyorlardı. TOrkiye'de Ise ne enflaayon oranı.ne da alyaaal belirsizlik ortamı dünyadakl ömeklerln gerlalnde kalıyor, köylünün ve kantllnln galanekaal "Iddlhar" aracı altının flyatı, zaman zaman dünyadakl ttrmanışı da aşan bir hızla yuksellyordu. Enflaayonun %100/e yaklafiıfiı devaiüaayonlann birbirlnl ızlediul ve taban flyatlarının durmadan ariırıldıO" ^ hemen har kadının kolunda ya da blleuınde blrfcaç altın bulunan blr (ilkede bu aonuca lee her hatde İMniamak gorekiyordu.. • "Vokktrfokır Bu haber tapklalnl yaratmakta geclkmedl. ABD Merkez Bankaaı Baçkanı Pauh Volcker apar topar Belgrad'dan ayrılarak AmerlkB'ya döndfl ve yaklaşık blr hafta aonra klmllerlnln "Votokar şoku" olarak niteledlklert aert ve benzerl gOrOlmamle 1